Lutherse Bijbel (1648)

VOOR-REDEN Op den Propheet JEREMIA. D.M.L.

OM den Propheet Jeremia te verstaen, en behoeft men niet vele uytleggens; soo verre men slechts de geschiedenissen aensiet, die daer geschiet zijn onder de Koningen, in der welcken tijden hy gepredikt heeft: want gelijck het doemaels in den lande gestaen heeft, soo gaen oock sijne predicatien.

EErstelijck was het landt vol van laster ende afgoderye: sy doodden de Propheten, ende wouden haer laster ende afgoderye ongestraft hebben: daerom is oock het eerste deel bykans straffe ende klachte over de boosheyt der Ioden, tot het 20 cap. toe.

TEn tweeden, propheteert hy oock de straffe, die voor-handen was, namelijck de verstoringe Ierusalems, ende des gantschen landts; ende de Babyloonsche gevanckenisse, ja oock aller Heydenen straffe. Ende daer neven troostet ende belooft hy op sekeren bestemden tijt, nae ’t verloop van sulcke straffe, de verlossinge ende weerkomst in ’t landt, ende nae Ierusalem etc. Ende dit stuck is ’t voornaemste in Jeremia: want om diens wille is Jeremia verweckt: gelijck in ’t 1. capittel het gesicht aenwijst van de wackere roede ende den siedenden pot, die van ’t Noorden komen. Ende dat was oock hoogh noodigh: want, dewijle sulcke grouwelijcke plage soude over ’t volck gaen, dat het gantschelijck verscheurt ende wegh-gevoert soude worden uyt sijnen lande; hadden de vrome herten, als Daniel, ende vele andere, vertwijfelen moeten aen Godt, ende aen alle sijne beloften: als die niet anders en hadden mogen dencken, dan of het gantschelijck uyt was met hen, ende sy van Godt heel ende al verstooten waren; datter geen Christus nimmermeer komen en soude, maer Godt hadde sijne beloften om des volcks sonden wille in groote grimmigheyt te rugge getogen: daerom moeste Jeremia daer zijn, ende de straffe ende den toorn alsoo verkondigen, datse niet eeuwigh, maer eenen bestemden tijt, als 70 jaren, dueren souden; ende datse daer nae wederom tot genade komen souden. Op welcke belofte hy hem selfs oock heeft moeten troosten, ende hem daer mede onderhouden; heeft anders niet vele troost noch goede dagen gehadt: want hy een ellendigh, bedroeft Propheet geweest is, die jammerlijcke boose tijden beleeft heeft; daer-toe een boven maten swaer predik-ampt gevoert, als die over 40 jaer langh, tot de gevanckenisse toe, sich met boose ende hertneckige lieden heeft moeten schelden, ende nochtans weynigh nut doen konnen; maer toesien, datse hoe langs hoe erger wierden, ende altoos hem dooden wilden, ende hem vele plagen aen deden. Boven dat hy beleven ende met oogen aensien moeste de verstoringe des landts ende gevanckenisse des volcks, ende vele grooten jammer ende bloetstortinge: behalven ’t gene, wat hy daer nae in Egypten heeft moeten prediken ende lijden; want men houdt het daer voor, dat hy van de Ioden is gesteenigt in Egypten.

TEn derden, doet hy oock als andere Propheten, ende propheteert van Christo ende sijnen rijcke, voornamelijck, in ’t 23 ende 31 capp. daer hy gantsch klaerlijck van Christi persone, van sijnen rijcke, van ’t N. Testament, ende van ’t eynde des ouden Testaments propheteert. Maer dese drie stucken gaen niet ordentlijck nae malkanderen, ende zijn niet van malkanderen gedeelt in dit boeck, als se in der daet, ende wesen nae malkanderen geschiet zijn. Ia, in ’t eerste stuck staet dickwils in de volgende capp. yets, dat nochtans vele eer geschiet is, als ’t gene in ’t voorgaende capittel. Dat het schijnt, als of Jeremia sulcke boecken niet selfs gestelt en hebbe; maer zijn stucks-wijse uyt sijne woorden by een gevoegt, ende in ’t boeck geteeckent; daerom en moet men hem aen de ordre niet keeren, ende de on-ordre niet hinderen laten.

MAer wy leeren uyt Jeremia onder anderen dit, dat gemeynlijck, hoe naerder de straffe is, hoe erger de lieden worden; ende hoe meer men hen predikt, hoe hooger sy ’t verachten: dat men grijpt, wanneer Godt straffen wil, dat Hy de lieden verstocken laet; op datse ja sonder alle barmhertigheyt ondergaen, ende met geene boete Godts toorn versoenen. Alsoo moesten die te Sodom te vooren den vromen Lot niet alleen verachten; maer doe hyse leerde, oock plagen: ende was nochtans hare plage voor de deure. Pharao, doe hy schier soude in de Roode Zee verdrincken, moeste hy de kinderen Israëls tweevoudigh meer marteliseren als te vooren. Ende Ierusalem moeste den Sone Godts oock kruyssen, doe hare eyndelijcke verstooringe aen-quaem.

ALsoo gaet het oock in desen tijt over al. Nu het eynde des werelts her-by naeckt, soo woeden ende rasen de lieden tegen Godt op ’t allergrouwelijckste; lasteren ende verdoemen Godts Woort, dat sy wetens erkennen dat het Godts Woort ende de waerheyt is: daer neven soo vele grouwelijcke teeckenen ende wonderen haer vertoonen, beyde aen den Hemel, ende bykans aen alle creaturen, die hen schrickelijck dreygen: ende is oock wel een soo boose jammerlijcke tijt, ende noch erger, als den tijt van Jeremia.

Maer het wil ende moet soo zijn, datse sorgloos worden, ende singen; Pax, het heeft geen noot: Ende slechts vervolgt alles, wat Godt hebben wil; ende al het dreygen der teeckenen in de wint geslagen, tot dat haer (gelijck als Paulus seyt) schielijck het verderf verrast ende verstoort, eer sy ’t gewaer worden. Doch sal Christus de sijne weten te behouden; om der welcken wille Hy sijn Woort lichten laet in desen schandelijcken tijt: gelijck als hy te Babel den Daniel, ende sijns gelijcken behielt; om der welcken wille de prophetie van Jeremia lichten moest. Denselven lieven Heer zy lof ende danck, met den Vader ende den Heyligen Geest, den eenigen Godt boven al, ende in eeuwigheyt, Amen.