Lutherse Bijbel (1648)

Het xxiiij. Capittel.

Heeft vijf deelen: I. Abraham sendt sijnen knecht Elieser nae Mesopotamien. II. Elieser komt door Godts sonderlinge schickinge op Rebecca, ende wort in haer vaders huys gebracht. III. Des knechts versoeck aen d’ouders van Rebecca. IV. Toe-segginge van Rebeccas wegen. V. ’t Houwelick tusschen Isaac ende Rebecca voltrocken.

I.1

ABraham was out ende wel bedaegt: ende de HEERE hadde hem gesegent in alles.

2

Ende sprack tot sijnen outsten knecht sijns huyses, die alle sijn goederen voorstont: Legt uwe hant onder mijn heupe,

3

Ende sweert my by den HEERE den Godt des Hemels ende der Aerden, dat ghy mijnen sone geen wijf en neemt van de dochteren der Cananiten, onder de welcke ick woone:

4

Maer dat ghy treckt in mijn vader-lant, ⁺ ende tot mijne maechschap, ende neemt mijnen sone Isaac een wijf.

+ Gen. 11,31.

5

De knecht sprack: Hoe? Of dat wijf my niet volgen en wilde in dit lant; sal ick dan uwen sone weder-brengen in dat lant, daer ghy uyt getogen zijt?

6

Abraham sprack tot hem: Wacht u daer voor, dat ghy mijnen sone daer niet weder henen en brengt.

7

De HEERE de Godt des Hemels, ⁺ die my van mijns vaders huyse genomen heeft, ende uyt ’t lant mijner maechschap,

+ Gen. 12,7. cap. 13,15. c. 15,18. c. 26,4.

[fol. 10r]

die tot my gesproken heeft, ende my oock gesworen heeft, seggende: Dit lant wil ick uwen zade geven; die sal sijnen Engel voor u henen senden, dat ghy mijnen sone aldaer een wijf neemt.

8

Maer soo u het wijf niet volgen en wil, soo zijt ghy van desen eedt ontslagen: alleen en brengt mijnen sone daer niet weder henen.

9

Doe leyde de knecht sijne hant onder de heupe Abrahams sijns heeren: ende swoer hem sulcx.

10

Alsoo nam de knecht tien kemelen van de kemelen sijnes heeren, ende tooch henen, ende hadde met hem allerley goederen sijns heeren: Ende maeckte hem op, ende tooch nae Mesopotamien, tot de stadt Nahors.

11

Doe liet hy de kemelen hen legeren buyten voor de stadt, by eenen waterput, des avonts ontrent die tijt, als de wijven plegen uyt te gaen, ende water te scheppen.

12

Ende sprack: HEERE, ghy Godt mijns heeren Abrahams, komt my heden te gemoet, ende doet barmhertigheyt aen Abraham mijnen heere.

13

Siet, ick stae hier by den waterput, ende der lieden dochteren in dese stadt sullen uyt-komen om water te scheppen:

14

Wanneer nu een jonge dochter komt, daer ick toe spreke: Neygt uwe kruycke, ende laet my drincken, ende sy seggen sal: Drinckt, ick wil u kemelen ook drencken: dat sy die zy, die ghy uwen dienaer Isaac versien hebt; ende ick daer aen bekenne, dat ghy barmhertigheyt aen mijnen heere gedaen hebt.

II.15

ENde eer hy uyt-gesproken hadde, siet, doe quam uyt Rebecca, Bethuels dochter, ⁺ die een soon der Milca was, dewelcke Nahors, Abrahams broeders, wijf was, ende droech eene kruycke op hare schouder.

+ Gen. 22,22

16

Ende sy was een seer schoone jonge dochter van aengesichte, noch een maecht, ende geen man en hadse bekent: Die ginck neder tot de fonteyne, ende vulde de kruycke, ende klam op.

17

Doe liep haer de knecht te gemoet, ende sprack: Laet my een weynich waters uyt uwe kruycke drincken.

18

Ende sy sprack: Drinckt mijn heere: Ende sy liet de kruycke haestelijck neder op hare hant, ende gaf hem te drincken.

19

Ende doe sy hem te drincken gegeven hadde, sprack sy: Ick wil uwen kemelen ook wat scheppen, tot dat sy alle gedroncken hebben.

20

Ende sy haeste haer, ende goot de kruycke uyt in den drinck-back, ende liep weder tot den put om water te scheppen, ende schepte allen sijnen kemelen.

21

Maer de man verwonderde hem seer, ende sweech stil, tot dat hy merckte, of de HEERE tot sijne reyse genade gegeven hadde, of niet.

