Leven van Lutgart (1899)

meer over deze tekst

Leven van Lutgart(1899)–anoniem Lutgart, Leven van


XXXVI. Van din dat si vorseide van enen die ut der ordinen geronnen was dat hi weder comen soude. 12155 Bi Denremonde in Vlaenderlant So staet en closter wel bekant Ende een vermart, die Swiveke es1
[p. 120]
Genamet, alsic ben gewes Bi horen seggene; oc es mi 12160 Don te verstane dat het si Van grawen nonnen ene abdije, Daer menege edele ende vrië Ende oc in dogden wel bedegen Die heilige ordne heft gedregen. 12165 In dese abdië was hir voren Ene uter port daerbi geboren, +Die was genamt ver Beatrijs Van Denremonde. Oc hadde prijs Verworven dese in haren dagen, 12170 Alse ons orkonden die se sagen; Want si was hovesch ende vroet; Oc wassi heilech ende goet Ende oc in dogden so volcomen, Dat menech ander heft genomen 12175 Exempel goet an haren daden, Dat hem wel sider stont in staden. Wat derre vrowen oc geschide, Salic u seggen, dis beghide Si selve mi met haren monde. 12180 Ver Beatrijs van Denremonde Hir veremaels hadde enen broeder, Hars vader kint ende harre moeder, Die was geleert ende int gevoch Was van clergiën kunstech gnoch. 12185 Die cleerc ens tides was gekregen Daer hi der silen soude plegen, Nadat die suster hem gerit, Ende achter hem die werelt lit, Ende enen grawen roc an dede 12190 In ere minderbroeder stede. Daer bleef hi in en stukkelkijn Bi rade van der suster sijn In ordenliker ufeningen. Mar die van allen goeden dingen 12195 Benijdt die dogdelike daet, Die altoes valsch es ende quaet, +Dats die viant, die felle ghir, Hi rit din niwen cordelir Dat hi ter werelt weder trake: 12200 En dade hijs nit, met ongemake Hi moste leven emmemeer; Want groten commer ende seer Ende ongemac hi moste dragen Voert emmermeer in sinen dagen. 12205 So lange lach die argere1 an Din cordelir, din ijongen man, Met sinen sondeliken rade, Dat hine dede in grote schade Ende oc in sonden vallen swar. 12210 Want eer ten inde quam dat ijar Daer hi die corde metten knopen Begordt in hadde, es hi gelopen Ter werelt weder ende lit Corde ende abijt, na dat hem rit 12215 Die losengir, ende es gecregen Der werelliker weren plegen Gelijc dat hi tevoren plach. Daer bleef hi sider mengen dach In quaden pointe al sonder waen, 12220 Want hi was worden onderdaen Din quaden gheest, din drogenare. Mar doe verhorde die nimare Die suster van din riesen man, So groten rowe sijs gewan, 12225 Dat si wel na van haren sinne Gerovet was; want se die minne +Ende oc die trowe die si droch Tin bruder wert, nit int gevoch Mar over mate, alteenen dede 12230 Versuchten ende weenen mede. Si schree, si suchtte menechfout, Si levede in groter ongedont; Vroch ende spade, in allen tide Was si so rowech ende onblide, 12235 Dat die ijonfrowen algemene Die sagen dat, grote ende clene, Dis harde waren tongemake; Want so geschepen was die sake,
[p. 121]
Dat alle waenden, die se sagen 12240 Dat overlast van rowe dragen, Dat si dis sins gemessen soude, Hen ware of si begeven wonde Dis droevens; want noch raet noch bede Daertoe noch min noch meer en dede. 12245 Mar Got, die ewelike vader, Die merket ende sit algader Wat so geschit in erterike, Hi hevet wel getrowelike Gehandelt sent dat goede wijf, 12250 Al bleef die arme fugitijf In selken commere alse hi was; Want bi der helpen Gods genas Nochtan die welgerakde vrowe, Ver Beatrijs, van haren rowe. 12255 Hoe dat gevil, na dats verlijde Si selve mi sent teenen