XXXV. Van din dat hare ene heilege ijonfrowe oppenbarde ende seide haren name.En schone exempel ende en goet
Dat ic u noch vertrekken moet,
So vindic in der vrowen vite
Bescreven, dat die Iacobite,
11765
Bruder Damaes van Bellenghem1
| |
[p. 116] | |
Daer tellet over waer van hem,
Want hi was selve dint geschide;
Mar donkerlike hi dis beghide1,
Alse ochtt van heme nit ne ware.
11770
Nu hoerter na: Die predekare
Hi was gegaen op enen tijt,
Gelijc dat hi daer selve lijt
In sinen boeke, int waleche lant
In enen closter, daer hi vant
11775
Beslegen werdelike allene
In enen diren marbelstene
Dat heilegdom van ere maget,
Dat langen tijt daer was verdaget
Ende oc so menech ijar gehouden,
11780
Dat noch den ijongen, noch den ouden
En conste nit gedinken das
Dat het daerin beslegen was.
+Iedoch men hadt gehouden daer
Van avre tavre menech ijaer
11785
In werdechheiden harde groet.
Bi derre saken hi onsloet
Din steen, ende datter binnen lach
Met goeden staden hi besach.
Mar nit ne vant hi dar te neven
11790
In walsch noch in latijn gescreven,
Daer hi dat heilechdom besochte,
Warbi dat hi bekinnen mochte
Hoe dat degene was genamet
Die in dat marbre lach bekramet2,
11795
Noch wie si was, noch van wat lande.
Dis hadde beide rowe ende ande
Die goede man, die Iacobijn,
Die dis gewes begerde sijn;
Want hem en dochte nit gevoege
11800
So wie dat heilegdom besloege
In marbre ochte in andren vate,
Dat hi dis namen daer vergate,
Warbi men soude mogen kinnen
Wat sante ware, of wat santinnen,
11805
Dis heilegdom daer binnen lage.
Want daer men wel bescreven lage.
Die namen van din Godes vrinden,
Ende welker eren si verdinden
In haren tide in erterike,
11810
Daer plage men meer dagelike
Die tueffenne in der liede mont
Dan daer die name af ware ontkont,
+Ende oc verheffen meer in love
In keisers ende in coningshove
11815
Ende over al die werelt breet;
Want daer men dsnamen nit ne weet,
Te min versoeket men din sant.
Aldos so was oc onbekant
Die maget, dire ic doe gewach,
11820
Dor al dat si beslegen lach
Int marber na den ouden sede.
Mar wetti wat die broeder dede,
Die dis was rowech ende onvro.
Dat hi beslegen sach also
11825
Die maget sonder haren name?
Hi peusde, wart dat hi noch quame
T Aiwires toter maget fijn,
Daer dikke plach berechtet sijn
Wel menech af na sijn gevoch
11830
Van din dat hi int herte droch,
Dat hi Lutgarden, dinen soude
Berechten wel, opdat si woude
Dat onderstaen, soude emmer vragen
Wat namen hadde ijo gedragen
11835
Die in din sarke lach beslegen;
Want gracie hadde si verkregen
Dat si volbrengen mochte wale
Van selken stukken altemale
Dat si begerde. Nu hort dan
11840
Wis heft geplon die goede man:
Hi quam in corten dagen sider
Eer hi te lande kirde wider,
+T Aiwires int parlor gestreken.
Dat hi Lutgarden wilde spreken
11845
Van Saintteron, dat heft hi saen
Der fenestriren don verstaen1.
| |
[p. 117] | |
Ende alse comen was die vrowe,
Op minne ende op gerechte trowe
Hit sine sijn groet willecome:
11850
‘Got geve u deewelike vrome,’
Die broeder seide aldaer hi stoet;
‘Ic ben hir comen, vrowe goet,
Om u te vragene ene dinc.’
