Lust en Gratie. Jaargang 17

[p. 4]

[Nummer 66/67]

[p. 5]

Lust & Gratie

Het is afgelopen: het literair tijdschrift Lust & Gratie wordt ten grave gedragen. Voor u ligt de laatste Lust & Gratie: het dubbelnummer 66/67. Na zeventien jaargangen houdt het enige tijdschrift in Nederland dat voorrang geeft aan vrouwelijke auteurs ermee op. De subsidie is stopgezet en uitgeverij Vassallucci ziet geen toekomst meer in een papieren voortzetting. Niettemin hebben we nog één keer een nummer willen maken waarin duidelijk wordt waarvoor wij de afgelopen jaren hebben gestaan en waarin we ook succesvol zijn gebleken: een platform bieden aan de femmes de lettres van allerlei kunne. Nog eenmaal willen we tonen welke unieke plaats Lust & Gratie inneemt binnen de Nederlandse letteren.

Vanaf het jaar 1983, waarin het trots ten doop werd gehouden, heeft Lust & Gratie zich ontwikkeld van een subversief, lesbisch-cultureel tijdschrift - dat naast opvoedkundige essays, sprankelende literatuur en baanbrekende kunst, ook de bedpraktijken niet schuwde (‘het bed blijft de parameter van het patriarchaat’ - tot een literair tijdschrift dat een volwaardige plaats heeft veroverd binnen het Nederlandse literaire landschap.

Zeventien jaargangen lang heeft Lust & Gratie zich onverdroten geprofileerd als de kweekvijver voor vrouwelijk schrijftalent. Het tijdschrift heeft zich nadrukkelijk gericht op werk van vrouwen, op buitenlandse literatuur die nogal eens wordt veronachtzaamd door de andere literaire (heren)bladen, op essayistisch werk van vrouwen, op (vergeten) vrouwelijke culturele en literaire tradities, en op ‘andere’ lezingen van recent werk. Lust & Gratie heeft zich onderscheiden door prachtige themanummers te maken over onder anderen Andreas Burnier, Nathalie Sarraute, Ingeborg Bachmann, Djuna Barnes, Vita Sackville-West, Marthe Roberts, Charlotte Delbo en de Donauschrijfsters. De behoefte om het vrouwelijk aandeel van het literaire a landschap in kaart te brengen concentreerde zich in diverse ‘encyclo-

[p. 6]

pedische’, ‘literair-klimatologische’, ‘stand van zaken’- en poëzie-nummers. De podiumfunctie heeft de laatste jaren gestalte gekregen in de ‘Schrijfsters van nu’-nummers, waarin telkens naast de vertrouwde vrouwelijke auteurs veel nieuwe namen en debutantes een niche vonden. Lust & Gratie heeft niet alleen ruimte gecreëerd voor vrouwelijk talent, maar ook een ontmoetingsplaats willen zijn voor schrijfsters. Dat resulteerde onder meer in literaire avonden en gastredacteurschappen. Zo is onder gastredacteurschap van Marion Vredeling aandacht besteed aan het literaire spanningsveld tussen wraak en haar tegengif verzoening. En dat het vorige nummer, ‘Sister Morphine’, een van de mooiste nummers uit de geschiedenis van Lust & Gratie is geworden, is te danken aan Maria Barnas en Pam Emmerik. Lust & Gratie heeft zowel leesplezier willen verschaffen als kijkgenot. Vanaf het eerste nummer heeft beeldende kunst van vrouwen een eigen plek in het tijdschrift gevonden, zoals werk van Marlene Dumas, Renée Kool en Claudie de Cleen. De jarenlange liefde voor literatuur en beeldende kunst kreeg extra feestelijk en kleurrijk vorm in het ‘Dubbel en dwars’-nummer, waarin vijftien dubbeltalenten onder wie Elma van Haren, Joke van Leeuwen, Chaja Polak en Y. Né, ter ere van het vijftienjarige bestaan van Lust & Gratie een proeve van hun kunnen gaven.

Lust & Gratie heeft daarmee een onmisbare plaats ingenomen in het literaire landschap. Want ook al wordt anno 2001 steeds minder vaak een onderscheid gemaakt tussen vrouwen- en mannenliteratuur, dat wil niet zeggen dat vrouwelijke auteurs in gelijke mate worden opgenomen in de literaire canon als hun mannelijke collega's. Lust & Gratie mag dan ophouden te bestaan, een tijdschrift dat specifiek aandacht heeft voor literatuur geschreven door en over vrouwen blijft noodzakelijk, evenals het (her)schrijven vanuit vrouwelijk perspectief van de literaire geschiedenis. De meeste literaire tijdschriften bevatten immers geen of maar enkele bijdrages van vrouwelijke auteurs. Ondanks de belangstelling die vrouwelijke auteurs vandaag de dag in de media krijgen en ondanks het feit dat er steeds meer vrouwen werk-

[p. 7]

zaam zijn in het literaire bedrijf, is de literatuur zeker geen vrouwelijke aangelegenheid geworden. Een herstart van Lust & Gratie - in welke vorm dan ook - sluiten we dan ook niet uit: de Stichting Lust & Gratie blijft bestaan. Hoe onontbeerlijk een tijdschrift als Lust & Gratie is in het Nederlandse literaire landschap, blijkt ook uit de woorden van Nelleke Noordervliet:

Zo bar en boos is het vanzelfsprekend niet meer. Vooroordelen zijn een stuk subtieler en misschien ook veel minder bewust. Hardnekkige restanten zijn het, als vochtkringen in een oud tafeltje. Wrijven helpt maar even. Van de gewoonte vrouwen als franje te behandelen, zijn de heren literatuur-historici en -critici niet makkelijk af te brengen. [...] Het zijn vrouwen die hun eigen geschiedenis moeten schrijven en herschrijven en onder de aandacht van de leiders moeten brengen. Pas dan is herstel mogelijk.

Voor dit laatste nummer hebben we vrouwelijke schrijvers en beeldend kunstenaars uitgenodigd die voor Lust & Gratie belangrijk zijn geweest en die ons door de jaren heen door dik en dun hebben gesteund. Zij zijn aan de slag gegaan met het thema: lust & gratie. En eigenzinnig als ze zijn, hebben zij dat thema geheel en al naar hun hand gezet. Zij hebben literaire en beeldende middelen vol gratie aangewend en het blad tot een lust voor het oog gemaakt.

Tot slot danken wij de lezers en lezeressen voor hun jarenlang trouw lidmaatschap. We danken iedereen die Lust & Gratie financieel of anderzins mogelijk heeft gemaakt. En we danken alle bestuursleden, redactieraadsleden, redacteuren en vormgevers die vanaf het geboortejaar meestal belangeloos en met veel enthousiasme en een onvermoeibare inzet het tijdschrift hebben gemaakt tot wat het is: een monument voor de vrouwelijke auteur.

Annelies Frölke, Truusje van de Kamp, Ineke van Mourik, Pamela Pattynama, Annet Planten en Saskia Wieringa