Lutherse Bijbel (1648)

Het xxxij. Capittel.

Heeft vijf deelen: I. d’Afgoderye der Kinderen Israëls met ’et gouden kalf. II. Mose bidt voor ’t volck. III. Mose breeckt de twee steenen tafelen in stucken. IV. Der over-treders straffe. V. Mosis tweede voor-bede.

I.1

MAer doe ’t volck sagh, dat Mose ^a vertoogh van den bergh af te komen, so versamelde het sich tegen Aaron, ende sprack tot hem: Op! ende ^* maeckt ons Goden, die voor ons henen gaen! want wy en weten niet, wat desen man Mose weder-varen is, die ons uyt Egypten-lant gevoert heeft.

a Vertoogh) Dit spreeckt Mose met een woort alsoo: als hebbe hy het volck verlaten met schande, ende zy gevloden, so dat sy niet en weten wat sy doen sullen. Gelijck als wanneer ons Godt een kleynen tijt verlaet, so dencken wy, Hy laet ons in schande steken; wy moeten elders hulpe soecken: so wort dan alsulck kalf onse Godt.

* Act. 7,40.

2

Aaron sprack tot hen: Rucket af de goudene oor-ringen aen de ooren uwer wijven, uwer sonen ende uwer dochteren; ende brengtse tot my.

[fol. 38v]

3

Doe ruckte al dat volck sijne goudene oor-ringen af, van hare ooren; ende brachtense tot Aaron.

4

Ende hy namse van hare handen, ende ^b bewierp het met een griffie; ende maeckte een gegoten kalf daer uyt: ende sy spraken: Dat zijn uwe Goden, Israel, die u uyt Egypten-lant gevoeret hebben! ⁺

b Bewierp ’t) Dat is, hy schilderde ’t hen voor, wat sy voor een beelt maken souden. Dat beduydt, dat menschen-leere den volcke voor-beelden, wat sy voor wercken doen sullen, daer mede sy Godt dienen: want hier siet ghy, dat sy in dit kalf gemeynt hebben den rechten Gode te dienen; dewijle Aaron roepen laet, ’t zy des Heeren Feest; ende bouwt hem eenen Altaer.

+ Psal. 106.19, 20. 1 Reg. 12, 28.

5

Doe dat Aaron sagh, so bouwde hy eenen Altaer voor het selve; ende liet uyt-roepen, ende sprack: Morgen is des HEEREN Feest!

6

^* Ende sy stonden ’s morgens vroegh op, ende offerden brand-offer, ende brachten daer toe danck-offer: daer nae settede sich het volck te eten ende te drincken; ende stonden op te spelen.

* 1 Cor. 10,7.

7

Maer de HEERE sprack tot Mose: Gaet, klimt af; want uw’ volck, dat ghy ⁺ uyt Egypten-lant gevoert hebt, heeft ’et verdorven.

+ Deut. 32,5.

8

Sy zijn haest van dien wegh getreden, dien Ick hen geboden hebbe: sy hebben hen een gegoten kalf gemaeckt, ende hebben ’t aen-gebeden, ende dien geoffert, ende geseyt: Dat zijn uwe Goden, Israël, die u uyt Egypten-lant gevoeret hebben.

II.9

ENde de HEERE sprack tot Mose: ⁺ Ick sie, dat ’et een hartneckigh volck is.

+ Exod. 33,3. Deut. 9.6, 13. Jes. 48,4. Jer. 5,5. Hos. 4,16.

10

Ende nu, laet my, dat mijn toorn over haer vergrimme, ende haer verteere; so wil Ick u tot een groot volck maken.

11

Maer Mose smeeckte voor den HEERE sijnen Godt, ende sprack: Och HEERE! ⁺ waerom wil uw’ toorn vergrimmen over u volck, dat ghy met groote kracht ende stercke hant hebt uyt Egypten-lant gevoert?

+ Psal. 106,23.

12

Waerom sullen de Egyptenaren seggen, ⁺ sprekende: Hy heeftse tot haer ongeluck uyt-gevoert, dat Hyse doodde in ’t geberghte, ende verdelgdese van den aerd-bodem? keert u van de grimmigheyt uwes toorns, ende zijt genadigh over de boosheyt uwes volcks!

+ Num. 14,23.

13

Gedenckt aen uwe dienaers, ⁺ Abraham, Isaac, ende Israël; dien Ghy by u selven gesworen ende hen belooft hebt: Ick wil u-lieder zaet vermeerderen, gelijck de sterren aen den Hemel; ende al dit lant, dat Ick u belooft hebbe, wil Ick uwen zade geven; ende sy sullen ’t besitten eeuwighlijck.

+ Gen. 12,7. cap. 13,15. cap. 15.5, 18. cap. 22.16, 17. cap. 26.4, 24. cap. 28. 13, 14. Deut. 34,4. Ebr. 6.13, 14.

