Skiplinks

  • Tekst
  • Verantwoording en downloads
  • Doorverwijzing en noten
DBNL Logo
DBNL Logo

Hoofdmenu

  • Literatuur & Taal
    • Auteurs
    • Beschikbare titels
    • Literatuur
    • Taal
    • Limburgse literatuur
    • Friese literatuur
    • Surinaamse literatuur
    • Zuid-Afrikaanse literatuur
  • Selecties
    • Onze kinderboeken
    • Basisbibliotheek
    • Tijdschriften/jaarboeken
    • Naslagwerken
    • E-books
    • Publiek Domein
    • Calendarium
    • Atlas
  • Gebruiksvoorwaarden
    • Hergebruik
    • Disclaimer
    • Informatie voor rechthebbenden
  • Over DBNL
    • Over DBNL
    • Contact
    • Veelgestelde vragen
    • Privacy
    • Toegankelijkheid
Leven van Lutgart

  • Verantwoording
  • Inhoudsopgave

Downloads

PDF van tekst (2,25 MB)






Editeur
François van Veerdeghem



Genre
poëzie

Subgenre
heiligenleven


In samenwerking met:

© zie Auteursrecht en gebruiksvoorwaarden.

 

Leven van Lutgart

(1899)–anoniem Lutgart, Leven van

Vorige Volgende

XV. Van din dat hare verboden was dal sacrament tontfane ende hoe dat gewroken was.

 
Wildi noch horen van der nonnen
 
Daer u dit dicht af es begonnen,
 
Dat es Lutgart, die maget fijn,
 
En harde schone exempelkijn,
4535
Daer igowele in mach bekinnen
 
Die vriheit van der Godes minnen?
 
+Ic saelt u seggen, hort na mi:
 
Die maget edel ende vri
 
Hadde enen sonderlingen sede,
4540
Die goet was ende schone almede:
 
Dat was dat si met groten ghere
 
Elks sonnendages tin outere
 
Tis pristers handen lise ginc
 
Ende daer dat sacrament ontfinc,
4545
Dat hoge, dat gebenedijde,
 
Dat Got sacrerde teenen tide
 
Met sinen werdeliken monde,
 
Dat was aldaer ter selver stonde
 
Dat sine ijongren alle saten
4550
Dis donresdags met hem ende aten,
 
Alse hi dis vriëndags darna
 
Gepassijt wart in Golgatha:
 
Dit es dat werde sacrament
 
Ende oc dat starke muniment1
4555
Dat Ihesus Kerst ons, menschen, lit,
 
Doe hi van derre werelt schit,
 
Op minne ende op gerechte trowe.
 
Dat plach ontfangen die ijonfrowe
 
Elcs sonnendags te goeder tijt;
4560
Want menech gheestelic delijt
 
Plach sire dikke vinden in
 
Ende ander menech groet gewin
 
Van vromen, die hare anewies.
 
Mar doe die vrowe en stukke dis
4565
Geplogen hadde in derre wise,
 
Die viant, die can tonen lise
 
Die stukken daer hi mede veet
 
Dengenen die nit vaste en steet
 
+In karitaten ende in minnen,
4570
Hi heft hen somen, die daer binnen
 
Begeven waren, brachtt tevoren
 
Dat si begonsten hebben toren
 
Van derre dinc ende oc beneden
 
Dat wilde trekken dos te seden,
4575
Dis nit ne plagen int gemeene
 
Die vrowen daer, Lutgart allene.
 
Mar die benidet dat geschit
 
Din evenkersten goedes it,
 
Och die afhonst int herte dreget,
[p. 48]
4580
Ic seggu dat hem so verweget
 
Die nijd darbinnen, dat hi moet
 
Blameren anders mannes goet.
 
Dit mach men merken al den dach,
 
Want nijd es selc dat hi ne mach
4585
Int herte bliven nit verborgen,
 
Daer hi met nideliken sorgen
 
Die redene hevet in verwonnen.
 
Aldos so worden oc die nonnen
 
Verladen so met swaren nide,
4590
Dat si ne conden an din tide
 
Nijt wel gedogen van der vrowen,
 
Dat si aldos met goeder trowen
 
Elks sonnendags allene ginc
 
Daer si dat sacrament ontfinc,
4595
Sonder begrijp noch sonder schade.
 
Dis vonden si in haren rade
 
Dat si Lutgarden die costume
 
Afbreken souden, dis si cume
 
+Met eeren selen ende vromen
4600
It lichte mogen overcomen.
 
Nochtan so sijn si noch in din
 
Begrepen, dat het sal geschin
 
Opdat sijt mogen dan volbringen.
 
