Leven van Lutgart

(1899)–Anoniem Lutgart, Leven van– rechtenstatus


XVI.Van din dat se die viant rampeneerde ende van din dat se die viande alle sere onssagen. Al noch tin tiden het geschide T Aiwires, dat ic u bediede, 4895[regelnummer] Wildi volhoren mine wart; Ga naar margenoot+Die welgerakde magt Lutgart, Si was vervullet al van binnen Van karitaten ende minnen Meer dan ic u geseggen can. 4900[regelnummer] Dat mogdi merken wel daeran Dat si so gerne stont in staden Dengenen, die si sach verladen Van commere ende van meswinden; Die plach die vrowe altoes ontbinden 4905[regelnummer] Van haren comerliken bande. Dis hadden toren die viande,
[pagina 51]
Die felle ghire, die altoes Sijn even quaet ende even loes, Ende allewege sijn gereet 4910[regelnummer] Te doene ons lachter ende leet; Want si ne conden nit verdragen Al sonder toren dat si sagen Lutgarden so getrowelike, Die was van karitaten rike, 4915[regelnummer] In staden al sonder sparen Dengenen die becommert waren. Daeromme quam op enen tijt Een, die dis hadde groten nijt, Van din vianden, daer si lach 4920[regelnummer] Ende ere beden lise plach Vore eene van din nonnen goet, Die in dis selves dages stoet Ende op die wile was verscheeden, Omdat si wilde die geleeden 4925[regelnummer] Met harre beden. So es comen Ga naar margenoot+Die viant, die dat heft vernomen, Verbolgen sere ende utermaten. Dat heft hi schinen wel gelaten Der maget fijn van hogen prise. 4930[regelnummer] Nu hort in welkerhande wise: Aldaer hi stont beneven hare So sprac hi lude ende oppenbare Ende seide: ‘Wijf, wat widtstu mi? Dat Got schennesse geve di! 4935[regelnummer] Warumme doestu mi so leede? Du mochtes wel Lutgart die wreede Met allen rechte sijn genamet! Men seget oc dat di betamet Lof ende prijs, mar dat es scheren; 4940[regelnummer] Want honen, letten ende deren, Dats allewege dijn ambacht. Acharme! wars nu mine cracht Van wilen eer, dat mi dos dwinget En wijf alleene ende onderbringet! 4945[regelnummer] Nu sege dan, verrumpenGa naar voetnoot1 quaet, Wie gaf di desen dommen raet, Dattu mi willes met gewonde Afwinnen dat met rechte soude Mijn wesen? want ic hadt gewonnen: 4950[regelnummer] Dat es die sile van der nonnen Die ghinder leget nu verscheeden; Die haddic mogen wel geleeden Ter hellen wert, en hadt gedaen Dat se mi hevet ondergaan 4955[regelnummer] Dijn runen, dat mi dikke steet Ga naar margenoot+Tonstaden groet. Nochtan ic weet So vele alnoch van ouden treken, Dat iks mi sal noch wale wreken, Al over waer seggic di dat. 4960[regelnummer] Oc moten hebben din godshat Die andre nonnen altesamen Die so gebiset alle quamen Ter nonnen wert met selker haest Dat ic, die sat hare aldernaest, 4965[regelnummer] Beschiwen moste dat bedranc, Woude of en woude, an minen danc; Want daer si stonden teenen ringe Ende igewelke sonderlinge Van hen die letanië las, 4970[regelnummer] So swar mi die te horne was, Dat ic en conde nit gebliven Daer langer mettin bosen wiven Noch nit verbeiden oc ene ure; Want mi so sere wart te sure 4975[regelnummer] Dat letten, dat ic moste vlin. Dis magic wel te rechte din Ontdanken, die mi so verstiten Ende dat ontbeiden nit ne liten Der silen, die mijn soude wesen, 4980[regelnummer] En hadt gedaen dat lange lesen Daer sise mi met ondergingen. Acharme, dat mi dos bedwingen Die oude quenen achter lande! Got geve hen deewelike schande 4985[regelnummer] Bidis, ende u met hen, Lutgart! Ga naar margenoot+Want gi sijt die mi meest verswart Met uwen vruchteliken beden. So hebbedi gedaen noch beden Ende ondergaen mi mijn beijach, 4990[regelnummer] Dis ic mi wel beclagen mach, Dat es der doder nonnen sile, Die daer vart henen met Michile, Din ingel, die se mi ontfurt. Wattan! si sal doch sijn geschurt 4995[regelnummer] Int vegevir met pinen swar, Dat weetic wel al over waer, Eer si sal vorder mogen comen, Wattan! al es si mi genomen, Dat vegevir heft mi gewroken.
