Lutherse Bijbel (1648)

Het xxxij. Capittel.

Heeft ses deelen: I. Vermaninge tot op-merckinge van Mosis Liedt. II. ’t Sommier van dit Liedt. III. Bevestiginge van ’t selve. IV. Het besluyt daer van. V. Vermaninge tot gehoorsaemheyt. VI. Godts bevel aen Mose, om het lant Canaan op den bergh Nebo te besien, ende aldaer te sterven.

I.1

MErcket op ghy Hemelen,⁺ ick wil spreken; ende de Aerde hoore de redenen mijnes monts.

+ Ies. 1,2.

2

Mijn leere druype als de regen, ende mijn reden vloeye als de dauw: als de regen op het gras, ende als de droppelen op het kruyt.

II.3

WAnt ick wil den Name des HEEREN prijsen: ☜gevet onsen Godt [^a alleen] de eere.

a Alleen) Latet onsen Godt alleen Godt zijn, ende alle eere hebben, ende geenen anderen.

III.4

HY is een ^b Steen-rotse; sijne wercken zijn onstraffelijck: want al wat Hy doet, dat is recht. Getrouw is Godt, ende geen quaet aen Hem; ^c rechtveerdigh ende vrom is Hy☞.

b Steen-rotse) De Ebreeusche tale noemt Godt eene Steen-rotse, dat is eenen Trotz, Troost, Sterckte ende Versekeringe, allen die sich op Hem verlaten, ende Hem vertrouwen.

c Rechtveerdigh) By den godtloosen moet Godt altoos onrecht hebben, ende sich meesteren laten. Matth. 11,19. de Wijsheyt moet haer laten rechtveerdigen van hare kinderen; die weten alles beter: al wat Godt maeckt, dat en deugt niet.

5

^* De verkeerde ende boose aert valt van Hem af: sy zijn schand-vlecken, ende niet sijne kinderen.

* Matth. 12,39.

6

☜Danckt ghy alsoo den HEERE uwen Godt, ghy dol ende dwaesachtigh volck? is Hy niet uw’ Vader, ende uw’ Heere? Is ’t niet Hy alleen, die u gemaeckt ende bereydt heeft☞?

7

Gedenckt aen den voorigen tijt tot hier toe; ende bedenckt, wat Hy gedaen heeft aen de oude vaderen: vraegt uwen vader, die sal ’t u verkondigen; uwe Outsten, die sullen ’t u seggen.

8

⁺ Doe de Allerhooghste de volckeren verdeelde, ende verstroyde der Menschen kinderen; doe settede Hy de lant-palen der volckeren nae ’t getal der kinderen Israëls.

+ Gen. 11,8.

9

Want des HEEREN deel is sijn volck; Iacob is het snoer sijner erve.

10

Hy vondt hem in de woestijne, ⁺ in de dorre wildernisse, daer ’t huylde: Hy voerde hem, ende gaf hem de Wet; Hy bewaerde hem, als sijnen oogh-appel.

+ Exod. 20.21, 22, 23. capp,

11

Als een arent uyt-voert sijne jon-

[fol. 91r]

gen, ende over hen sweeft: ⁺ Hy breydde sijne vlercken uyt, ende nam hem, ende droegse op sijne vleugelen.

+ Exod. 19,4. Jes. 63,9.

12

De HEERE alleen leydde hem; ende daer en was geen vreemt Godt met hem.

13

Hy liet hem hoogh varen op Aerden, ende voedde hem met de vruchten des velts: ⁺ ende liet hem honigh suygen uyt de steen-rotsen, ende olye uyt de harde steenen:

+ Psal. 83 17.

14

Boter van de koeyen, ende melck van de schapen, met het vette van de lammeren: ende vette rammen ende bocken met vette nieren, ende terwe: ende drenckte hem met goet druyven-bloet.

15

Maer doe hy vet ende sat wiert, wiert hy dertel; (hy is vet ende dick, ende starck geworden) ende heeft den Godt laten varen, die hem gemaeckt heeft: hy heeft de Steen-rotse sijns heyls kleyn geacht;

16

Ende heeft Hem tot yver verweckt door vreemde: door de grouwelen heeft hy Hem vertoornt.

