Leven van Lutgart
(1899)–anoniem Lutgart, Leven vanXVI.Van din dat se die viant rampeneerde ende van din dat se die viande alle sere onssagen.Al noch tin tiden het geschide
T Aiwires, dat ic u bediede,
4895
Wildi volhoren mine wart;
+Die welgerakde magt Lutgart,
Si was vervullet al van binnen
Van karitaten ende minnen
Meer dan ic u geseggen can.
4900
Dat mogdi merken wel daeran
Dat si so gerne stont in staden
Dengenen, die si sach verladen
Van commere ende van meswinden;
Die plach die vrowe altoes ontbinden
4905
Van haren comerliken bande.
Dis hadden toren die viande,
| |
[p. 51] | |
Die felle ghire, die altoes
Sijn even quaet ende even loes,
Ende allewege sijn gereet
4910
Te doene ons lachter ende leet;
Want si ne conden nit verdragen
Al sonder toren dat si sagen
Lutgarden so getrowelike,
Die was van karitaten rike,
4915
In staden al sonder sparen
Dengenen die becommert waren.
Daeromme quam op enen tijt
Een, die dis hadde groten nijt,
Van din vianden, daer si lach
4920
Ende ere beden lise plach
Vore eene van din nonnen goet,
Die in dis selves dages stoet
Ende op die wile was verscheeden,
Omdat si wilde die geleeden
4925
Met harre beden. So es comen
+Die viant, die dat heft vernomen,
Verbolgen sere ende utermaten.
Dat heft hi schinen wel gelaten
Der maget fijn van hogen prise.
4930
Nu hort in welkerhande wise:
Aldaer hi stont beneven hare
So sprac hi lude ende oppenbare
Ende seide: ‘Wijf, wat widtstu mi?
Dat Got schennesse geve di!
4935
Warumme doestu mi so leede?
Du mochtes wel Lutgart die wreede
Met allen rechte sijn genamet!
Men seget oc dat di betamet
Lof ende prijs, mar dat es scheren;
4940
Want honen, letten ende deren,
Dats allewege dijn ambacht.
Acharme! wars nu mine cracht
Van wilen eer, dat mi dos dwinget
En wijf alleene ende onderbringet!
4945
Nu sege dan, verrumpen1 quaet,
Wie gaf di desen dommen raet,
Dattu mi willes met gewonde
Afwinnen dat met rechte soude
Mijn wesen? want ic hadt gewonnen:
4950
Dat es die sile van der nonnen
Die ghinder leget nu verscheeden;
Die haddic mogen wel geleeden
Ter hellen wert, en hadt gedaen
Dat se mi hevet ondergaan
4955
Dijn runen, dat mi dikke steet
+Tonstaden groet. Nochtan ic weet
So vele alnoch van ouden treken,
Dat iks mi sal noch wale wreken,
Al over waer seggic di dat.
4960
Oc moten hebben din godshat
Die andre nonnen altesamen
Die so gebiset alle quamen
Ter nonnen wert met selker haest
Dat ic, die sat hare aldernaest,
4965
Beschiwen moste dat bedranc,
Woude of en woude, an minen danc;
Want daer si stonden teenen ringe
Ende igewelke sonderlinge
Van hen die letanië las,
4970
So swar mi die te horne was,
Dat ic en conde nit gebliven
Daer langer mettin bosen wiven
Noch nit verbeiden oc ene ure;
Want mi so sere wart te sure
4975
Dat letten, dat ic moste vlin.
Dis magic wel te rechte din
Ontdanken, die mi so verstiten
Ende dat ontbeiden nit ne liten
Der silen, die mijn soude wesen,
4980
En hadt gedaen dat lange lesen
Daer sise mi met ondergingen.
Acharme, dat mi dos bedwingen
Die oude quenen achter lande!
Got geve hen deewelike schande
4985
Bidis, ende u met hen, Lutgart!
+Want gi sijt die mi meest verswart
Met uwen vruchteliken beden.
So hebbedi gedaen noch beden
Ende ondergaen mi mijn beijach,
4990
Dis ic mi wel beclagen mach,
Dat es der doder nonnen sile,
Die daer vart henen met Michile,
Din ingel, die se mi ontfurt.
Wattan! si sal doch sijn geschurt
4995
Int vegevir met pinen swar,
Dat weetic wel al over waer,
Eer si sal vorder mogen comen,
Wattan! al es si mi genomen,
Dat vegevir heft mi gewroken.
| |
[p. 52] | |
5000
Owi! ochtic nu moste stoken
Dat vegevir daer onder hare,
Hoe wel dat mijn gevuge wure!
Mochtic dat vir aldaer onsteken,
Ic wedde, ic mi wel soude wreken
5005
Voloomenlic na minen ghere!’ -
‘Nu makt u wech, vul drogenere,
Van vor mine ogen sonder beide,’
Lutgart, die maget, weder seide.
