Leven van Lutgart
(1899)–anoniem Lutgart, Leven vanXXXVII. Van din dat si der hertoginnen vorseide dat si sterven soude.+Tin selven tiden doe Lutgart
12510
Dos achter lande was vermart
Ende oc bi namen wel bekant
In Haspengowe ende in Brabant,
So was ene hertoghinne vrië1;
Geheeten was si ver Marië
12515
Ende was geboren edellike:
Koninc Philips van Vrankerike,
Die machtechlike rekde2 algader
Dat lant, hi was der vrowen vadeř.
Die vrowe, alsic van hare las,
12520
Lutgarden vrint van herten was
+Tin tiden, want si hadde wale
Vernomen an der liede tale,
Dat si was heilech ende goet
Ende oc wel dikke in staden stoet
12525
Met harre gheesteliker beden
Denghenen die ter Gods geneden
Begerden comen, ende laten
Die sonden, ende in karitaten
Voert ane bestaden haren tijt,
12530
Ende oc dat menech wart gevrijt,
Bi hare beden, van mesfalle,
Dis hen beloven plagen alle
| |
[p. 124] | |
Die daenen quamen, ijonge ende oude;
Want igewele, die hebben wonde
12535
Troest ende ract, quam hi te hare,
Hi wart der helpen saen geware.
Om dese dogt die hertoghinne
Lutgarden hadde in haren sinne
Gedaen so vaste ende oc verkoren
12540
In haren dagen daertevoren,
Dat sise visiteren quam
Bi wilen, ende gerne nam
Din suten raet van haren monde,
Din wel die maget geven conde
12545
Hen allen dis begherden it.
Aldos die vrowe dikke schit
Duer met gepaijt wel van hare;
Want beide stille ende oppenbare
Lutgarden raet in haren daden
12550
Der vrowen dikke stont in staden.
+Mar wildi dat ic u ontbinde
Van derre vrowen, die wel kinde
Selc die noch levet in Brabant,
Dat ikker af gescreven vant,
12555
Ic segget u: Die hertoghinne,
Die edel was van suten sinne,
Daer dit gedichte af es geschert,
Die liefgetal was ende wert
Mettin baronen van den lande,
12560
Tin tiden dat se van den bande
Van desen live ontbinden wonde
Got, die al hevet in behoude
Dat terre werelt lijf ontfeet,
Ende alle dinc tevoren weet
12565
Die men geschin sit iegedage,
Van swaren doegene ene plage
Heft hi die vrowe don bestaen,
Daer si so sere af wart bevaen
Tin tiden (want het Got geboet),
12570
Dat sire af moste bliven doet.
Mar doe vernam dat hoge wijf
Dat harde in vreesen was dat lijf
(Want se die quale ilanc so mere
Began te stokene, ende sere
12575
Die puls te krankene oc begonste,
Want fisicien negheen ne conste
Daerto gedichten noch geraden
Dat hare it mochte staen in staden,
Want geiugiert het was van Gode),
12580
Heft si dou eeschen enen bode,
+Die over dach ende over nacht
Enwege voere al sine macht
T Aiwires wert, ende bode ware
Ter maget, dat si over hare
12585
Te Gode bade omodelike,
Want si nit lange in erterike
En waende sijn, mar sterven saen.
Doe dese bodschap hadde ontfaen
Die messagir, al ongespart
12590
Reet hi enwech t Aiwires wart.
Daer was hi gewalloppet1 schire.
Nu hoert noch van din messagire:
Tirst dat hi quam ter porten in
En hevet hi no meer no min
12595
Gelettet, mar te din parlore
Es hi gegaen ende uten koere
Heft hi Lutgarden van Senttruden
Ontboden, dire hi sal don luden
Die bodeschap, die hem die vrowe
12600
Beval te doene op sine trowe.
Tirst dat din bode aldaer vernam
Lutgart, gegangen dat si quam
In dat parloer daer sine vant,
Doe sloch die bode an altehant,
12605
Ende een salut met schonen warden
Hare heft gedaen, dat van Lutgarden
Met schoenre antwerden wart ontfaen,
Daerna so sprac der vrowen saen
Die bode in derre wise toe:
12610
‘Vrowe, eist u lief, wat ic hir doe
+Seldi saen weten; ic ben hir
Ere hoger vrowen messagir;
Die van Brabant es hertoghinne
Si grutet u met suten sinne
12615
Ende u ontbiedet, ver Lutgart,
Dat si wel harde legt verswart
Van groter qualen, daer si sal
Af sterven, het ne doe geval;
So overswinge es hare pine!