17

Sy hebben den Velt-duyvelen geoffert, ⁺ ende niet haren Gode; den Goden, die sy ^d niet en kenden; den nieuwen, die te vooren niet geweest en zijn, die uwe vaders niet ge-eert en hebben.

+ Psal. 106,37. 1 Cor. 10,20.

d Niet en kenden) Daer van sy geen bevel noch Godts-woort en hebben; maer verkiesen uyt eygene aendacht nieuwe Godts-diensten.

18

Uwe Steen-rotse, die u gebaert heeft, hebt ghy versmaet; ende hebt vergeten Godts, die u gemaeckt heeft.

19

Ende doe het de HEERE sagh, wiert Hy toornigh over sijne sonen ende dochteren,

20

Ende Hy sprack: Ick wil mijn aengesichte voor hen verbergen; Ick wil sien, wat hen ten laetsten weder-varen sal: want ’t is een verkeerde aert; sy zijn ongetrouwe kinderen.

21

Sy hebben my verweckt tot yver aen ’t gene dat geen Godt en is; met hare afgoderye hebben sy my vertoornt: ⁺ ☜ende Ick wilse wederom tot yver verwecken aen ’t gene dat geen volck en is; aen een dwaesachtigh volck wil Ickse vertoornen:

+ Rom. 10,19.

22

Want het vyer is aen-gegaen door mijnen toorn, ⁺ ende sal bernen tot in de onderste Helle☞: ende sal verteeren het lant met sijn gewas, ende sal aen-steken de gront-vesten der bergen.

+ Ier. 15.14. c. 17,4.

23

Ick wil al ongeluck over hen hoopen: Ick wil alle mijne pijlen op hen verschieten.

24

Van honger sullen sy versmachten, ende verteert worden van de koortse ende den snellen doot: Ick wil der dieren tanden onder hen senden, ende slangen-vergift.

25

Van buyten salse het sweert ^e berooven, ende van binnen de schrick: beyde jongelingen ende maegden, de soogelingen met den grijsen man.

e Berooven, schrick) Dat is, buyten sullen sy weduwen ende weesen worden, doort sweert ende gevanckenisse der kinderen, mannen ende vrouwen berooft zijnde: maer watter binnen blijft, dat sal door schrick, dat is, door honger, pestilentie ende oproer, jammerlijck omkomen.

26

Ick wil seggen: Waer zijn sy? Ick sal hare gedachtenisse wegh-nemen onder de Menschen.

27

Wanneer Ick niet den toorn der vyanden en schroomde, dat hare vyanden niet stout en wierden, ende seggen moch-ten: Onse macht is hooge; ende de HEERE en heeft sulcx niet alles gedaen:

28

Want het is een volck, daer geen ^f raet in en is; ende daer en is geen verstant in hen.

f Raet) Dat is, sy en achten Godts Woort niet; weten ’t dochwel beter.

29

O dat sy wijs waren, ende vernamen sulcx! dat sy verstonden, wat hen hier naemaels ontmoeten sal!

30

Hoe gaet ’et toe, dat een eenige sal harer duysent jagen, ende twee sullen tien-duysent vluchtigh maken? En is ’t niet alsoo, om datse hare Steen-rotse verkocht heeft, ende de HEERE heeftse over-gegeven?

31

Want onse Steen-rotse en is niet gelijck hare steen-rotse: dies zijn onse vyanden selfs Richters:

32

Want haer wijn-stock is van den wijn-stock te Sodom, ⁺ ende van den acker Gomorra: hare druyven zijn galle, sy hebben bittere besiën.

+ Ies. 16,49.

33

Haer wijn is draken-vergift, ende woedende adderen galle.

34

En is sulcx niet by my verborgen? ende ^g versegelt in mijne schatten? ⁺

g Versegelt) Sy en gelooven ’t niet, tot dat sy het bevinden: want het is voor hare oogen verborgen.

+ Rom. 2,5.

35

^* ☜De wrake is mijne, Ick wil vergelden☞: Tot sijner tijt sal haer voet slibberen; want de tijt hares ongelucks is nae-by, ende wat hen ontmoeten sal, haestet herwaerts.

* Sir. 28,1. Rom. 12,19. 1 Pet. 2,23. Ebr. 10,30.