22

Doe nu de kemelen alle gedronc-ken hadden, nam hy een gouden spansel, eens halven sekels swaer; ende twee arm-ringen aen hare handen, tien sekels gout swaer.

23

Ende sprack: mijn dochter, wien hoort ghy toe? dat segt my doch: Hebben wy oock ruymte in uwes vaders huys te herbergen?

24

Sy sprack: Ick ben Bethuels dochter, ⁺ des soons Milca, die sy Nahor gebaert heeft.

+ Gen. 22,23.

25

Ende seyde voorder tot hem: Het is oock vele stroos ende voeders by ons, ende ruymte genoech te herbergen.

26

Doe neyghde hem de man, ende badt den HEERE aen:

27

Ende sprack: Gelooft zy de HEERE de Godt mijns heeren Abrahams, die sijne barmhertigheyt ende sijne waerheyt niet nae-gelaten en heeft aen mijnen heere: Want de HEERE heeft my den wegh geleyt tot mijns heeren broeders huys.

28

Ende de jonge dochter liep, ende seyde sulcx alles aen, in haer moeders huys.

29

Ende Rebecca hadde eenen broeder, die hiet Laban: Ende Laban liep tot den man daer buyten by de fonteyne.

30

Ende als hy sach dat spansel ende de arm-ringen aen sijns susters handen; ende hoorde de woorden Rebecca sijner suster, dat sy sprack: Alsoo heeft my de man geseyt: Doe quam hy tot dien man; ende siet, hy stont by de kemelen aen de fonteyne.

31

Ende sprack: Komt in, ghy gesegende des HEEREN; waerom staet ghy daer buyten? Ick hebbe het huys geruymt, ende voor de kemelen oock ruymte gemaeckt.

32

Alsoo bracht hy den man in ’t huys, ende ontoomde de kemelen, ende gaf hen stroo ende voeder; ende water om te wasschen sijne voeten, ende der mannen die met hem waren;

33

Ende sette hem eten voor; Maer hy sprack: Ick en wil niet eten, tot dat ick te voren mijne sake voor-gestelt hebbe. Sy antwoordden: Segt aen.

III.34

HY sprack: Ick ben Abrahams knecht;

35

Ende de HEERE heeft mijnen heere rijckelijck gesegent, ende is groot geworden: ende heeft hem schapen ende ossen, silver ende gout, knechten ende maechden, kemelen ende ezelen gegeven.

36

Daer toe heeft Sarah, mijns heeren wijf, eenen sone gebaert mijnen heere ⁺ in sijnen ouderdom: dien heeft hy gegeven al wat hy heeft.

+ Gen. 21,2.

37

Ende mijn heere heeft eenen eedt van my genomen, ende geseyt: Ghy en sult mijnen sone geen wijf nemen van de dochteren der Cananiten, in welcker lant ick woone.

38

Maer treckt henen tot mijns vaders huys, ende tot mijn geslachte: aldaer neemt mijnen sone een wijf.

39

Maer ick sprack tot mijnen hee-

[fol. 10v]

re: Hoe? Of my dat wijf niet volgen en wilde?

40

Doe sprack hy tot my: De HEERE, voor dien ick wandele, sal sijnen Engels met u senden, ende genade tot uwe reyse geven, dat ghy mijnen sone een wijf neemt van mijn maechschap, ende van mijns vaders huys.

41

Als-dan sult ghy mijns eedts ontslagen zijn, als ghy tot mijn maechschap komt: geven syse u niet, soo zijt ghy mijns eedts ontslagen.

42

Alsoo quam ick heden tot de fonteyne, ende sprack: HEERE Godt mijns heeren Abrahams, hebt ghy genade tot mijne reyse gegeven, daer ick gereyst ben:

43

Siet, soo stae ick hier by de water-fonteyne: Wanneer nu een maecht uyt-komt om te scheppen, ende ick tot haer segge: Geeft my een weynich waters te drincken uyt uwe kruycke;

44

Ende sy sal seggen: Drinckt ghy, ick wil uwe kemelen oock scheppen: dat die zy het wijf, ’t welck de HEERE mijns heeren sone versien heeft.

45

Eer ick nu sulcke woorden uyt-gesproken hadde in mijn herte; siet, doe komt Rebecca daer uyt met een kruycke op haer schouder, ende gaet af tot de fonteyne, ende schepte. Doe sprack ick tot haer: Geeft my te drincken.

46

Ende sy nam haestelijck de kruycke van haer schouder, ende sprack: Drinckt, ende ick wil uwe kemelen oock drencken. Alsoo dronck ick, ende sy drenckte de kemelen oock.