‘Nu, segt mi, valshe losengir,
5010
Hoe dorstti heden comen hir?
Hoe dorstti heden mi genaken?
Gi mochtt wel lichte dat gemaken
Ic soudu senden daer gi soudt
Wel al so heete sijn beschoudt
5015
Alse es int purgatorie heet
+Die sile; want ic wale weet
Hoe ic u mochte wel vergelden
U kalengiren ende u schelden,
Dis gi geplogen hebbet nu.
5020
Mar haestt u wech, dat radic u,
Want u dat letten nit ne vromet,
Ende a wel wachtt dat gi ne comet
Nemmeer daer gi mi vinden waent,
Al hebbedi mi nu getaent
5025
Al te vergevens, dan masschin
Soudic u so doen henen vlin,
Dat u dat letten soude lanc
Gerisen; want an uwen danc
So soudic u in corter stont
5030
Besuken doen der hellen gront,
Daer gi soudt wesen emmermere
In selken commere ende in sere
Dat gi, fel losengir verwaten,
Die silen soudt met goede laten,
5035
Die gi a pijnt noch dagelike
Tonssettene achter erterike.’ -
‘Lutgart, do weder sprac
Die viant, dat ic u vertrac
So ghelpelic die tale mijn,
5040
Dis motti onverbolgen sijn,
Want mi daer toe bedwanc die noet.
Mar dor den coninc, die geboet
Die werelt al, so biddic u
Dat gi mi latet scheeden nu
5045
So henen, dat ic nit ne vare
+Ter hellen wert, want het mi ware
En utermaten evel spel;
Maer heett mi of gebiedet el,
Wat so gi wilt, al sonder waen,
5050
Ic snelt met trowen anegaen
Ende oc volbrengen so, dat gi
Selt u beloven dis van mi.
Nu laett mi dan op din bandon
Mijn scheeden so van henen don,
5055
Lutgart, dor uwes selves eere,
Dat ic en come nemmermere,
Wel reene magt, daer ic u vinde.’
‘Makt uwes parlements en inde
Ende uwer verde enwege vart,’
5060
Antwerdde weder hem Lutgart,
‘So dat gi creature engeene
No grote en schendet meer no clene,
No man no wijf, no kint no kraet,
Fel drogenere, onreene vraet;
5065
Mar makt u ter wustinen wert,
Daer gi en lettet noch en dert
Noch vogle vligende in den woude,
Noch beesten lopende in die moude,
Noch worme crupende in die erde.
5070
Dos makt u henen uwer verde
Staphans te derre wilen nu,
Fel losengir, dat heetic u.’
Ende eer dat wart gesproken was,
So voer enwech alse een gedwas
5075
Die evele g(h)eest, die felle drake.
+Doe bleef Lutgart al met gemake
Daer liggende op die selve stede
Daer si din viant achterdede.
Darna met harde bliden moede
5080
Van allen sinen groten goede
So dankde si wel hertelike
Din coninc van den hemelrike,
Die met sire eweliker cracht
Benam din viant sine macht,
5085
Daer hi te sere hem op verlit;
Want hi met lachtere benen schit
Daeromme, dat hi met gewonde
Der nonnen sile ontfuren wonde.
Nu merkt, gi vrowen ende heren,
5090
(Dat u die sute Got mote eeren!)
Die wart die van der maget fijn,
Lutgarden, u geseget sijn:
Hebdi gehort hoe die viant
Die hem dis sckeldens onderwant
5095
Te sinen schanden iegen hare,
Verwonnen wart so oppenbare,
Dat hijs hem moste saen onttin
Met lachtere ende enwege vlin?
Wetti wat dit algader dede?
5100
Die starke minne, daer si mede
Verwarf die rike Godes hulde,
Die altemale so vervulde
Met sire cracht har berte binnen,
Dat nit ne conde entwint gewinnen
5105
Die evel baren dis hi sochte
+An hare; want hi nit ne mochte
Genaken hare in verren ghinde,1
| |
[p. 53] | |
Op welken tijt dat hi bekinde
Dat si in harre beden was
5110
Of dat si die getiden los;
Want sine so darmet verstit,
Vermaledijde ende oc verwit,
Dat hi altoes verwonnen bleef.
Oc seget die die vite screef,
5115
Die Iacobijn, die wise man,
Die oc Lutgarden eer gewan
So lief dat hi bestont die pine
Al te vertrekkene in latine
Der vrowen vite, die ic u
5120
In didscher talen segge nu,
Hi seget daer ende ic u voert
Dat hi vertrekken heft gehort
Der maget fijn in somer stonde
Met haren werdeliken monde,
5125
Dat si bi wilen comen sach,
Daer si in kniegebede lach,
Met groten scharen die viande
Gevlogen dor die closter pande,
Of dor die kerke, of dor din koef
5130
Te hare wert, daer si op hoer
Gelegen was op hare knin
Ende harre beden wilde plin,
Of haren soutre wilde lesen,
Ochte oc in eenechheiden wesen;
5135
So quamen dan die drogeneren
+Geslopen daer mettin nimeren
Die si van elre brachten daer.