[pagina 52]
5000[regelnummer] Owi! ochtic nu moste stoken Dat vegevir daer onder hare, Hoe wel dat mijn gevuge wure! Mochtic dat vir aldaer onsteken, Ic wedde, ic mi wel soude wreken 5005[regelnummer] Voloomenlic na minen ghere!’ - ‘Nu makt u wech, vul drogenere, Van vor mine ogen sonder beide,’ Lutgart, die maget, weder seide. ‘Nu, segt mi, valshe losengir, 5010[regelnummer] Hoe dorstti heden comen hir? Hoe dorstti heden mi genaken? Gi mochtt wel lichte dat gemaken Ic soudu senden daer gi soudt Wel al so heete sijn beschoudt 5015[regelnummer] Alse es int purgatorie heet Ga naar margenoot+Die sile; want ic wale weet Hoe ic u mochte wel vergelden U kalengiren ende u schelden, Dis gi geplogen hebbet nu. 5020[regelnummer] Mar haestt u wech, dat radic u, Want u dat letten nit ne vromet, Ende a wel wachtt dat gi ne comet Nemmeer daer gi mi vinden waent, Al hebbedi mi nu getaent 5025[regelnummer] Al te vergevens, dan masschin Soudic u so doen henen vlin, Dat u dat letten soude lanc Gerisen; want an uwen danc So soudic u in corter stont 5030[regelnummer] Besuken doen der hellen gront, Daer gi soudt wesen emmermere In selken commere ende in sere Dat gi, fel losengir verwaten, Die silen soudt met goede laten, 5035[regelnummer] Die gi a pijnt noch dagelike Tonssettene achter erterike.’ - ‘Lutgart, do weder sprac Die viant, dat ic u vertrac So ghelpelic die tale mijn, 5040[regelnummer] Dis motti onverbolgen sijn, Want mi daer toe bedwanc die noet. Mar dor den coninc, die geboet Die werelt al, so biddic u Dat gi mi latet scheeden nu 5045[regelnummer] So henen, dat ic nit ne vare Ga naar margenoot+Ter hellen wert, want het mi ware En utermaten evel spel; Maer heett mi of gebiedet el, Wat so gi wilt, al sonder waen, 5050[regelnummer] Ic snelt met trowen anegaen Ende oc volbrengen so, dat gi Selt u beloven dis van mi. Nu laett mi dan op din bandon Mijn scheeden so van henen don, 5055[regelnummer] Lutgart, dor uwes selves eere, Dat ic en come nemmermere, Wel reene magt, daer ic u vinde.’ ‘Makt uwes parlements en inde Ende uwer verde enwege vart,’ 5060[regelnummer] Antwerdde weder hem Lutgart, ‘So dat gi creature engeene No grote en schendet meer no clene, No man no wijf, no kint no kraet, Fel drogenere, onreene vraet; 5065[regelnummer] Mar makt u ter wustinen wert, Daer gi en lettet noch en dert Noch vogle vligende in den woude, Noch beesten lopende in die moude, Noch worme crupende in die erde. 5070[regelnummer] Dos makt u henen uwer verde Staphans te derre wilen nu, Fel losengir, dat heetic u.’ Ende eer dat wart gesproken was, So voer enwech alse een gedwas 5075[regelnummer] Die evele g(h)eest, die felle drake. Ga naar margenoot+Doe bleef Lutgart al met gemake Daer liggende op die selve stede Daer si din viant achterdede. Darna met harde bliden moede 5080[regelnummer] Van allen sinen groten goede So dankde si wel hertelike Din coninc van den hemelrike, Die met sire eweliker cracht Benam din viant sine macht, 5085[regelnummer] Daer hi te sere hem op verlit; Want hi met lachtere benen schit Daeromme, dat hi met gewonde Der nonnen sile ontfuren wonde. Nu merkt, gi vrowen ende heren, 5090[regelnummer] (Dat u die sute Got mote eeren!) Die wart die van der maget fijn, Lutgarden, u geseget sijn: Hebdi gehort hoe die viant Die hem dis sckeldens onderwant 5095[regelnummer] Te sinen schanden iegen hare, Verwonnen wart so oppenbare, Dat hijs hem moste saen onttin Met lachtere ende enwege vlin? Wetti wat dit algader dede? 5100[regelnummer] Die starke minne, daer si mede Verwarf die rike Godes hulde, Die altemale so vervulde Met sire cracht har berte binnen, Dat nit ne conde entwint gewinnen 5105[regelnummer] Die evel baren dis hi sochte Ga naar margenoot+An hare; want hi nit ne mochte Genaken hare in verren ghinde,Ga naar voetnoot1