tide, +Salic u seggen, so ic can Dat bleef geraken; nu hort dan: Tin selven stonden dat Lutgart 12260 Dos achter lande was vermart, So es der nonnen dit geschit; Mar deene en kinde dandre nit Van desen welgarakden tween, Want verre woenden si van een. 12265 Idoch, dat men te wondre groet Vertrekken mach, Got, die geboet Al dat die werelt hevet binnen, Tin tide dede hen onderkinnen In ere wonderliker wisen 12270 Lutgarden ende Beatrisen; Want, sal dat goede wijf onstaen Den rowe, die se heft gevaen Ende over mate es ongeroe, Daer moet Lutgarden helpe toe; 12275 Also gedregt die Goedes wille. Nu swigt en lettelkijn al stille; Ic sal u seggen hoe die dinc Ter vrowen besten sint verginc: Tin selven tiden dat ter nonnen 12280 Dos anewassen was begonnen Die grote rowe ende dat verdrit, Got, die se en wilde laten nit So swaren commer langer doegen, Hi ginc Lutgarden al betoegen, 12285 Alse hi bi wilen plach te doene Selke andre dinc, in visione +Ontplokenlike ende oppenbare Hoe dat in verren lande ware Te Swiveke onder Denremonde 12290 En wijf begeven, die wel conde Verdinen beide eere ende prijs; Geheten ware si Beatrijs. Oc wart die maget goedertiren Betoget voert in wat maniren 12295 Die broeder ut geronnen was; Ende hoe hare oc bedroevede das Ver Beatrijs, die suster sijn, Wart al verelart die maget sijn. Darna so was hare oc ontbonden 12300 Al oppenbare in welken sonden Gevallen was die riese man Sent dat hi weder ute ran, Ende om wat saken din abijt Hi wandelde ende hoe langen tijt 12305 Hi sonde wesen in din state; Wat voeren ende wat gelate Oc sonde hanteren die musart, Was hare algader met verclart. Tirst datter magt van hogen prise 12310 Vertoget was in derre wise Al die proces van desen dingen, Hoe si te rasten mochte bringen Die arme nonne, die van rowen So ijammerlike was teblowen, 12315 So dat sijs bleve al sonder schade, Si sochte lise in haren rade; +Ende alse des Lutgart, die finc, Beraden was, al stillekine Heft si beijaget enen bode, 13320 Die dor den groten loen van Gode Des een getrowe bode ware. Oc hevet din die Godes kare Na har gevoech tin selven stonden So goet ende so gewarech vonden, 12325 Dat si van desen stucken al Al sonder twivel hem beval Die bodeschap te doene voert In verren lande, bi der poert Van Denremonde in ene abdije. 12330 Din bode ginc Lutgart, die vrië, Met staden dichten ende wisen, Wat hi der droever Beatrisen Van harenthalven seggen sonde; Van gruten ende van Gothoude1 12335 Hit si hem maken een begin; Voert hit si hem no meer no min, Noch af noch toe dan altemale Die selve namelike tale Vertrekken, die si hem met staden 12340 Gevestet hadde. Aldos geladen So es die bode enwech gegaen; Din langen wech heft hi bestaen, Te Swiveke es hi toe gestreken Der goeder Beatrisen spreken. 12345 So lange ginc die messagir Wech verdelike al sonder kir,
[p. 122]
+Dat hi te Swiveke es gerakt. Oc wart der vrowen cont gemakt Dat daer en bode comen ware 12350 Die wilde spreken iegen hare. Doe dat vernam ver Beatrijs, Die was gerakt in alre wijs, Es si tin bode wert gegaen. Nu hort wat hevet oc gedaen 12355 Die bode, alse hi se comen sach; Hi boet der vrowen goeden dach, Ende si hem weder altehant Met wel gedichtter talen, want Van hovescheiden was si milde, 12360 Bidie sijs laten nit ne wilde. Ende alse in beiden siden gnoch Gessaluërt was int gevoch, So sloch die bode ut ende seide Die hodeschepe al sonder beide 12365 Die hem bevolen was te