Die telden si al over waer
Der maget edel daer si lach,
5140
Die lettel na die borden plach
Te horne, want si wiste wel
Dat si ne sochten niwent el
Dan hoe dat si met selken saken
Har herte mochten besech maken,
5145
Warbi dat si ware afgestaen
Dis bedens ende enwech gegaen.
Mar alse dan die vrowe goet,
Die oc van sinne was so vroet
Dat si wel horde watter an
5150
Gelach, die saken wiste dan
Ende oc dat si nit el en sochten
Dan hoe dat si beletten mochten
Met selken dingen hare beden,
Daer si alteenen iegen streden
5155
Of stillekine ochte oppenbare,
So segghende die maget hare
Ter Godes eeren ende las
Din salm, die goet dar iegen was.
Wildi, ic salne u seggen sum:
5160
Deus in adiutorium1
Begint dat irste vers van din.
Daer met so dede enwege vlin
Die vrowe al dat geperte1 quaet;
Gelijc dat een na vligen slaet
5165
Die hi met quispele och met rise
+Verijacht, also geliker wise
Verijagede oc die maget reene
Met enen salmekine allene
Die kudden van din bosen ghiren,
5170
So dat si nit ne dorsten kiren
Dar weder even lange stonde
Dat si Lutgarden metten monde
Onledech wisten, die se nit
En twint en sparde, mar verstit
5175
Ende oc verijagede altesamen
Temet dat si te hare quamen.
Oc seget in din boeke sijn
Noch voert die wise Iacobijn
Aldaer hi sprekt van dijn vianden,
5180
Dat si te haren groten schanden
Bi wilen quamen bi der steden
Daer bi costumen hare beden
Die maget fijn plach op te doene;
Maer nit ne waren si so koene
5185
Dat si gemerret hadden daer;
Want hen dat letten was so swar
Dat si beschiweden wel schire
Gelic dat vlammen van den vire,
Al was elwar die maget fijn,
5190
Dat utvercorne stedekijn.
Daer af so vlowen die kaitive
Alse een die waent van sinen live
Gerovet wesen ende vlit
Daer hi beschiwet sijn verdrit.
5195
Mar wetti wat dit heft gedaen?
+Die starke beden, sonder waen,
Die si met goeme senden plach
Te Gode wert op elken dach,
Si daden hen so utermaten
5200
Die stat verleeden ende haten
Dat sire af vlowen sonder beiden
Met harde groter hastechheiden,
Op welken tijt si waren daer
Genakt, al was die vrowe elwar.
5205
Aldos so sach die maget goet
Of daer si sat, of daer si stoet,
Of daer si lach in haren beden,
Die evele gheeste aldar si leden
Hare ende ghins beneven hare
5210
Gelijc dat het en kudde ware
Van bien, die vligen teenen swarme.
| |
[p. 54] | |
So sprac die vrowe dan: ‘Acharme,
Wel sate Got, ontfarme u des
Dat hir aldos versament es
5215
Dit parlement om ons te derne
Die u met trowen dienen gherne!’
Ende alse dan gesproken was
Dat wart, so schit als een gedwas
Dat kudde van din losengiren;
5220
Want si dan mosten wederkiren
Al sonder letten uter kerken.
Nu hort, hir mogdi echter merken
Wat an die beden es belanc
Dergerre, die al sonder wanc
5225
Met vriër herten Gode minnen.
+Oc mogdi wel daeran bekinnen
Dat ic hirvoren u vertrac,
Doe ic u van dengenen sprac
Die van Lutgarden was verdreven,
5230
Omdat hi wilde Gode ontgeven
Der nonnen sile, dar ic u
Dit bispel af begonste nu:
Dat si wel doen die gaen geleeden
Dergerre silen, die verscheeden,
5235
Met gheesteliken orisoenen;
Want die se gerne dan onspoenen,
Dat sijn die valsche drogeneren
Di van din beden hen ververen
So utermaten ende onssin,
5240
Dat si met hasten henen vlin
Ende achterlaten dat si souden,
Opdat si mochten, gerne onthouden,
Dat sijn die silen van dengenen
Die van der werelt scheeden henen.
5245
Nu motens allen so bewaren
Als ons sal naken thenen varen,
Lutgart, die magt van hogen prise,
Dat wi tin schonen paradise
Sonder kalange moten comen
5250
Dergerre, die van alre vromen
Ons souden roeven, mochten si.
Segt amen alle nu met mi.
|
|