Aldos bedachtt die nonnen gingen
4605
Te harre abdissen ende saen
 
Der vrowen hebben doen verstaen
 
Ontplokenlic ende oppenbare,
 
Dat het nit wel gevuge en ware
 
Dat men gedogede ere allene
4610
Dis nit ne plagen int gemeene
 
Die andre nonnen; want daermede
 
So ware ontmakt die clostersede.
 
Daeromme baden altesamen
 
Die nonnen, die dat toegen quamen
4615
Der vrowen, dat sijt ave leide
 
Ende oc voertane meer ontseide
 
Dat sacrament also tontfane
 
Lutgarden ende nemmeer te gane
 
Elks sonnendags ter Gods offranden.
4620
Mar dat sal comen noch te schanden
 
Dengenen diet ontmaken nu;
 
Dis wanic wel, ic segget u:
 
Want hi die blome es van den velde,
 
Ende es sijns selves also melde,
4625
Dat hi ne can nit min gegeven
 
Dengenen die in minnen leven
 
Sijns selves dan hem selven al,
 
Ende ons sijn sacrament beval
 
+In elker sonderlinger messen
4630
Te nuttene in gedinkenessen
 
Sijns selves ende sire minnen,
 
(Die hi ons dede wel bekinnen
 
Doe hi om onsen wille starf
 
Ende ons dat rike sijn verwarf)
4635
Wel seggic u dat hi begert
 
Dat elc tin sacramente wert
 
Met vriër herten hem bekire,
 
Dat menschen nie en was te dire,
 
Mar al der werelt es gemeene.
4640
Warumme sal Lutgart allene
 
Dis moten nu ontberen dan?
 
Ic seggu wel dat ic en can
 
Die dinc gemerken nit, warbi
 
Dit redene of gevuge si.
4645
Nochtan so wart also beraden,
 
Omdats die nonnen hare baden,
 
Die vrowe dat si sonder beide
 
Ontboet Lutgarden ende onsseide
 
Dat sacrament tontfangene hare
4650
In allen tiden, het ne ware
 
In feesten ende in hogen dagen
 
Of dats die vrowen allen plagen.
 
Mar doe die fine magt, Lutgart,
 
Mettin verbode was verswart
4655
So commerlic in derre wise,
 
Din coninc van din paradise
 
Began sijs danken altehant
 
Met harde vriër herten; want
 
+Si wiste wel al oppenbare,
4660
Al was dat sake dat men hare
 
Dis sacramentes was onhout,
 
Dat Got, die alles heft gewout,
 
Die schade wel versetten mochte
 
Hare anderssins, opdat si sochte
4665
Socors an hem van derre saken,
 
Ende oc deelechtech hare maken
 
Dis sacramentes alle stonde,
 
Opdat si dis verdinen conde
 
Met karitaten ende in minnen;
4670
Want wie so vrome welt gewinnen
 
Van desen sacramente goet,
 
In karitaten wesen moet;
 
Ende es dat sake dat hi es
 
In karitaten, si gewes
4675
Dat hi met elker vromer daet
 
Dat sacrament int herte ontfaet.
 
Daeromme bleef Lutgart, die goede,
 
Verduldech ende in goeden moede,
 
Ende alles dankede onsen Here;
4680
Want sine minnede also sere,
 
Dat si gevulde wel van binnen
 
Dat si met harre starker minnen
 
Dat sacrament soude innechlike
 
Ontfaen met eeren dagelike,
4685
Al waest van buten hare ontgeven.
 
Dos es die magt terasten bleven.
 
Mar Got, dic caninc van din trone,
[p. 49]
 
Die al te schowene es gewone
 
+Met conden ogen dat men doet
4690
In elker stede, est quaet, est goet,
 
Ende alle dinge die geschin,
 
Hi hevet schire wel versin
 
In welker wise ende om wat saken
 
Met harre boser achterspraken
4695
Ende oc met haren fellen nide
 
Die vrowen hadden an din tide
 
Lutgarden, sire brut, benomen,
 
Dat si nemmeer ne mochte comen
 
Dis sonnendags na haren sede
4700
Te sire offranden, die hi dede
 
Din eweliken vader sijn,
 
Ihesus, Lutgarden minnekijn.
 
Mar die gerecht vonuesse gevet
 
Van allen saken die men hevet
4705
Vor hem te handelne alle stonde,
 
Gedogen lange nit ne conde
 
Al sonder wrake dat Lutgart
 
Also tonrechte was verswart
 
Van din ijonfrowen, ende onsseget
4710
Was hare dis men nit ne pleget
 
Tonsseggene allen goeden lieden.
 