14

Also berouwde den HEERE het quaet, dat Hy gedreygt hadde sijnen volcke te doen.

III.15

MOse wendde hem, ende klom van den bergh af, ende hadde twee tafelen der getuygenisse in sijne hant: die waren geschreven op beyde zyden.

16

Ende Godt haddese selfs gemaeckt, ⁺ ende selfs de schrift daer in gegraveert.

+ Exod. 31,18. Deut. 9,10.

17

Doe nu Iosua hoorde des volcks geschrey, dat sy juychten; sprack hy tot Mose: Daer is een geschrey in ’t leger, als in den strijt.

18

Hy antwoordde: ’t En is niet een geschrey tegen malkanderen, der gener die d’overhant hebben ende onder liggen: maer ick hoore een geschrey eens sing-dans.

19

Maer als hy nae-by tot ’et leger quam, ⁺ ende het kalf ende de reyen sagh; vergrimde hy met toorne, ende wierp de tafelen uyt sijne hant, ende verbrackse beneden aen den bergh:

+ Deut. 9,17.

20

Ende nam dat kalf, ⁺ dat sy gemaeckt hadden, ende verbrandde ’t met vyer, ende vermaelde ’t tot pulver, ende stroyde ’t op ’t water; ende gaf het den kinderen Israëls te drincken.

+ Deut. 9,21.

21

Ende sprack tot Aaron: Wat heeft u dit volck gedaen, dat ghy soo een groote sonde over haer gebracht hebt.

22

Aaron sprack: Mijn Heere en late sijnen toorn niet vergrimmen! ghy weet, dat dit volck boos is.

23

Sy seyden tot my: Maeckt ons Goden, die voor ons henen gaen: want wy en weten niet, hoe ’t desen man Mose gaet, die ons uyt Egypten-lant gevoert heeft.

24

Ick sprack tot hen: Wie gout heeft, die rucke ’t af, ende geve ’t my: ende ick wierp het in ’t vyer; daer uyt is dit kalf geworden.

IV.25

DOe nu Mose sagh, dat het volck ^c los geworden was; (want Aaron hadse los gemaeckt door een geklap, daer mede hyse fijn wilde laten aen-komen.)

c Los) Het Ebr. woort phrea, luydt ende heet bykans den Duytschen gelijck, vry: als soude hy seggen: Aaron hadde het volck vry, los ende ledigh gemaeckt van Godts Woort ende gehoorsaemheyt. Gelijck de menschen-leere doet, die maeckt het volck wilt, vry, los ende bereyt tot alle afgoderye: ende doet ’et doch dier meyninge, als wilde sy de lieden ophelpen, ende beter maken; ende is doch een Schemetz à Schama, een gehoor ende klappernye, daer niets aen en is.

26

^* So trat hy in de poorte des legers, ende sprack: Herwaerts tot my, wie den HEERE toe-behoort! doe versamelden sich tot hem alle de kinderen Levi.

* Deut. 33,9.

27

Ende hy sprack tot hen: Alsoo spreeckt de HEERE, de Godt Israëls: Een yegelijck gorde sijn sweert aen sijne lendenen; ende gaet door, gins ende weer, van d’eene poorte tot d’andere in ’t leger; ende doode een yegelijck sijnen broeder, vrient ende naesten.

28

De kinderen Levi deden, gelijck hen Mose geseyt hadde: ende’ daer viel op dien dagh van den volcke, drie-duysent man.

29

Doe sprack Mose: ⁺ Vullet heden uwe handen den HEERE (een yegelijck aen sijnen sone ende broeder); op dat heden de segen over u-lieden gegeven worde.

+ Deut. 33.9, 10.

30

Des morgens sprack Mose tot het volck: Ghy-lieden hebt een groote sonde gedaen! nu wil ick op-klimmen tot den HEERE, of ick misschien uwe sonde versoenen moghte.

V.31

ALs nu Mose wederom tot den HEERE quam, sprack hy: Och! dit volck heeft een groote sonde gedaen, ende hebben hen goudene Goden gemaeckt.

32

Nu, vergeeft hen hare sonde! so niet; ⁺ so delgt my uyt u boeck, dat Ghy geschreven hebt.

+ Rom. 9,3.

33

De HEERE sprack tot Mose:

[fol. 39r]

Wat? Ick wil dien uyt mijn boeck delgen, die aen my sondigt.

34

So gaet nu henen, ende voert dit volck daer henen Ick u geseyt hebbe: siet, ⁺ mijn Engel sal voor u henen gaen: ^d Ick sal hare sonde wel besoecken, wanneer mijne tijt komt te besoecken!

+ Exod. 23.20.

d Ick sal) Nemo evadet poenam peccati sui.

35

Also strafte de HEERE dit volck, om dat sy dat kalf hadden gemaeckt, ’t welck Aaron gemaeckt hadde.