12620
Oc dragens alle fisicine,
Die se achterwaren, overeen
Dat mensche nie so sik en scheen
Dis metten live mochte ontfaren,
Got selve en wilde din gesparen.
12625
Daeromme sendt mi hir die vrowe
Te biddene u op grote trowe.
Van harenthalven, vrië maget,
Dat gi met beden hars gewaget
Gode, onsen eweliken vader,
12630
Daer wi an hoeveden allegader
Ende anebeden, rike ende arme,
Dat harre silen hem ontfarme,
Eist dat si scheedt van desen live;
Eist Godes wille oc dat si blive
12635
Ter werelt ende si genese,
Dat Got genadech hare wese
Ende doe pardon van haren sonden.
Nu hebbic n, ijonfrowe, ontbonden
Die bodeschap, die men mi loet
12640
Te seggene; ende, want ic moet
+Dis wederkirens mi genieden,
Wildi der vrowen it ontbieden
Die mi hir sendde, maget fijn,
Dis salic gerne u bode sijn.’
| |
[p. 125] | |
12645
Na derre talen sprac hem an
Lutgart ende seide: ‘Goet ijonc man,
Gi moett en lettel beiden hir;
Want ere vrowen messagir
Sidi, her bode, al sonder waen,
12650
Dire ic sal gerne in staden staen
Na mine macht getrowelike.
Nu beidt, ende ic sal hastelike
Hir weder comen ende leggen
In uwen mont dat gi selt seggen
12655
Der ongesonder hertoghinnen.’
Mettesen warden ginc daerbinnen
Lutgart ter steden daer si plach
Te bedene, ende neder lach
Op hare knin, ende ene bede
12660
Ter vart met groten goeme dede.
Aldaer si lach, te goeder trowen
Vermaende si der siker vrowen
Die lach in vreesen van den live;
Oc bat si dat tin hogen wive
12665
Har leven moste sijn gelinget,
Wart Gode lief. Dos heft gedinget
Lutgart, die maget, over hare.
Mar eer it lanc wart si geware
Dat die sententie was gegeven
12670
Selke op der hertoginnen leven,
Dat het ten inde moste comen.
Die maget, die dat heft vernomen,
+Es opgestaen met serechheiden
Ende es gegaen al sonder beiden
12675
Tin messagir wert, die noch stont
In dat parloer, ende haren mont
Ontploken heft in derre wise
Ende seide: ‘Got van paradijse,
Die over alle creaturen
12680
Heft sijn gebot, hi latu vuren
Selken message, her messagir,
Der vrowen, die u sendde hir,
Die harre silen nutti si;
Want over een, geloevets mi,
12685
Dat si in corten tiden ghinde
Genaket es des lives inde,
Ende saen bekoren moet der doet,
Dat schade es ende ijammer groet,
Want geiugeert het es van Gode.
12690
Daeromme radic u, her bode,
Dat gi u hastet ende vart
Ter vrowen wert al ongespart
Ende segget dat ic hare ontbiede,
Dat ic wel lovede ende riede,
12695
Wart it van enen maten wive
Ter pinen wert: sent dat van live
Ter doet die vrowe comen moet,
Dat si din hope stichtte goet
Op Gods genade, die se en sal
12700
Beswiken nit, opdat si al
Met biechten pijnt hare af te dwane
Die souden die hare hangen ane.
+Nu segget dan der hertoghinnen
Dat si besuke in allen sinnen
12705
Die consciëntie, ende ga
Te bichten, ende al ave dwa
Dat harre silen nosen mach.
Doet si in bichten dis gewach,
Wel seggie a dat si van din
12710
En darf dat wroegen nit onssin,
Dat iegen alle die in souden
Na desen live werden vonden
Vor Gode sijn gereet te doene
Die felle draken, die grifoene,
12715
Die keiser, grave noch marchijs
En sparden noit, mochten sijs
Volcomen, sine daden vallen
In haren ketel ende wallen
Die sile metten helschen vire:
12720
Dat sijn die valsche losengire
Die scriven al dat wi mesdoen,
Ende alse comet dat saison
Dat ons dit leven hir ontgeet,
So hebben si din brif gereet
12725
Van onsen sonden, ende lesen
Al dat ons mach verweten wesen
Van allen dat ons ie geschide.