doene. Al dat in haren visione Der vriër maget was ontdekt Heft hi der vrowen wert vertrekt Ontplokenlike ende ongespart, 12370 Gelijc dat hem beval Lutgart. Daer was gesproken van din man, Warumme dat hi ute ran, Wat hem bestac1 ende wiet hem rit Dat hi die ordne achter lit 12375 Ende hem ter werelt weder dede. Oc was aldaer gesproken mede +Van sinen sondeliken daden Daer hi begonste met verladen Die arme sile ilanc so meer; 12380 Oc was aldaer der vrowen seer Vertrokken mede al uten gronde, Dat si beschiwen nit ne conde, Noch nit verbergen even lanc Dat si din bruder sach so cranc 12385 Te dogdeliken dingen wert. Oc was der vrowen met verclert Hoe lange dat geduren soude, Dat XII ijar bi sire schoude In selken state soude bliven 12390 Die bruder, ende wat hi driven Darbinnen soude, al oppenbare Die maget heft ontboden hare. Darna sprac voert die messagir Ende seide: ‘Vrowe, die mi hir 12395 Gesendet heft, dat es Lutgart Van Saintteron; dat gi verswart Van rowe sijt, dat weet si wale, Want hare es kundech altemale Van uwen bruder daventure, 12400 Die mensche engheen no creature Van derre werelt hare en seide, Mar die Godes rive mogentheide Met sinen boden hare ontboet. Al hebbedi din rowe groet 12405 Gedoget, vrowe, al tote nu, Met minen monde ontbiedt si u, +Dat gi u herte sett van desen Terasten; want hen sal nit wesen In langen tiden noch hirna 12410 Dat sire dompheit ave sta U bruder, die so roekelose Met quaden werken ende bose Noch dullic sinen tijt bestaedt. Daromme bidt u ende raedt 12415 Van Saintteron Lutgart, die vrowe, Dat gi van commere ende rowe Ontcommert u so gi best moget, Ende in u selven dis verhoeget Dat u die vrowe condech makt; 12420 Al es u bruder so mesrakt Ende so gevallen tesen stonden In schade, in lachter ende in sonden, Dat hi noch sal, eer hi verscheedt Van desen live, sijn gecleedt 12425 Mettin abijte al sonder waen, Ende oc al ongeschoijet gaen In dordne van den kordeliren; Daer sal hi weder noch toe kiren, Dat segt die vrowe al over waer; 12430 Mar emmer moten XII ijar, Si lief, si leet, tirst overliden Eer gi dat mogen selt gebiden1; Des benic een gewarech bode; Nu salic u bevelen Gode; 12435 Got selve hi motu achterwaren!’ Doe dese wart die moederbaren +Gesproken hadde in derre wijs, So gaf antwerde Beatrijs Ende seide: ‘Got van hemelrike 12440 Motu vergelden meldelike Dat gi mi hebbet dese wart Ten oren brachtt, die ver Lutgart, Die Godes kare, mi ontbiedt; Want harde was ic wederniedt2 12445 Van groten rowe, die mi dede Versuchten ende weenen mede Ende emmer leven vele onsachte Beide alle dage ende alle nachte. Mar sidermeer dat Godes raet, 12450 Of si mi goet, of si mi quaet, Also gedreget na die sprake Die gi mi segget, dat die sake In desen pointe bliven moet Noch XII ijar, so es mi goet
[p. 123]
12455 Dat ic dis droevens ave sta; Want dat ic mi name al te na Dat nit gebetert sijn ne mach, Dat ware mi en quaet beijach. Mar alles dankie onse Here; 12460 So do ic oc der vrowe scre Die mi dit heft ontboden nu. Her bode, nu bevelic u Den coninc van din hogen trone; Oc biddic hem dat hi u lone 12465 Dat gi dos verre sijt gepijnt Dor minen wille, want het schijnt +Dat gi hir sijt van verren comen.’ Aldoscerwis wart daer genomen In beiden siden die orlof. 