Lutherse Bijbel (1648)

Het xxiij. Capittel.

Heeft onder andere leeren drie deelen: I. Wort verklaert, hoe men in ’t eten matigh zijn moet aen de tafel van groote Heeren; ende II aen de tafel van nijdige ende mis-gunstige lieden. III. Van goede tucht ende onderwijsinge, insonderheyt van de plicht der ouders ende kinderen.

I.1

ALs ghy sit ende eet met eenen Heere, so merckt daer-op, wien ghy voor u hebt.

2

⁺ Ende set ^a een mes aen uwe kele, wilt ghy het leven behouden.

+ Sir. 9.19, 20.

a Mes) dat is, bewaert uwe tonge, dat ghy niet te veel spreeckt, ende in gevaer daer over komt, etc. want het recht is ongetrouw: so is oock te Hove valsch broot, daer altoos d’een den anderen met liegen ende vleyen te boven gaet, tot dat hy dien onder brenge, ende hem selven verhooge.

3

En wenscht u niet van sijne spijse; want ’t is valsch broot.

4

En vermoeyt u niet om rijck te worden; ⁺ ende laet af van uwe vonden.

+ 1 Tim. 6,9.

5

Laet uwe oogen niet vliegen daer henen, dat ghy niet ^b hebben en kont: want dat selve maeckt hem vleugelen, gelijck een arent, ende vliegt nae den Hemel.

b Hoe meer men ’t begeert, hoe verder het komt.

II.6

EN eet geen broot by eenen nijdigen; ende en wenscht u van sijne spijse niet.

7

Want gelijck een ^c spoke is hy inwendigh: hy spreeckt; Eet ende drinckt: ende sijn herte en is doch niet aen u.

c Spoke) dat ongewisse is, gelijck de in de nacht vliegende lichten, daer men hem niet op verlaten en derf: alsoo veynst hy hem goedigh, ende en is doch niet met allen.

8

Uwe beten, die ghy gegeten hebt, moet ghy uyt-spouwen; ende moet uwe vriendelijcke woorden verloren hebben.

III.9

⁺ EN spreeckt niet voor des sotten ooren: want hy veracht de kloeckheyt uwer redenen.

+ Prov. 9,8. Matth. 7,6.

10

⁺⁺ En drijft niet te rugge de voorige palen; ende en gaet niet op der weesen acker:

++ Prov. 22,28. Exod. 22.22, etc.

11

Want haer Verlosser is machtigh; ⁺ die sal hare sake tegen u uyt-voeren.

+ Prov. 22,23.

12

Begeeft uw’ herte tot de tucht; ende uwe ooren tot vernuftige redenen.

13

☜En laet niet af den jongen te tuchtigen: ⁺ want is ’t dat ghy hem met de roede ^d slaet, so en derf men hem niet dooden.

+ Prov. 13,24. cap. 19,18. cap. 22,15. cap. 29.15, 17.

d Geesselt ghy hem, so en derf hem de beul niet geesselen: daer moet doch gegeesselt zijn: doet ’et de Vader niet, so doet ’et Meester Hans, daer en wort niet anders uyt; niemant en is hem oyt ontloopen: want ’t is Godts gericht.

14

Ghy slaet hem met de roede; maer ghy reddet sijne ziele van de Helle☞.

15

^* Mijn soon, ist dat ghy wijs zijt, so verblijdt sich oock mijn herte:

* Prov. 10,1. cap. 27,11.

16

Ende mijne nieren zijn vrolijck, als uwe lippen spreken wat recht is.

17

⁺ Uw’ herte en volge niet den sondaers; maer weeft dagelijcx in de vreese des HEEREN:

+ Psal.37,1. ende 73,3. Prov. 24,1.

18

⁺⁺ Want het sal u hier naemaels goet zijn; ende uw’ verwachten en sal niet feylen.

++ Psal. 37,37. Prov. 24,14.

19

Hoort mijn soon, ende zijt wijs; ende richtet uw’ herte op den wegh.

20

En zijt niet onder de suypers ende slempers: ⁺

+ Jes, 5,22. Luc. 21,34. Rom. 13,13. Eph. 5,18.

21

Want de suypers ende slempers verarmen: ende een slaper moet verscheurde kleederen dragen.

22

Hoort nae uwen vader, ⁺ die u gewonnen heeft; ende en veracht uwe moeder niet, als sy out wort.

+ Prov. 1,8.

23

☜Koopt de waerheyt, ⁺ ende en verkooptse niet; wijsheyt, tucht ende verstant☞.

+ Prov. 4,8.

24

Een vader des Rechtveerdigen verblijdt sich: ⁺ ende wie eenen wijsen [soon] gewonnen heeft, die is vrolick daer over.

+ Prov. 10,1. cap. 15,20.

25

Laet sich uwen vader ende uwe moeder verblijden; ende vrolijck zijn, die u gebaert heeft.

26

☜Geeft my, mijn soon, uw’ herte☞; ende laet uwen oogen mijne wegen wel-behagen.

27

Want eene hoere is een diepe kuyl: ⁺ ende de over-speelster is een enge kuyl.

+ Prov. 22,14.

[fol. 267r]

28

Oock loert sy, gelijck een roover: ende de dertele onder de Menschen vergadert sy tot haer.

29

☜Waer is wee? waer is leet? waer is twist? waer is klagen? waer zijn wonden sonder oorsake? waer zijn roode oogen?

30

Namelijck, ⁺ waer men by den wijn sit, ende komt om uyt te suypen wat in-geschoncken is.

+ Ies. 5.11, 22.

31

En siet den wijn niet aen, ⁺ dat hy soo root is, ende in’t glas soo schoon staet: hy gaet glat in;

+ Eph. 6,18.

32

Maer daer-nae bijt hy, gelijck een slange; ende steeckt, gelijck een adder☞.

33

So sullen uwe oogen nae andere [wijven] sien; ende uw’ herte sal verkeerde dingen spreken:

34

Ende ghy sult zijn gelijck een die midden in de Zee slaept; ende gelijck een die boven op de mast slaept.

35

Sy slaen my, maer ’t en doet my niet wee: sy beucken my, maer ick en voele ’t niet.

36

Wanneer sal ick op-waken, dat ick ’t meer bedrijve?