Mettesen neder sitten ginc
11855
Die bruder, ende oc es geseten
Bi hem Lutgart, die wilde weten
Wat hi begerde, of wat het ware
Dat hi besuken wilde an hare.
Mettesen sloch die bruder ut
11860
Ende al vertrac der Godes brut
Hoe dat hi quam int walsche lant
In enen closter daer hi vant
In enen schonen mabelsteen
En cors geleget, daer af scheen
11865
Dat sonder sake en mochte nit
Bi ouden tiden sijnt geschit
Dat het daer lage also verwrachtt1;
Mar nit ne waren wel bedachtt
Die dat beslogen in din vate,
11870
Al waest gedaen op karitate,
Dat si dis namen nit ne screven;
Want ongenoemt hi ware bleven
+Bi roekeloser ufeningen.
Dis soudene gerne wederbringen
11875
Die broeder in der liede mont,
So dat hi weder worde cont
Din ommesaten van den lande.’
Aldos geclaget heft sine ande
Van derre dinc met droeven warden
11880
Der vriër Godes brut Lutgarden
Die goede man, die Iacobijn.
Darna bat hi der maget fijn
Dat si besochte an onsen Here
Met beden dor der maget cere
11885
Daer dit gedichte af es geschert,
(Want si wel eeren schene wert)
Dat hi vertogede oppenbare
Met welken name dat si ware
Genamet ende wis si plach
11890
In haren dagen, daert gewach
Af was te niwte algader bleven
Bidin dats nit ne was gescreven.
Doe dit vertrec al was gedaen,
So es die maget opgestaen
11895
Die sine bede gerne ontfinc,
Ende es gegaen van derre dinc
Voldon dat hare was bevolen.
Dat allen menschen was verholen
Die ommegaen der werelt inden,
11900
Dat sal Lutgart nu ondervinden.
Nu hort, ic sal u wonder seggen:
Tirst dat Lutgart begonste leggen
+Die knin ter erden daer si soude
Te Gode bidden dat hi woude
11905
(Want alle dinc hem kundech waren)
Dergerre name hare oppenbaren,
Ende oc vertoegen har geslachte
Daer die nimare hare ave brachte
Die broeder diet begerde weten,
11910
(Want dat dis namen was vergeten
Ende overal daer men besloege
En heilegdom, groet ongevoege
Hem dochte wesen ende ommate
Dat men dis namen dar vergate),
11915
So quam van boven uten trone
Vor alle creaturen schone
Die si ter werelt ie gesach,
Verlichtet clarre dan die dach,
En magedijn van hogen prise,
11920
Daer wel betoegede af die wise
Dat het van Godes halven daer
Gesendet ware, want so claer
En sach si noit creature
Die van menscheiden droch figure;
11925
Ende alse quam die schone maget,
Die ijogdelik ende ongedaget
Lutgarden dochte aldaer si lach,
Ende die van verren comen sach
So na der vrowen, dat si mochte
11930
Hare oppenbaren wat si sochte
Hir neder in dit erterike,
So sprac si wel gestadelike
+In derre wijs der vrowen toe
Ende seide: ‘Wat ic hir nu doe,
11935
Wildi, Lutgart, dat seggie u.
Dat ic hir neder come nu,
Dat hebdi, maget wel gedegen,
Met uwer beden nu vercregen.
Ic ben degene, ver Lutgart,
11940
Daer gi berechtt af gerne wart
Hoe ic genamet wilen was.
Daer u die broeder Dant Thomas
| |
[p. 118] | |
So groet die ande af heft geclaget,
Dat ben ic, welgerakde maget.
11945
Wildi oc weten minen name
Ende hoe ic leefde sonder blame
In minen dagen wilen ere,
So es wel recht dat iet u lere.
Nu hort na mi dan, maget fijn:
11950
Osanna was die name mijn;
In Schollant so was ic geboren
Wel lange wilen hír tevoren.
Dis conings dochter van den rike
Was ic, die hilt geweldelike
11955
Sijn lant, ende oc der coninginnen.
