Lutherse Bijbel (1648)

Het xxv. Capittel.

Heeft drie deelen: I. Van des lants ruste. II. Van ’t Iubel-jaer. III. Van afgoderye ende ontheyliginge des Sabbaths.

I.1

ENde de HEERE sprack met Mose op den bergh Sinai, seggende:

2

Spreeckt met de kinderen Israëls, ende segt tot hen: Wanneer ghy in dat lant komet, dat Ick u geven sal; so sal dat lant sijne ruste den HEERE rusten:

3

Dat ghy ses jaren uw’ velt bezayet; ⁺ ende ses jaren uwen wijn-bergh besnijdet, ende de vruchten in-samelt.

+ Exod. 23,10.

4

Doch in ’t sevenste jaer sal het lant sijne groote ruste den HEERE rusten; daer in ghy uw’ velt niet bezaeyen, noch uwen wijn-bergh besnijden en sult.

5

Maer wat van hem selven nae uwen oogst wast, en sult ghy niet in-oogsten; ende de druyven, die sonder uwen arbeyt wassen, en sult ghy niet af-lesen: dewijle ’t een Rust-jaer des lants is.

6

Maer de ruste des lants sult ghy daerom houden; dat ghy daer van eet, uw’ knecht, uwe dienst-maegt, uw’ dagh-looner, uw’ huys-genoot, uw’ vreemdelinck by u:

7

Uw’ vee, ende de dieren in uwen lande: alle vruchten sullen ^a spijse zijn.

a Spijse) Dat is, gemeyn zijn, ende niet in-gesamelt noch op-gedaen worden.

II.8

ENde ghy sult sulcker Rust-jaren seven tellen, so dat seven jaren seven-mael getelt worden; ende de tijt der seven Rust-jaren maken negen-en-veertigh jaer.

9

Dan sult ghy de basuyne laten blasen door al uw’ lant, ⁺ op den tienden dagh der sevenster maent, effen op den dagh der Versoeninge.

+ Lev. 23,17.

10

Ende ghy sult het vijftighste jaer heyligen, ⁺ ende sult het een Vry-jaer heeten in den lande, allen die daer in woonen: want het is uw’ Iubel-jaer; alsdan sal een yegelijck by u wederom tot sijne have, ende tot sijn geslachte komen:

+ Deut. 15,1.

11

Want het vijftighste jaer is uw’ Iubel-jaer: ghy en sult niet zaeyen; oock wat van hem selven wast, niet in-oogsten; oock wat sonder arbeyt wast in den wijn-bergh, niet af-lesen, in het selve.

12

Want het Iubel-jaer sal onder u heyligh zijn: maer ghy sult eten, wat ’et velt draegt.

13

Dat is het Iubel-jaer, daer elck-een wederom tot het sijne komen sal.

14

Wanneer ghy nu yets uwen naesten verkoopt, ofte hem wat af-koopt; so en sal niemant sijnen broeder vervoordeelen: ⁺

+ 1 Thess. 4,6.

15

Maer nae ’t getael van ’t Iubel-jaer aen, sult ghy ’t van hem koopen; ende wat de jaren daernae bedragen mogen, soo hoogh sal hy ’t u verkoopen.

16

Nae de menigte der jaren sult ghy den koop verhoogen; ende nae de weynigheyt der jaren sult ghy den koop verminderen: want hy sal ’t u, nae dien ’t bedragen magh, verkoopen.

17

Soo vervoordeele nu niemant sijnen naesten; maer vreeset voor uwen Godt: want Ick ben de HEERE uwe Godt.

18

Daerom doet nae mijne in-settingen, ende houdet mijne rechen, dat ghy daernae doet: op dat ghy-lieden in ’t lant woonen meugt.

19

Want het lant sal u-lieden sijne vruchten geven, dat ghy t’ eten genoegh hebt, ende seker daerin woonet.

20

Ende of ghy soudet seggen: Wat sullen wy eten in ’t sevenste jaer? want wy en zaeyen niet; so en samelen wy oock geen koorn in:

21

So wil Ick mijnen segen over u om ’t seste jaer gebieden, dat het voor drie jaren sal koorn voort-brengen.

22

Dat ghy zaeyet in ’t achtste jaer, ende van ’t oude koorn etet to in ’t negenste jaer: dat ghy van ’t oude etet, tot dat wederom nieuw koorn in-komt.

23

Daerom en sult ghy het lant niet verkoopen eeuwighlick: want het lant is mijne; ende ghy zijt vreemdelingen ende gasten voor My.

24

Ende ghy sult in allen uwen lande het lant te lossen geven.

25

Als uw’ broeder verarmt, ende verkoopt u sijne have; ⁺ ende sijn naeste vrient komt tot hem, dat hy ’t losse: so sal hy ’t lossen, wat sijn broeder verkocht heeft.

+ Ruth. 4,1.

26

Maer als yemant geenen losser en heeft; ende hy kan met sijne hant soo veel op-brengen, dat hy ’t ten deele losse:

27

So sal men rekenen van ’t jaer af, doe hy ’t verkocht heeft; ende den verkooper die overige jaren wederom inruymen: dat hy wederom tot sijne have kome.

28

Maer en kan sijne hant niet soo veel vinden, dat hem een gedeelte wederom geworde; so sal ’t gene dat hy verkocht heeft, in de hant des koopers zijn, tot het Iubel-jaer toe: in het selve sal ’t uyt-gaen, ende hy sal wederom tot sijne have komen.

29

Wie een woon-huys verkoopt binnen der stadt mueren; die heeft een gantsch jaer respijt dat selve wederom te lossen: dat sal de tijt zijn, daer in hy ’t lossen magh.