[pagina 53]
Op welken tijt dat hi bekinde Dat si in harre beden was 5110[regelnummer] Of dat si die getiden los; Want sine so darmet verstit, Vermaledijde ende oc verwit, Dat hi altoes verwonnen bleef. Oc seget die die vite screef, 5115[regelnummer] Die Iacobijn, die wise man, Die oc Lutgarden eer gewan So lief dat hi bestont die pine Al te vertrekkene in latine Der vrowen vite, die ic u 5120[regelnummer] In didscher talen segge nu, Hi seget daer ende ic u voert Dat hi vertrekken heft gehort Der maget fijn in somer stonde Met haren werdeliken monde, 5125[regelnummer] Dat si bi wilen comen sach, Daer si in kniegebede lach, Met groten scharen die viande Gevlogen dor die closter pande, Of dor die kerke, of dor din koef 5130[regelnummer] Te hare wert, daer si op hoer Gelegen was op hare knin Ende harre beden wilde plin, Of haren soutre wilde lesen, Ochte oc in eenechheiden wesen; 5135[regelnummer] So quamen dan die drogeneren Ga naar margenoot+Geslopen daer mettin nimeren Die si van elre brachten daer. Die telden si al over waer Der maget edel daer si lach, 5140[regelnummer] Die lettel na die borden plach Te horne, want si wiste wel Dat si ne sochten niwent el Dan hoe dat si met selken saken Har herte mochten besech maken, 5145[regelnummer] Warbi dat si ware afgestaen Dis bedens ende enwech gegaen. Mar alse dan die vrowe goet, Die oc van sinne was so vroet Dat si wel horde watter an 5150[regelnummer] Gelach, die saken wiste dan Ende oc dat si nit el en sochten Dan hoe dat si beletten mochten Met selken dingen hare beden, Daer si alteenen iegen streden 5155[regelnummer] Of stillekine ochte oppenbare, So segghende die maget hare Ter Godes eeren ende las Din salm, die goet dar iegen was. Wildi, ic salne u seggen sum: 5160[regelnummer] Deus in adiutoriumGa naar voetnoot1 Begint dat irste vers van din. Daer met so dede enwege vlin Die vrowe al dat geperteGa naar voetnoot1 quaet; Gelijc dat een na vligen slaet 5165[regelnummer] Die hi met quispele och met rise Ga naar margenoot+Verijacht, also geliker wise Verijagede oc die maget reene Met enen salmekine allene Die kudden van din bosen ghiren, 5170[regelnummer] So dat si nit ne dorsten kiren Dar weder even lange stonde Dat si Lutgarden metten monde Onledech wisten, die se nit En twint en sparde, mar verstit 5175[regelnummer] Ende oc verijagede altesamen Temet dat si te hare quamen. Oc seget in din boeke sijn Noch voert die wise Iacobijn Aldaer hi sprekt van dijn vianden, 5180[regelnummer] Dat si te haren groten schanden Bi wilen quamen bi der steden Daer bi costumen hare beden Die maget fijn plach op te doene; Maer nit ne waren si so koene 5185[regelnummer] Dat si gemerret hadden daer; Want hen dat letten was so swar Dat si beschiweden wel schire Gelic dat vlammen van den vire, Al was elwar die maget fijn, 5190[regelnummer] Dat utvercorne stedekijn. Daer af so vlowen die kaitive Alse een die waent van sinen live Gerovet wesen ende vlit Daer hi beschiwet sijn verdrit. 5195[regelnummer] Mar wetti wat dit heft gedaen? Ga naar margenoot+Die starke beden, sonder waen, Die si met goeme senden plach Te Gode wert op elken dach, Si daden hen so utermaten 5200[regelnummer] Die stat verleeden ende haten Dat sire af vlowen sonder beiden Met harde groter hastechheiden, Op welken tijt si waren daer Genakt, al was die vrowe elwar. 5205[regelnummer] Aldos so sach die maget goet Of daer si sat, of daer si stoet, Of daer si lach in haren beden, Die evele gheeste aldar si leden Hare ende ghins beneven hare 5210[regelnummer] Gelijc dat het en kudde ware Van bien, die vligen teenen swarme.