Mar also saen alse ic bekinnen
Mochte in mi selven dat gedwas
Al derre werelt eere was
Ende oc dat men dat hogste goet
11960
Met arebeide copen moet,
Diet hebben sal na desen live
So dat het eewelike blive,
+So lietic vader ende moeder,
So litic suster ende broeder,
11965
Mage ende vrint, ende al dat mi
Verschenen was verre ende bi,
Borghe ende lant, have ende schat.
Ende alsic hadde algader dat
Gelaten sonder imens raet,
11970
Want Got hi was mijn toeverlaet
Die mi doe makde licht die pine,
So streek ic wech al stillekine
Beide over zee ende over mere.
Aldoscerwijs so quamic here
11975
Gewandelt in dit walsche lant,
Ter selver steden daer mi vant
Die goede man, die predekare.
Daer dochte mi dat nutte ware
Dat ikker bleve; so dedic.
11980
Ic bleef er sider een goet stic
Mettin geburen van den lande
Daer men mi sider wel bekande.
Daer ufendic dach ende nacht
Din Godes dinst na mine macht
11985
In langen wakene ende in pinen,
In vastene ende in disciplinen,
In beden ende in andren dingen,
Die mi die Godes cracht volbringen
So dede aldaer ter selver stont,
11990
Dat ikker wart al namekont.
So lange blevic sider daer
In derre wijs, dat menech ijar
+Leet over ende menech dach
Daer men mi dikke binnen plach
11995
Te visiterne, want omtrent
Was ic tin tiden wel bekent.
Mar doe genaket was die stonde
Die ic beschiwen nit ne conde,
Dat mi die doet dat lijf benam,
12000
Got, din mijn leven wel bequam,
Hi brachte mi te schoenre doet,
Want hi met eeren vurde groet
Die sile in sinen paradise.
Nu hort, Lutgart: In derre wise
12005
So levedic in dat ellinde
Ende aldos brachtic toten inde
Mijn leven hir in erterike.
Idoch salic verwendelike
Met allen santen ghinder boven
12010
Ende ewelíke oc Gode loven.
Mar doe ic van der werelt schit
Ende ic dat arme leven lit,
Al waest ten besten mi vergaen,
Nochtan so was wel menech traen
12015
Gelaten ende menech karmen
Gesegt van riken ende van armen,
Die alle clagden har verlis
Ende alle waren droeve dis
Ende onverduldech, dat mijn leven
12020
Voert emmermeer hen was ontgeven
Te derre werelt; want te mi
Vroch ende spade plagen si
+Te comene, ende bi genaden
Onss Heren worden si ontladen
12025
Van mengen commere omme dat
Dat ic vor hen te Gode bat.
Dos wardie dar in minen dagen
So liefgetal, dat menech clagen
Van din geburen was gedaen,
12030
Doe mi dat leven was ontgaen.
Hirbi so quam doe ic verschit
Dat sijs ne wilden laten nit
Sine hebben met wel groter werden
Mijn lijc aldaer gedaen ter erden.
12035
Daer lach het lange sent al stille;
Mar sider bi din Godes wille
Het es verresen ende allene
Geleget in den marbelstene.
Daer hevet oit sent gelegen
12040
Verwrachtet ende wel beslegen,
Gelijc dat u die broeder seide.
Mar die die grote werdechheide
Mi daden, doe si oc tegingen,
Dor al dat din nakomelingen
12045
Van hen mijn name was gevestt,
Dis hebben sent nechtan gemestt
Die quamen na; want sijs vergaten.
Aldos te noemene es gelaten
Van ouden tiden tote nu,
12050
Lutgart, mijn name din ic u
Gemaket hebbe weder cont.
Ic vare enwech, nu blijft gesont.’
+Na desen worden benen schit
Die daer en wilde letten nit,
12055
Osanna, die gebenedijde.