30

Maer indien hy ’t niet en lost, eer het gantsche jaer om is; so sal ’t de kooper eeuwighlijck behouden, ende sijne nakomelingen: ende ’t en sal niet los uyt-gaen in ’t Iubel-jaer.

31

Maer is ’t een huys op een dorp, daer geen muer om en is; dat sal men den velde des lants gelijck rekenen; ende ’t sal

[fol. 55r]

los worden, ende in ’t Iubel-jaer ledigh uyt-gaen.

32

De steden der Leviten ende de huysen in de steden, daer hare have in is, mogen altijt gelost worden.

33

Wie yet van de Leviten lost, die sal ’t verlaten in ’t Iubel-jaer, ’t zy huys ofte stadt, dat hy beseten heeft: want de huysen in de steden der Leviten, zijn hare have onder de kinderen Israëls.

34

Doch het velt voor hare steden, ⁺ en sal men niet verkoopen: want dat is haer eygendom eeuwighlijck.

+ Num. 35.2, 3.

35

Als uw’ broeder verarmt, ende neffens u af-neemt; so sult ghy hem op-nemen, als eenen vreemdelinck, ofte gast; op dat hy leve neffens u.

36

Ende ghy en sult geenen woecker van hem nemen, ⁺ noch over-winste; maer sult voor uwen Godt vreesen: op dat uw’ broeder neffens u leven kan.

+ Exod. 22,25. Deut. 23,19. Prov. 28,8. Ezech. 18,8. cap. 22,12.

37

Ghy en sult hem uw’ gelt niet op woecker doen, noch uwe spijse op ^b overwinste uyt-doen.

b Overwinste) Woecker noemt Hy, die met gelt geschiedt: over-winste, wanneer d’arme man moet koopen ofte aen-nemen de dagelijcxe ware, soo dier als de gierigaert wil, dewijle hyse noothalven hebben moet.

38

Want Ick ben de HEERE uwe Godt, die u uyt Egypten-lant gevoert heeft; dat Ick u het lant Canaan geve; ende uwe Godt zy.

39

^* Als uw’ broeder verarmt by u, ende verkoopt sich aen u; so en sult ghy hem niet laten dienen, als eenen lijf-eygenen:

* Exod. 21,2. Deut. 15,12. Jer. 34,14.

40

Maer gelijck een dagh-looner ende gast sal hy by u zijn, ende tot aen ’t Iubel-jaer by u dienen.

41

Dan sal hy van u los uyt-gaen, ende sijne kinderen met hem; ende hy sal wederom komen tot sijn geslachte, ende tot sijner vaderen have:

42

Want sy zijn mijne knechten, die Ick uyt Egypten-lant gevoert hebbe: daerom sal mense niet op lijf-eygene wijse verkoopen.

43

Ende ghy en sult niet met wreetheyt over haer heerschen; ⁺ maer sult vreesen voor uwen Godt.

+ Eph. 6,9. Col. 4,1.

44

Doch wilt ghy lijf-eygene knechten ende maegden hebben; so sult ghyse koopen van de Heydenen, die ront-om u zijn:

45

Van de gasten, die vreemdelingen onder u zijn, ende van hare na-komelingen, diese by u in uwen lande telen: die selve sult ghy u tot eygen hebben;

46

Ende sultse besitten, ende uwe kinderen nae u, tot een eygendom voort ende voort; die sult ghy lijf-eygene knechten zijn laten: maer over uwe broederen, de kinderen Israëls, en sal niemant over den anderen heerschen met wreetheyt.

47

Als ergens een vreemdelinck, oft een gast by u, toe-neemt, ende uw’ broeder by hem verarmt; ende sich aen den vreemdelinck, ofte gast, by u, ofte aen yemant van sijnen stamme verkoopt;

48

So sal hy nae sijn verkoopen recht hebben wederom los te worden; ende yemant onder sijne broederen magh hem lossen:

49

Ofte sijn oom, ofte sijns ooms soon, ofte die anders sijn naeste bloet-vrient van sijn geslachte is: oft indien sijne eygene hant so veel verdient, so sal hy sich lossen.

50

Ende hy sal met sijnen kooper rekenen van dat jaer af, doe hy sich verkocht heeft, tot op ’t Iubel-jaer: ende het gelt sal nae ’t getal der jaren sijnes verkoopens gerekent worden; ende hy sal sijnen dagh-loon van den gantschen tijt mede in-rekenen.

51

Zijnder noch vele jaren tot aen ’t Iubel-jaer; so sal hy nae deselve dies te meer om te lossen geven, daer nae hy gekocht is.

52

Maer zijnder weynigh jaren overigh tot aen ’t Iubel-jaer; so sal hy oock daer-nae weder-geven tot sijne lossinge;

53

Ende sal sijnen dagh-loon van jaer tot jaer mede in-rekenen: ende ghy en sult niet laten met wreetheyt over hem heerschen voor uwen oogen.

54

Maer indien hy sich op dese wijse niet en lost; so sal hy in ’t Iubel-jaer los uyt-gaen, ende sijne kinderen met hem.

55

Want de kinderen Israëls zijn mijne knechten, die Ick uyt Egypten-lant gevoert hebbe: Ick ben de HEERE uwe Godt.

III.1

GHy en sult u-lieden geene Afgoden maken, ⁺ noch een beelt; ⁺ ende en sult u geene pylaren op-richten, noch geen steenen teecken setten in uwen lande, dat ghy daer voor aen-biddet: want Ick ben de HEERE uwe Godt!

+ Cap. XXVI. Ebr.

+ Exod. 20,4. Deut. 5,8. cap. 16,22. Psal. 97,7.

2

Houdet mijne Sabbathen, ⁺ ende vreeset voor mijn Heyligdom: Ick ben de HEERE.

+ Lev. 19,30.