Daromme gaf hi dat te mieden
 
Hen allen, die te rade waren
 
Daer men Lutgarden soude ontwaren1
4715
Dis sacramentes, dat hen somen
 
Die doet ghaelinge es overcomen
 
Ter wraken over haren nijt,
 
Daer si der magt gebenedijt,
 
+Lutgarden, met te haren schaden
4720
Dat sacrament onttrekken daden.
 
Oe es selc paiment gegeven
 
Din andren, die te live bleven,
 
Dat si geplaget worden alle
 
Met commerliken ongevalle
4725
Van starken reden ende sochten,
 
Die si gedragen nit ne mochten
 
Al sonder grote noet, warbi
 
Si hebben wel verstaen dat si
 
Verbolgen hadden vele sere
4730
Den hogsten coninc, onsen Here,
 
Ende oc mesgrepen an Lutgarden.
 
Daromme si nit lange en sparden
 
Maer moetgemeene ende altesamen
 
Si toter vrowen alle quamen
4735
Ende alle op hare vocte vilen
 
Omedechlike. Mar dat knilen
 
En heft nit lange aldaer gedurt;
 
Want so daerave wart berurt
 
Die maget, dat si seide: ‘Owi,
4740
Staet op, gi vrowen, wat doedi?
 
Wat sukedi? Mescomt u it?
 
Dat segget mi; want ic u nit
 
En sal van helpen avegaen;
 
Mar so salic in staden staen,
4745
Magic, u allen sonder wanc,
 
Dat ghijs mi selet weten danc;
 
Dat seggic u in goeder trowen.’
 
Doe spraken weder die ijonfrowen:
 
+‘Aï, Lutgart, hebt onss genade!
4750
Wi sijn die u met bosen rade
 
Benomen hebben, maget reene,
 
Dat gaen tin sacramente allene,
 
Gelijc dat gi tevoren plaget.
 
Mar dor genade, schone maget,
4755
Ontfarme u onser groter pinen,
 
Daer Got met doet ons allen schinen
 
Ende oc bekinnen oppenbare
 
Dat wi gesnevet hebben sware
 
Ende oc mesgrepen iegen u
4760
Sere utermaten, dis wi nu
 
Te beternessen willen staen;
 
Want dat wi hebben quaet gedaen
 
Ende u dat sacrament benomen,
 
Dats ons te groten leede comen
4765
Ende oc te schaden harde groet.
 
Aï, ontfarme u onser noet,
 
Magt utvercoren ende fijn,
 
Daer wi so met verladen sijn
 
Dat wi der doet becoren selen
4770
Of langer qualen moten quelen,
 
Hen si dat gi ons, vrowe goet,
 
En vordeel van genaden doet
 
Ende ons met uwer beden schone
 
Iegen din coninc van den trone
4775
Versoenet, vrowe, ende oc verdinget
 
Ende ons te rasten weder bringet.’
 
Antwerde gaf op dese wart
 
Die welgerakde magt, Lutgart,
 
+Din vrowen weder ende seide:
4780
‘Gi vrowen, grote omodechheide
 
Hebdi getoget nu dat ghi
 
Te voeten sijt gevallen mi,
 
Dis ic onwerdech harde ben.
 
Mar Got hi moett vergeven hen
4785
Die hebben mi gepijnt te derne,
 
Ende ic vergevet hen wel gerne.
 
Nu sijt te rasten, gi ijonfrowen;
 
Want ic u al te goeder trowen
 
Vergeve dat gi hebt mesdaen.
4790
Nu latet dan u sorgen staen;
 
Die selve Got, die allen lieden
 
Vergeldet met gerechter mieden
 
Dat si verdienen sonder wanc,
 
Eist hastelic, eist over lanc,
4795
Ende elken geldet van den sinen,
 
Al hevet hi met swarre pinen
 
Nu tesen stonden u verladen,
[p. 50]
 
Hi sal u weder met genaden
 
Vertrosten schire; want hi weet
4800
Dat u berowet ende es leet
 
Dat gi mi hebbet doen onsseggen
 
Dat sacrament ende aveleggen,
 
Dis ic op elken sonnendach
 
Ter Godes eeren wilen plach.
4805
Nu sijt terasten, vrowen mijn,
 
Ic sal met mire beden sijn
 
Uwe advocate ende u verdingen
 
Vor Gode, opdat gi wilt gehingen
 
+Dat ic dis weder si in inne,
4810
Dis mi sine utvercorne minne,
 
Die ic int herte drage, allene
 
Doet plien ende andre dinc engeene.’ -
 
‘Aï, Lutgart,’ doe weder sprac
 
Dabdesse, die groet ongemac
4815
Gelijc den andren, die tevoren
 
Gemaket hadden desen toren,
 
Oc dogede ende pine swar
 
Daer si wel waende al over waer
 
Af sterven emmer eer it lanc,
4820
‘Gi motes hebben groten danc
 
Dat gi ons hebbet wel getroestt.
 