12470 Oc ruumde schire weder thof Die bode ende es enwech gegaen. Nu willic u voert don verstaen Hoe sent verginc die prophietië, Die Godes brut, Lutgart, die vrië, 12475 Vorseget hadde van din man, Die sider achter lande ran Die lange XII ijar al ut. Al dat van hem die Godes brut Vorseget hadde, also geschide 12480 Ende anders nit, alse ons beghide Die suster sijn met haren monde. Mar alse leden was die stonde Van XII ijaren, daer hi binnen En wilde noit hem versinnen 12485 Noch omme lief, noch omme leet, Got, die dengenen gerne ontfeet Te beternessen die begert Te dogdeliken dingen wert Hem te bekirne ende af te stane 12490 Der sonden die hem hangen ane, Hi heft an desen so gewrachtt, Dat hi hem weder heft bedachtt Ende es te beternessen comen; Want weder heft hi angenomen 12495 Din grawen roc ende din abijt. Oc willic dat gi seker sijt +Dat hire in ufende hem so wale Sent, dat hi beterde altemale Dat daer tevoren was mesdaen; 12500 Want sider wart hi so gestaen1 In dogdeliker ufeningen, Dat hi van allen goeden dingen Al sijn wel ghordineerde leven En goet exempel heft gegeven 12505 Hen allen, dine sider sagen Gegordt met ere corden dragen Din grawen roc, ende sonder ande Gaen ongeschoijet achter lande.	1 De Cisterciénser-abdij van Zwijveke waa buiten den vestingwal der stad Dendermonde, tusschen de Mechelsche en de Brusselsche poort, op den Zwijvekekouter, in de Ballonissen gelegen. Zij bestond er reeds ten jare 1228 en had hare stichting in de stad zelf, aan Machteld I van Dendermonde († 14 April 1224) te danken. Na den brand der abdij betrokken de zusters, in 1671, een nieuw klooster binnen de stad dat tot na de eerste Fransche omwenteling in wezen bleef. Dat onze dichter deze abdij zoo wel blijkt gekend te hebben en een vertrouweling der kloosterzusters geweest te zijn, zal niet bevreemden indien men in 't oog houdt dat de abdij van Afflighem, overigens op geringen afstand gelegen, te Dendermonde een klein klooster, toevlucht of refuge (refugium) bezat. A.L. de Vlaminck: De Stad en de Heerlijkheid van Dendermonde. Dendermonde. E. du Caju, 1864-1874. IV. bl. 168, 195, 266, 308, 311-313. Id. Cartulaire de l'abbaye de Zwijveke-lez-Termonde. Ibidem, 1869. Aangaande deze episode vgl. Inleiding: De Dichter. Cantimpré zegt immers, II o. 35: Quaedam erat in Parco Dominarum, juxta Lovanium, devota Monialis, quae fratrem carnalem, de Ordine Fratrum minorum duodecim annos apostatam, inconsolabiliter deplangebat. 12181 l. voremaels. 12196 altoes, niet in 't hs. 12201 l. emmermeer. - 12216 l. eren. + f.212r^o. + f.212v^o. 1 d. i. de verderver. Vgl. Mnl. Wdb. op argen. Het woord was in het Mnl. nog niet gevonden. Het mhd. erger heeft de bet. booswicht, oproermaker (Lexer 1, 629). + f.213r^o. 12258 l. Dat best (?). - 12 292 l. was of wart. 12298 l. der. - 12 309 l. dat der (?). + f.213v^o. + f.214r^o. + f.214v^o. 1 Het begin van de zegenspreuk ‘Got houde di(u). Zie Mnl. Wdb. op houden (3, 623) en vgl. vs. 8256: “dat gruten ende dat Got houden.” en 13067: “een Gothout.” 12402 rive, niet in het hs. + f.215r^o. 1 d. i. prikkelde, dreef. Vgl. Mnl. Wdb. op besteken, Onpers. 12362 l. Gesaluërt. + f.215v^o. + f.216r^o. 1 d. i. beleven. Zie Mnl. Wdb. op gebiden. + f.216v^o. 2 d. i. bestookt, verslagen. Zie Lsp. Gloss. op niede (met-). 12459 l. onsen. - 12460 l. doe(?) ... der vrowen. 12468 l. Aldoseerwijs. - 12473 l. prophetië. + f.217r^o. + f.217v^o. 1 d. i. standvastig, volstandig. Zie Mnl. Wdb. 2, 1696. Het woord was nog slechts op ééne plaats gevonden, en wel, gezegd van eene zaak in de bet. duurzaam, standhoudende.

Over dit hoofdstuk/artikel

plaatsen