[pagina 54]
So sprac die vrowe dan: ‘Acharme, Wel sate Got, ontfarme u des Dat hir aldos versament es 5215[regelnummer] Dit parlement om ons te derne Die u met trowen dienen gherne!’ Ende alse dan gesproken was Dat wart, so schit als een gedwas Dat kudde van din losengiren; 5220[regelnummer] Want si dan mosten wederkiren Al sonder letten uter kerken. Nu hort, hir mogdi echter merken Wat an die beden es belanc Dergerre, die al sonder wanc 5225[regelnummer] Met vriër herten Gode minnen. Ga naar margenoot+Oc mogdi wel daeran bekinnen Dat ic hirvoren u vertrac, Doe ic u van dengenen sprac Die van Lutgarden was verdreven, 5230[regelnummer] Omdat hi wilde Gode ontgeven Der nonnen sile, dar ic u Dit bispel af begonste nu: Dat si wel doen die gaen geleeden Dergerre silen, die verscheeden, 5235[regelnummer] Met gheesteliken orisoenen; Want die se gerne dan onspoenen, Dat sijn die valsche drogeneren Di van din beden hen ververen So utermaten ende onssin, 5240[regelnummer] Dat si met hasten henen vlin Ende achterlaten dat si souden, Opdat si mochten, gerne onthouden, Dat sijn die silen van dengenen Die van der werelt scheeden henen. 5245[regelnummer] Nu motens allen so bewaren Als ons sal naken thenen varen, Lutgart, die magt van hogen prise, Dat wi tin schonen paradise Sonder kalange moten comen 5250[regelnummer] Dergerre, die van alre vromen Ons souden roeven, mochten si. Segt amen alle nu met mi.	margenoot+ f.89r^o. [tekstkritische noot]4920 Glosse: Someghe onbekinde menschen sijn die ondertiden vragen watter aen gheleet aen lesen ofte aen beeden, ofte aen ten dienste Gods te gane bi nachte ofte bi dage. Dien mochte men vragen hoc vele dat de ziele edeldere es dan de lichame. Alsoe vele eest meerre noot dat de geesteleke oeffeningen volbracht werde (sic) dan duutwendeghe werken, omme dat de ziele geoeffent werde in inwendegen dingen voer in uutwendegen dingen. 4922 Cantimpré II, c. 15: Cum ergo quaedam Soror ageret in agone et fine gravissimo vexaretur, apparuit ei daemon...; ald. stoet = stont, stonde (?). 4925 Glosse: Augustinus: Het es orborleker te gecrigene innege bedroeftheit dan ondersucken, versuchten dan pruven, eenpaerleke versuchtinge dan menegherande twestingen, tranen dan sententiën, beeden dan laesen (sic), goem van tranen dan const van leren, contempplacie van hemelschen dingen dan erdsche veronledinge. Deo gratins. margenoot+ f.89v^o. voetnoot1 Verrompen, d. i. gerimpeld, verschrompeld. Vgl. Van Helten, Mnl. Spraakk. § 139. margenoot+ f.90r^o. margenoot+ f.90v^o. [tekstkritische noot]5063 Vgl. II, 501. margenoot+ f.91ro. margenoot+ f.91v^o. margenoot+ f.92r^o. margenoot+ f.92v^o. voetnoot1 d. i. gehinde, nabij. Zie Mnl. Wdb. opgebende, waarnaast ook eene enkele maal gende voorkomt. De uitdr. in verren ghinde, hoewel in zich zelve eenigszins vreemd, komt (met de ontkenning) in bet. overeen met mnl. nergens naer, en ndl. bijlange na niet, dial. niet hen(t) of omtrent. Vgl. 13, 7203; II 10389 in velen ghinde; III, 3345 in seven dagen ghinde; en passim. [tekstkritische noot]5156 l. seghende. - margenoot+ f.93r^o. voetnoot1 Begin van Psalm 70 voetnoot1 Een tot heden onbekend woord, waarvan de bet. wel zal zijn troep, bende of gespuis. Misschien is het eene afleiding van paert, part, en dus te vergelijken met ndl. partij; (vgl. de bet. hoop, boel van dit woord in het Zuid-Afrikaansch). Doch waarschijnlijk moet men lezen gesperte, d. i. geestverschijning, spook, Zie Mnl. Wdb. op gesperte. margenoot+ f.93v^o. margenoot+ f.94r^o. [tekstkritische noot]5238 l. Die(?) - 5245 l. motons. margenoot+ f.94v^o.

Vorige Volgende

XVI.Van din dat se die viant rampeneerde ende van din dat se die viande alle sere onssagen.