47

Ende ick vraechde haer, ende sprack: Wiens dochter zijt ghy? Sy antwoordde: Ick ben Bethuels dochter, des soons Nahors, die hem Milca gebaert heeft. Doe hinck ick een ^a spansel aen haer aengesichte, ende arm-ringen aen hare handen:

a Spansel) Dese gouden spansel is geweest een halve Circkel op het voor-hooft tot nen beyde ooren: daerom noemt hy ’t somtijts oor-ringen, somtijts voor-hooft-spanselen. Ende schijnt, als of ’t beyde mans ende vrouws-personen gedragen hebben tot eene cieragie, ut infra cap. 35,4. Prov. 11,22. Circulus aureus in naribus suis. Dat seggen wy Duytschen: Het vercken gekroont. Inde Diadema Regum, & lamina summi sacerdotis in fronte, etc.

48

Ende neyghde my, ende aenbadt den HEERE, ende loofde den HEERE den Godt mijnes heeren Abrahams, die my den rechten wegh geleyt heeft, dat ick sijnen sone mijnes heeren broeders dochter name.

49

Zijt ghy nu die, die aen mijnen heere vrientschap ende trouwe bewijsen wilt, ^b soo segt het my: soo niet, soo segt het my oock; op dat ick my wende ter rechter of ter slincker-hant.

b Soo segt) Hy handelt eerst met de moeder ende broederen om de bruyt: Daer uyt men siet, dat het heymelijck verloven, sonder voor-weten der ouderen, niet recht en is.

IV.50

DOe antwoordde Laban ende Bethuel, ende spraken: Dat komt van den HEERE; daerom en konnen wy niet tegen u seggen, noch quaet noch goet.

51

Daer is Rebecca voor u, neemtse, en treckt henen; dat sy uwes heeren soons wijf zy, alsoo de HEERE gesproken heeft.

52

Als Abrahams knecht dese woorden hoorde, booch hy hem voor den HEERE ter aerden.

53

Ende langde voort silveren ende gouden cleynodien, ende kleederen: ende gafse Rebecca: Maer haren broeder ende moeder gaf hy ^c kruyden.

c Kruyden) Kostelijcke vruchten.

54

Doe at ende dronck hy met den mannen die met hem waren, ende bleven daer den nacht over: Maer des morgens stont hy op, ende sprack: Laet my trecken tot mijnen heere:

55

Maer haer broeder ende moeder spraken: Laet doch de jonge dochter eenen dagh of tien by ons blijven; daer nae sult ghy trecken.

56

Doe sprack hy tot hen: En hout my niet op; want de HEERE heeft genade tot mijn reyse gegeven, laet my tot mijnen heere trecken:

57

Doe spraecken sy: Laet ons de ^d jonge dochter roepen, ende vragen wat sy daer toe seyt.

d Jonge dochter) De bruyt sal ongedwongen ten houwelick gegeven worden van de ouders, daer toe oock gevraegt worden om haer wille.

58

Ende sy riepen Rebecca, ende spraken tot haer: Wilt ghy met desen man trecken? Sy antwoordde: Ia, ick wil met hem.

59

Alsoo lieten sy Rebecca haer suster trecken met haer voester, met Abrahams knecht ende sijne lieden.

60

Ende sy segenden Rebecca, ende spraecken tot haer: Ghy zijt onse suster, wasset tot vele duysent mael duysenden, ⁺ ende u zaet besitte de poorte sijner vyanden.

+ Gen. 22,17.

61

Also maeckte haer Rebecca op met hare jonge dochteren, ende setteden haer op de kemelen, ende togen den man nae: ende de knecht nam Rebecca aen, ende tooch henen.

V.62

MAer Isaac quam van de put des levendigen ende sienden: ⁺ Want hy woonde in ’t land tegen ’t Suyden:

+ Gen. 16,14.

63

Ende was uyt-gegaen om te bidden op ’t velt, ontrent den avont: Ende hief sijne oogen op: ende sach, dat daer kemelen aen quamen.

64

Ende Rebecca hief hare oogen op, ende sach Isaac: Doe viel sy van den kemel,

65

Ende sprack tot den knecht: Wie is die man, die ons tegen komt op den velde? De knecht sprack: Dat is mijn heere. Doe nam sy den mantel, ende bedeckte haer.

66

Ende de knecht vertelde Isaac alle saken, die hy uyt-gericht hadde.

67

Doe brachtse Isaac in de hutte sijner moeder Sarah: ende nam Rebecca, ende sy wiert sijn wijf, ende kreegse lief. Alsoo wiert Isaac getroost over sijn moeder.