Wildi, wi mogen sijn verloestt
 
Van onsen leede in corten stonden;
 
Wildi, wi bliven noch gebonden
4825
Van onser qualen, die ons dert.
 
Mar kiret dit ten besten wert
 
Ende ons verloestt van onsen sere!
 
Datt u vergelde Got, die Here!
 
Nu si u, vrowe, dan gegeven
4830
Die dage die gi selet leven
 
Die orlof allen tijt te gane
 
Daer men met eeren plegt tontfane
 
Dat sacrament gebenedijt,
 
Dis gi so wale werdech sijt,
4835
Dat het noch schinet wale ons somen,
 
Die sijn te groten schaden comen,
 
Bidis wijt u onsseiden eer.
 
Daeromme sijt voertane meer
 
+Dis seker, maget wel gedegen,
4840
Dat wijs nemmeer en selen plegen.’
 
Na dese tale al sonder beide
 
Lutgart die knin ter erden leide
 
Ende een gebet begonste lise
 
Te Gode van din paradise
4845
Te sendene over die ijonfrowen.
 
Dat hevet si met goeder trowen
 
In corten stonden so gedaen,
 
Dat sijs geware worden saen;
 
Want also schire alse emmermeere
4850
Die bede quam vor onsen Here,
 
So wart gestelpet al die noet,
 
Die si gedoeget hadden groet
 
Van swarre plagen, sent dat si
 
Der maget edel ende vri
4855
Te haren ijammerliken schaden
 
Dat sacrament verbeiden daden.
 
Ende alse doe die plage swar
 
Gestelpet was, al over waer
 
So seggic u dat daer negeene
4860
So koene en was, no groet, no clene,
 
Die sider spreken dorste en wart
 
Warbi dat mochte sijn verswart
 
Lutgart, die magt van hogen prise.
 
Nu hort, gi alle: in derre wise
4865
So togde Got al oppenbare
 
Ho wel gedegen dat si ware
 
In kuritaten ende in minnen.
 
In desen mach men oc bekinnen
 
+Dat si mesdoen sere utermaten
4870
Die goede menschen nit ne laten
 
Gebruken dis hen Gut gehinget;
 
Want die hen toe die gracie bringet
 
Dat si vermogen sonder pine
 
Daer hi begert af gheert te sine,
4875
Hi es te wrekene oc gereet
 
Op elken die se wedersteet,
 
Dat si dis moten bliven achter,
 
Beide hare schade ende sinen lachter.
 
Dit wisten oc die nonnen wale,
4880
Die sonder alle wedertale
 
Lutgarden sijn gegaen in hant,
 
Die se absolverede ende ontbant
 
Van Godes halven an din tide
 
Van allen commere ende nide
4885
Daer si verladen mede waren.
 
Nu motons allen so bewaren
 
Die maget edel ende fijn
 
Dat wi ontcomert moten sijn
 
Van allen noseliken dingen,
4890
Die menech herte in pinen bringen,
 
Ende ons dat ewelike leven
 
Ten ijoncsten dage si gegeven!

4579 l. afonst.
+
f.83ro.
1
Vgl. Mnl. Wdb. op monigen. Bij muniment is geen voorbeeld van de bet. versterking, bevestigingsmiddel, steun vermeld.
+
f.83vo.
4591 l. Nit. - 4623: Glosse: Canticum: Ego flos campi et lilium convallium.
4632 Glosse; Ew. Hoc quotiensque feceritis, in meam commemorationem facite.
4637 Glosse: Sapiens: Transite ad me omnes qui concupiscitis me etc.
+
f.84ro.
+
f.84vo.
+
f.85ro.
4714 l. Dat.
4725 Vgl. III, 5231. - 4736 l. Omodechlike.
+
f.85vo.
1
d. i. berooven, iemand iets benemen; mhd. entwërn, ook entwern; mnd. entwaren, entweren. Vgl. o.a. R. v. Vollenh. 2, 186, 217: ‘enen sine horgerscap ontwaren.’
+
f.86ro.
+
f.86vo.
+
f.87ro.
4856 l. verbieden.
+
f.87vo.
+
f.88ro.
+
f.88vo.

Vorige Volgende