Lutherse Bijbel (1648)

Het xxj. Capittel.

Heeft voornamelijck twee deelen: I. Van de wonderbaerlijcke regeringe Godts onder de Menschen. II. Worden sekere deugden ende lasteren beschreven.

I.1

DEs Konincx herte is in de hant des HEEREN, gelijck water-beken; ende Hy neygt het, werwaerts Hy wil.

2

☜Eenen yegelijcken dunckt sijnen wegh recht te zijn: ⁺ maer alleen de HEERE maeckt de herten ^a gewisse☞.

+ Prov. 16,2.

a Gewisse) Wat men doet uyt Godts bevel, daer is men gewis, dattet recht zy: buyten Godts Woort is alles enckel duncken, een waen ende ongewis.

3

^* Wel ende recht doen, is den HEERE liever dan offer.

* 1 Sam. 15,22. Psal. 50.8, 14. Jes. 1.11, 16. Hos. 6,6.

II.4

HOoveerdige oogen, ende een trotsige moet, ende de ^b lampe der godt-loosen is sonde.

b Lampe) dat is, de gunst der Werelt: wie des Werelts vrient is, die is Godts vyant, Jac. 4,4.

5

⁺ De aen-slagen eenes ^c spoedigen brengen over-vloet: maer wie al te haestigh is, die sal gebreck lijden.

+ Prov. 10,4. cap. 13,4.

c Spoedigen) Haesten brack den hals; lancksaem gaet men oock verre. Wanneer men haestet, so wort men moede, ende laet haest af; allengskens yet doen ende aen-houden, so brengt men ’t ten einde. Festina lente.

6

⁺⁺ Wie schatten vergadert met leugenen, die sal feylen; ^/ ende vallen onder de gene, die sijnen doot soecken.

++ Prov. 10.2, 4. cap. 13,11. Jac. 5,1. etc.

/ Job 20,15. etc.

7

Der godt-loosen rooven salse verschricken; want sy en wilden niet doen, wat recht was.

8

Wie eenen ^d anderen wegh gaet, die is verkeert; maer wie in sijn bevel gaet, diens werck is recht.

d Anderen) Wie ’t beter ende anders maeckt, dan hem bevolen is, die verderft ’t geheel; hoe schoon oock sijn goet-duncken schijnt: gelijck Saul dede over Amalek.

9

^// ’t Is beter te woonen in eenen hoeck op ’t dack, dan by een kijfachtigh wijf in een huys te samen.

// Prov. 21,19. cap. 25,24. cap. 27,15.

10

De ziele des godt-loosen wenscht het quaet; ende en gunnet sijnen Naesten niets.

11

^\ Als de spotter gestraft wort, so worden de slechte wijs: ende als men eenen wijsen onder-richt, so wort hy vernuftigh.

\ Prov. 19,25.

12

De Rechtveerdige houdt hem ^e wijselijck tegen des godt-loosen huys; ^* maer de godt-loose dencken slechts schade te doen.

e Een exempel is David tegen Saul.

* 1 Sam. 24,14.

13

☜Wie sijne ooren toe-stopt voor het geschrey des armen; die sal oock roepen, ende niet verhoort worden☞.

14

⁺ Een ^f heymelijcke gave stilt den toorn; ende een geschenck in den schoot, de hevige grimmigheyt.

+ Prov. 17,8. cap. 18,16.

f Heymelijcke) Die sijne weldaet niet en roemt, Matth. 6,1. als de Phariseen deden.

15

⁺⁺ ’t Is den Rechtveerdigen eene blijdschap te doen wat recht is: maer eene vreese den quaet-doenders.

++ Psal. 110,3.

16

Een Mensch die van den wegh der kloeckheyt af-dwaelt, die sal blijven in der dooden gemeynte.

17

^/ Wie geerne in wel-lust leeft, die sal gebreck lijden; ende wie wijn ende olye lief heeft, die en wort niet rijck.

/ Sir. 18,32.

18

De godt-loose moet voor den Rechtveerdigen gegeven worden; ⁺ ende de verachter voor de vrome.

+ Prov. 11,8.

19

’t Is beter te woonen in een woest lant, ⁺ dan by een kijfachtigh ende toornigh wijf.

+ Prov. 21,9. cap. 25,25.

20

In den huyse des Wijsen is een lieflijcken schat ende olye; maer een sot verslempt ’et. ⁺

+ 2 Tim. 1.16, 18.

21

Wie de barmhertigheyt ende goedertierenheyt ^g nae-jaegt, die vindt het leven, barmhertigheyt ende eere.

g Nae-jaegt) Saligh zijn de barmhertige: want sy sullen barmhertigheyt verkrijgen. Matth. 5,7.

22

^* Een wijse wint de stadt der ^h stercken; ende stortet hare macht door hare sekerheyt.

* Prov. 24,5. Eccl. 9.16, 18.

h Stercken) Die hen op gewelt verlaten, ende seker zijn, daer en is geen geluck by, als Babylon, Romen, etc.

23

⁺ Wie sijnen mont ende tonge bewaert, die bewaert sijne ziele van angst.

+ Prov. 18,21.

24

Die hooveerdigh ende vermeten is, ⁱ heet een loos Mensch, die in den toorn hooveerdigheyt bewijst.

i Heet) dat is, Hy krijgt eenen sulcken schandelijcken naem, ende daer en wort nimmer-meer een loflijck ende eerlijck man uyt: want sijne vermetenheyt, dat is, trotsigheyt, hoogh-moedigheyt ende pocchen, maeckt hem hatigh.

25

⁺⁺ De luyaert ^k sterft over sijn wenschen; want sijne handen en willen niets doen.

++ Prov. 13,4, 6. cap. 20,4.

k Sterft) eer hy wat eerlycx doet, so komt de doot over hem: dat zijn de trage Predikanten, Regenten en Huys-heeren; die willen den Hemel, d’ eere ende goederen hebben, ende doch niet arbeyden noch lijden.

26

^/ Hy wenscht dagelicx; maer de Rechtveerdige geeft, ende en verseyt niet.

/ Psal. 37,26.

27

^// Der godt-loosen offer is een grouwel; want sy worden in sonden geoffert.

// Prov. 15,8. Jes. 1.11, 13, 15. Jer. 6,20. Amos 5,21.

28

^\ Een leugenachtige getuyge sal om-komen: maer wie gehoor geeft, dien laet men oock altijt wederom spreken.

\ Prov. 19.5, 9.

29

De godt-loose vaert ’er met den kop door; maer wie vroom is, diens wegh sal bestaen.

30

^\\ ☜Daer en helpt geene wijsheyt, geen verstant, geen raet tegen den HEERE.

\\ Jes. 8,10.

31

^* De peerden worden tot den strijd-dagh bereyt; maer de over-winninge komt van den HEERE☞.

* Ps. 33.16, 17.