Lutherse Bijbel (1648)

Het xxij. Capittel.

Heeft sestien wetten: I. Van dief-stal. II. Van velt-schade. III. Van vertrouwt goet. IV. Van geleent ende gehuert vee. V. Van’t schenden der maegden. VI. Van tooverye. VII. Van onkuyscheyt met beesten. VIII. Van afgoderye. IX. Van’t verschoonen der vreemdelingen. X. Van weduwen ende weesen. XI. Van woecker. XII. Van verpandinge der kleederen. XIII. Van eeringe der overheyt. XIV. Van d’eerstelingen. XV. Van d’eerst-geborene. XVI. Van ’t eten der verscheurde dieren.

I.1

WAnneer yemant eenen osse, ofte schaep steelt, ende slacht ’et, ofte verkoopt ’et; die sal vijf ossen voor eenen osse weder geven, ⁺ ende vier schapen voor een schaep.

+ 2 Sam. 12,6.

2

Wanneer een dief gegrepen wort, dat hy in-breeckt; ende wort daer over geslagen, dat hy sterft: so en sal men geen bloet-gerichte over genen gaen laten.

3

Maer is de Sonne over hem op-gegaen; so sal men ’t bloet-gerichte gaen laten: maer een dief sal ’t weder geven: en heeft hy niets, so verkoope men hem voor sijnen dief-stal.

4

Maer vindt-men by hem den dief-stal levendigh, het zy osse, esel, ofte schaep; so sal hy ’t dobbel weder-geven.

II.5

WAnneer yemant eenen acker ofte wijn-bergh beschadigt, dat hy sijn vee laet schade doen in eens anderen acker; die sal ’t van ’t beste op sijnen acker ende wijn-bergh weder-geven.

6

Wanneer een vyer uyt-komt, ende vatt de doornen, ende verbrandt de schooven, of het koorn dat noch staet, of den acker: so sal ’t deselve weder geven, die ’t vyer heeft aen-gesteken.

III.7

WAnneer yemant sijnen naesten gelt ofte vaten te bewaren geeft, ende het wort dien selven uyt sijn huys gestolen: vindt men den dief, so sal hy ’t dobbel weder-geven.

8

Maer vindtmen den dief niet; ⁺ so sal men den huys-weert voor de ^a Goden brengen, of hy niet sijne hant aen sijnes naesten have geleyt en hebbe.

+ Exod. 21,6. Joh. 10,35.

a Goden) Heeten de Richters; daerom, dat sy aen Godts plaetse, nae Godts Wet ende Woort, niet nae haer eygen goet-duncken richten ende regeeren moeten: gelijck Christus getuygt, Joh. 10,35.

9

Wanneer d’ een den anderen beschuldigt om eenigerley onrecht, het zy om osse of esel, of schaep, of kleederen, of allerley dat verloren is; so sullen beyder saken voor de Goden komen: welcken de Goden verdoemen, die sal ’t dobbel sijnen naesten weder-geven.

10

Wanneer yemant sijnen naesten eenen esel, of osse, of schaep, oft ergens eenigh vee te bewaren geeft, ende ’t sterft hem, of wort beschadigt, of’t wort hem wegh-gedreven, dat ’et niemant en siet:

11

So sal men ’t onder hen op eenen eedt by den HEERE komen laten, of hy niet en hebbe sijne hant aen sijnes nae-

[fol. 34r]

sten have geleyt: ende de heere van’t goet, sal dien aen-nemen, dat ’et gene niet en moete betalen.

12

Maer steelt ’et hem een dief; so sal hy ’t sijnen heere betalen:

13

Maer wort ’et verscheurt; ⁺ so sal hy getuygenisse daer van brengen, ende het niet betalen.

+ Gen. 31,39.

IV.14

WAnneer yemant sijnen naesten yet leent, ende ’t wort beschadigt, ofte sterft, dat sijn heere niet daer by en is; so sal hy ’t betalen:

15

Maer is sijn heere daer by; so sal hy ’t niet betalen: dewijle hy ’t voor sijn gelt gehuert heeft.

V.16

WAnneer yemant eene maegt bepraett, ⁺ die noch niet ondertrouwt en is, ende hy beslaeptse; die sal haer geven haren bruyt-schat, ende haer ten wijve hebben:

+ Deut. 22.28, 29.

17

Maer weygert haer vader haer aen hem te geven; so sal hy gelt toe-wegen, so veel eener maegt ten bruyt-schat toe-behoort.

VI.18

DE tooveresse en sult ghy niet leven laten. ⁺

+ Lev. 20,27, Deut. 18.10, 11.

VII.19

WIe een vee beslaept, die sal den doot sterven. ⁺

+ Lev. 18,23. cap. 20,15. Deut. 27,21.

VIII.20

WIe den Goden offert, ⁺ behalven den HEERE alleen; die zy verbannen.

+ Deut. 13,13, cap, 17, 3.

IX.21

DE vreemdelingen en sult ghy niet schinden, noch onder-drucken: want ghy zijt oock vreemdelingen in Egypten-lant geweest. ⁺

+ Zach. 7,10.

X.22

GHy en sult geen weduwe noch weese beleedigen:

23

Indien ghyse beleedigt; so sullen sy tot my roepen: en Ick wil haer roepen verhooren;

24

So sal mijn toorn vergrimmen, dat Ick u-lieden met den sweerde doode: ende uwe wijven sullen weduwen, ende uwe kinderen weesen worden.

XI.25

WAnneer ghy gelt leent mijnen volcke, ⁺ dat arm is by u; soo en sult ghy hem niet tot schade ^b dringen, ende geenen woecker op den selve drijven.

+ Lev. 25,36. Deut. 23,19. Psal. 15,5.

b Dringen) Dringen ende woeckeren zijn tweederley: dringen is, wanneer ghy uwen naesten dwingt te betalen met uwen voordeel, ende sijnen naedeele; woeckeren, weet men wel, wat ’et zy.

XII.26

^* WAnneer ghy van uwen naesten een kleedt te pande neemt; so sult ghy ’t hem weder-geven, eer de Sonne onder-gaet.

* Deut. 24.12, 13.

27

Want sijn kleedt is sijn eenigh decksel sijner huyt, daer in hy slaept: maer als hy tot my sal roepen; so sal Ick hem verhooren; want Ick ben genadigh.

XIII.28

⁺ DEn Goden en sult ghy niet vloecken; ende den Overste in uwen volcke en sult ghy niet lasteren.

+ Act. 23,5.

XIV.29

UWe ^c volheyt ende ^d tranen en sult ghy niet uyt-stellen.

c Volheyt) Heet hy alle harde vruchten, als ’er zijn: koorn, gerste, appelen, peeren, daer men spijse van maeckt.

d Tranen) Heet hy alle weecke vruchten, daer men sap ende dranck van maeckt, als ’er zijn; wijn-druyven, olyven, etc.

XV.

⁺⁺ UWen eersten soon sult ghy My geven.

++ Exod. 13.2, 12.

30

^* Soo sult ghy oock doen met uwen osse, ende met uwe schapen: seven dagen laetse by hare moeder zijn; ten achtsten dage sult ghyse My geven.

* Exod. 23,19. Lev. 22,27. Ezech. 44,30.

XVI.31

GHy sult heylige lieden [voor] My zijn: ⁺ daerom en sult ghy geen vleesch eten, dat op den velde [van de dieren] verscheurt is; maer sult ’et voor de honden werpen.

+ Lev. 22,8. Ezech. 44,31.