Oc es in hogen ende blide
| |
[p. 119] | |
Die maget weder opgestaen
Ende es tin broeder wert gegaen.
Ende alse quam in dat parloer
12060
Die vrowe, rip si lise op hoer
Din goeden man, din predekare;
Om hem te telne die nimare
Die hi begerde sere weten,
Es si bi hem aldaer geseten.
12065
Doe sloch hem ut al sonder beide
Lutgart, die maget, ende scide
Dat selve algader, so si conde
Dat best volbrengen menten monde,
Dis si en lettel daer tevoren
12070
Der maget schone ende utverkoren
Don hoerde ende oppenbaer gewach
Daer si in knigebede lach.
Owi! ho blide wart die here
Die daer tevoren hadde mere
12075
Bedroft gesijn dan int gevoech!
Owi! hoe hem dat herte loch
Doe hem genoemet was die name
Osanna, die hem so bequame
Te horne was, dat van blischapen
12080
Die ogen hem begonden sapen1
Daer hem die trane lipen ut!
Ende alse dos die Godes brut
+Din goeden man terasten wale
Gesettet hadde, ene andre tale
12085
Al vorvoets hevet si begonnen
Ende seide: ‘Wel sondic u onnen
Dat tote u selven selve quame
Die maget vri ende haren name
U selve liede, ende al dat u
12090
Gesegt van hare es tote nu,
Met haren werdeliken monde
U selve segede ende ontbonde;
So souddijs mi te bat geloeven.’ -
‘Ach, ver Lutgart, wildi mi roeven
12095
Van minen sine?’ antwerde gaf
Die broeder; mar des comet af!
Dat gi mi segget, dats van din,
Wet Got, dat spade sal geschin!
Dat wetic wel al oppenbare;
12100
Want ic dis harde onwerdech ware
Dat ic die maget soude schowen.
Oc seggic u in rechten trowen
Dat ies wel gerne sal ontberen;
Want lichte ic soude mi ververen
12105
Wel harde, wart dat ic se sage
Bi nachte comen of bi dage
Met haren schine te mi wert.’ -
‘Sidi so lichte dan ververt?’
Lutgart, die maget, weder sprac;
12110
‘Nu swigt ende houdet u gemac
Van desen stukken; al si wi
Onwerdech dis, ic ende ghi,
+Dat wi die maget wel gedegen
Beschowen souden, dar gi iegen
12115
Hebt u gebreken ghallegeert,
Die maget, die gecompereert
Din santen es van paradise,
Si es wel wert dat mense prise
In allen marchen ende lande;
12120
Ende oc dat mense wel bekande
Bi haren name, sonder waen
En soude wesen nit mesdaen.’
Na desen warden een gestille
Des was gemakt. Mar eist u wille,
12125
Ic seggu watter sider na
Geschide, na dat ict versta:
Die selve man, die Iacobijn
Daer dese tale af heft gesijn,
Ter selver nacht dat hem Lutgart
12130
Die stukken hadde also verclart
Alse icse u hebbe nu geseget,
Gelijc dat men te doene pleget
Daer men der rasten welt gebruken,
Te bedde ginc sine oghen luken
12135
Ende om en slapen heft gepoget.
Aldaer hi lach wart hem vertoget
In sinen drome te drin stonden
En magedijn, daer men vergronden
Nit af en mochte die schonheide,
12140
Die hem al ongevraget seide
Al din proces van derre saken,
Gelijc dat hem met suter spraken
+Lutgart din hadde ontbunden al:
Hoe si din magen lise onstal,
12145
Hoe si dat rike varen lit
Ende hoe si uten lande schit
Ellendech ende goedeloes,
Ende oc wat lande si verkoes
Voert haren tijt te nuttene in,
12150
Vertrac si hem no meer no mijn,
Ende haren name ende har geslachte
Driewerven in der selver nachte,
Dant hem dis dages daer tevoren
Vertrac die maget utverkoren.
|
|