Daeromme sijn si domme liede
Ende onberaden, die tevoren
12730
Met beternessen nit ne schoren
Din chartre die se wroegen sal
Te ijonest, daer Got die werelt al
+Sal doemen ende maledijen,
Die harre sonden daer verlijen
12735
Die ongebetert bleven hir.
Nu vart enwech, her messagir,
Ende aldos segget ure vrowen,
Ende oc gelovet hare in trowen
Van minenthalven oppenbare
12740
Dat ic sal bidden over hare
Getrowelike al sonder wanc.’ -
‘Dis motti hebben groten danc,
Gebenedijde Godes brut,’
Die bode antwerdde, ende een salut
12745
Gaf hi der vrowen van orlove.
Dos schit hi weder uten hove,
Ende es gereden din walop
Van daer hi was geseten op
Ter vrowen wert met hastechheiden,
12750
Die sere onttrit dat lange beiden
Van hem, want si ne waende nit
Din dach verleven. Mar doe schit
Die bode van der clostersteden,
Es hi met hasten wech gereden
12755
So dat hi quam te vollen tide
Ter vrowen, die suns was so blide
| |
[p. 126] | |
Dat si sat op, ende om die maget,
Vrowen Lutgarden, heft gevraget.
Doe sloch die bode ut altehant
12760
Ende al die selve wart ontbant
Der vrowen, die die Godes brut
Gedichtt hem hadde; ende alse al ut
+Gesproken was dis boden tale,
Die hertoginne, die se wale
12765
Onthouden hadde, al was si sere
Verslaget1, idoch ousen Here
Heft sijs gedanket, ende ontfaen
Har sacrament ende al gedaen
Dat harre silen it te vromen
12770
Na desen live mochte comen.
Mar doe genaket was die stonde
Dat si dis levens nit ne conde
Gebruken langer, mar der doet
Gesmaken moste, alst Got geboet,
12775
So schit die sile van din live,
Gelije dat van din hogen wive
Vorseide onlange daer tevoren
Lutgart, die maget utverkoren.
Mar watter sider na geschide,
12780
Alse ere vrowen sent beschide
Op enen tijt die maget fijn,
Diet seide voert din Iacobijn,
Wildi, dat doe ic u verstaen:
Doe dat utleede was gedaen
12785
Ende die lichame in sinen grave
Geleget was, daer ic u ave
Die tale mijn wel korten mach;
Want wildic u dat hantgeslach
Van riddren ende van baronen,
12790
Van knapen ende van garssonen,
Van vrowen ende van ijonfrowen,
Die alle weenden ende schrowen2,
+Bescriven, al te lanc masschin
So wordu dat vertrec van din.
12795
Daeromme latic achter dat
Ende andre sake die u bat
Genugen sal, willic u tellen.
Got, die ons, menschen, van der hellen
Verloesset heft met sire doet
12800
Ende ons sijn paradijs onsloet
(Want hem ontfarmede onser schaden),
Dis hi die sile vant ontladen
Van hovetsonden, so gaf hi
Sijn iugement also dat si
12805
Tin purgatorie varen soude,
Daer hise suver maken woude
Van allen sondeliken dingen
Eer hise voerder wilde bringen.
Dos bleef die sile int vegevir
12810
En stukke sider, want si hir
Van haren dagelukschen sonden
En was algader nit ontbonden,
Doe si van desen live schit.
Mar dit ne bleef verholen nit
12815
Lutgarden, die sent heft verstaen
Hoe met der silen was vergaen;
Want het geschide op enen dach
Dat si die sile comen sach
Gevaren tote bi der stede
12820
Daer si lach op in kniegebede,
Ende alse quam so na der vrowen
Dat sise mochte wel beschowen,
+Die sile, sprac aldos die maget:
‘Of gi verstaet dat men u vraget,
12825
So manic u dat gi mi lijt
Of gi van Godes halven sijt.’ -
‘Ja ic, Lutgart, die Godes vrindinne,
Ic was die selve hertoghinne
Die tote u sendde minen bode
12830
Ende u ontboet dat gi te Gode
Baedt over mi eer ic verschit.