36

Want de HEERE sal sijn volck richten, ende over sijne knechten sal Hy hem ontfermen: want Hy sal aen-sien, dat hare macht daer henen is, ⁺ ende beyde het ^h besloten ende verlaten wegh is.

+ 2 Macc. 7,6.

h Custoditum & neglectum, id est, servatam rem & contemtam: quia tempore pacis contemtum est, quod tempore malo libenter colligeres, si adesset preciosum & vile.

37

Ende men sal seggen: Waer zijn hare Goden? Hare Steen-rotse, daer op sy betrouwden?

38

Van der welcker offeren sy het vet aten, ende droncken den wijn hares dranck-offers: ⁺ laetse op-staen ende u helpen, ende u beschutten.

+ Iud. 10,14.

IV.39

☜SIet ghy nu, ⁺⁺ dat Ick ’t alleen ben, ende geen Godt neffens my en is? ^* Ick kan dooden, ende levendigh maken; Ick kan slaen, ende kan heelen; ende daer en is niemant, die uyt mijne hant redde☞.

++ Deut. 4,35. Jes. 45,5. 8,22.

* 1 Sam. 2,6. Sap. 16,13. Tob. 13,2.

40

Want Ick wil mijne hant in den Hemel heffen, ende wil seggen: Ick leve eeuwighlijck!

41

Wanneer Ick den blixem mijnes sweerts wetten sal, ende mijne hant ter straffe grijpen sal; so wil Ick my wederwreken aen mijne vyanden, ende den genen die my haten vergelden.

42

Ick wil mijne pijlen met bloet droncken maken, ende mijn sweert sal vleesch eten, ⁱ over het bloet der verslagene, ende over de gevanckenisse, ende over het ontblootte hooft des vyants.

i Over het bloot) dat zijn drie straffen des sweerts: d’ eerste, dat harer vele verslagen worden: de tweede dat sy gevangen wegh gevoert worden: de derde, dat haer hooft soude bloot worden, dat is, haer Koninckrijck ende Priesterdom soude van hen genomen worden; welcke door het hayr op ’t hooft beduydt zijn.

43

⁺ ☜Iuychet alle, ghy die sijn volck zijt: want Hy sal het bloet sijner knechten wreken;☞ ende sal Hem aen sijne vyanden wreken, ende genadigh zijn den lande sijnes volcx.

+ Rom. 15,10.

V.44

ENde Mose quam, ende sprack alle woorden deses Liedts voor de ooren des volcx, hy, ende Iosua de soon Nuns.

[fol. 91v]

45

Doe nu Mose sulcx alles uyt-gesproken hadde tot het gantsche Israël;

46

So sprack hy tot hen: Nemet ter herten alle woorden, die ick u-lieden heden betuyge; dat ghy uwen kinderen beveelet, dat sy houden ende doen alle woorden deser wet.

47

Want ’t en is niet een vergeefs woort aen u-lieden, maer het is uw’leven: ende alsulck woort sal uw’ leven verlengen op ’t lant, daer ghy henen gaet over de Iordane, dat ghy ’t in-nemet.

VI.48

ENde de HEERE sprack met Mose op dien-selven dagh, seggende:

49

Gaet op ’t geberghte Abarim, ⁺ op den bergh Nebo, die daer leyt in der Moabiten lant, tegens Iericho over; ende besiet het lant Canaan, dat Ick den kinderen Israëls ten eygendom geven sal.

+ Num. 27,12.

50

Ende sterft op dien bergh, als ghy daerop gekomen zijt, ende vergadert u tot uwen volcke; ⁺ gelijcke als uw’ broeder Aaron sterf op den bergh Hor, ende sich tot sijnen volcke vergaderde:

+ Num. 20,28. c. 27,13. c. 33,38.

51

Daerom, ⁺ dat ghy-lieden u aen my versondigt hebt onder de kinderen Israëls, by het Twist-water te Kades, in de woestijne Zin, om dat ghy my niet en heyligdet onder de kinderen Israëls:

+ Num. 20,12. c. 27,14.

52

Want ghy sult het lant tegen over u sien, dat Ick den kinderen Israëls geve; maer ghy ensult daer niet in-komen.