Nu benic, alse ghi wel sit,
In selken state, ver Lutgart,
Dat ic nit al en ben verclart
12835
Van minen sonden; dis in pine
Mi staet en stukke noch te sine,
Want die sententie es gegeven
Also; mar dat ic ben gescreven
In Godes brif, dat trostet mi.
12840
Oc comic hir nu, maget vri,
Om u te biddene op genede,
Want ic wel weet dat uwe bede
Mi harde mach in staden staen,
Dat gi mi helpt dat ic it saen
12845
Van derre pinen werde ontbonden
Dire ic verdinde metten sonden,
Die mi tin tiden hingen ane
Dat mi dat lijf began tontgane
Ende ic was comen toter doet;
12850
Ochtic moet doegen pine groet
Noch een lanc stukke, vrië maget,
Hen si dat gi mi dan beijaget,
marginVan minen sonden dat aflaet,
Gelijc dat gi in staden staet
12855
Din andren silen dagelike.
Want mi dat sute hemelrike
En mach uit werden, het ne si
Dat ic van sonden wese vri
Die ic bekoepe noch so sere.
| |
[p. 127] | |
12860
Mar dor der hogster vrowen eere,
Die spigel es van allen vrowen,
So biddic u dat gi met trowen
Mi korten helpt mijn vegevir;
Want si es die mi sendet hir
12865
Opdat, Lutgart, dat ic u toege
Din groten commer, din ic doege,
Ende u mijns leedes doe gewach.
Want omme dat dat ic se plach
Met eere sonderlinger minnen
12870
Te dragene in mijn herte binnen
Gestadelike al sonder wanc,
So wistt sijs mi selken danc,
Dat si mi heft gesendet nu
In goeder trowen hir tote u
12875
Om u te toenne, ver Lutgart,
Din groten commer, die mi swart,
Ende u te biddene oc dat ghi
Te Gode biddet over mi.’
Tirst dat die tale ghindet was,
12880
So voer enwech alse een gedwas
Die sile van der hertoghinnen.
Doe ginc van irst al noch beginnen
+Aldaer si lach ter. selver stede
Lutgart, die maget, ene bede
12885
Met melder herten over hare.
Aldos vernam die Godes kare
Warwert die sile was geweget
Der hertoghinnen, dar af leget
Te Haffelghem noch die lichame
12890
In een godshus van goeden name.
Dos heft alnoch te mengen stonden
In haren dagen ondervonden
Lutgart van selken andren lieden,
Die oc van derre werelt schiden
12895
Ende oc har iugement ontfingen
Daerboven, daer si voren dingen
Int Godes hof van haren daden,
Daer selk sententie van genaden
Ontfinc, selk ander pine swar
12900
Ontfinc te doegene eer hi daer
Tin paradise mochte comen.
Aldoscerwijs heft oc vernomen
Tin tiden noch Lutgart, die fine,
Van enen din wel grote pine
12905
In deele was doe hi verschit;
Want hi die sile en hadde nit
Ontkommert al van haren sonden
Daer ne beschudden nit ne conden,
Al was hi rike man tevoren
12910
Geschouden ende wel geboren,
Noch gout, noch selver, schat noch have:
Dat was van Brussele die borchgrave1,
+Die edele mijn her Godevert.
Hi haestte hem oc ter vrowen wert,
12915
Doe sijn vonnesse was gegeven
Ende hi te Gode wert was bleven,
Al bleef die sile en stukke sent
In grote pine ende in torment,
Daer hem te varne Got geboet
12920
Om hare ontdekken sine noet
Ende oc te biddene op genade
Dat si hem die gelike dade
Van hem te helpene oc met beden,
Die si den mengen, die geneden
12925
Behoefden, dikke plach te doene.
Dos wiste van din riddre koene,
Din kastelain, dat hi was doet,
Die maget eer ment hare ontboet;
Ende eer t Aiwires quam die mare
12930
Van hem, so seide al oppenbare
Warwert hi henen was gecregen,
Lutgart, die maget wel gedegen.
|
|