Lust en Gratie. Jaargang 16

[p. 4]

[Nummer 63]

‘Geef mij het verzinsel dan maar. Dat is tenminste werkelijkheid.’

Helene Nolthenius

[p. 5]

Redactioneel

Jorge Luis Borges merkte over de hem bewonderde, maar niet bekende Argentijnse schrijfster Silvina Ocampo op: ‘Haar verhalen hebben een merkwaardige trek die ik nog altijd niet heb kunnen ontraadselen: er spreekt een vreemde liefde uit voor een zekere onschuldige of bedekte wreedheid.’ In dit nummer van Lust & Gratie introduceert M. Vanderzee Ocampo's verhaal ‘Beelden’. Over haar werk schrijft hij: ‘Nooit voeren de verhalen van Ocampo de lezer naar een fantastische wereld voorbij de werkelijkheid; nee, ze handhaven rigoureus het dubbele, zonder uitkomst te bieden. In haar verhalen botsen fantasie en werkelijkheid op elkaar, het triviale meet zich met absurde, orde en wanorde worden tegen elkaar uitgespeeld in een onophoudelijk verstrengelende worsteling.’

De relatie tussen fantasie en werkelijkheid stond, hetzij op minder wrede wijze, ook centraal tijdens de uitreiking van de achtste Anna Bijnsprijs voor de vrouwelijke stem in de letteren. De prijs werd eind vorig jaar uitgereikt aan Helene Nolthenius. De jury kende de schrijfster de tweejaarlijkse prijs toe vanwege ‘de literaire kwaliteit van haar werk, dat niet alleen van vakmanschap en eruditie getuigt maar ook van inzicht in menselijke verhoudingen. In haar werk zijn fictie en non-fictie op overtuigende wijze met elkaar verenigd.’ In deze Lust & Gratie beschrijft Mariëlle Polman dat de vereniging van fictie en non-fictie niet altijd even gemakkelijk is geweest. Zij laat zien welke weg Nolthenius heeft afgelegd om de afstand tussen feit en fictie te overbruggen.

Daarnaast heeft Lust & Gratie een aantal schrijfsters met een journalistieke achtergrond uitgenodigd een proeve van hun bekwaamheid te geven en een al dan niet autobiografisch verhaal of gedicht te schrijven waarbij het uitgangs-

[p. 6]

punt een feitelijke gebeurtenis is. Christine Otten, Barber van de Pol, Marja Pruis, Marjolein Rotsteeg en Anne Veerkamp hebben zich in het schemergebied gewaagd tussen feit en fictie, ook wel faction genoemd. Het resultaat is een serie ontmoetingen met bekende en minder bekende mensen waarbij tevens diverse vormen van het genre aan het licht komen. Christine Otten reist in haar reportage in het voetspoor van Dylan Thomas af naar Zuid-Wales en ontdekt haar motieven om te schrijven. In Barber van de Pols beschrijving van de premieboekjes van de Wereldbibliotheek sluipt een element dat niet meer tot de werkelijkheid behoort: ‘Langzaam voelde ik hoe hij in mij voer, zoals hij wel vaker doet als ik zo hard aan hem denk dat hij niet dood kan blijven.’ Waarom je in een krant bijvoorbeeld niet schrijft dat iemand stinkt en in een verhaal wel, staat tussen de regels door te lezen in de bijdrage van Marja Pruis, die haar personage ooit voor een weekblad interviewde. Marjolein Rotsteeg maakt het nijpende probleem van de varkenssector op indringende wijze invoelbaar door met behulp van de literaire techniek van de personale verteller de gedachten en gevoelens van een varkensboer in nood weer te geven. En Anne Veerkamp geeft in poëtische woorden een In Memoriam van Ida Gerhardt.

Verder interviewt Fleur Speet Manon Uphoff in wier werk het spel met de werkelijkheid voorop staat. Uphoff constateert een wanhopige behoefte aan echtheid bij lezers. Volkskrant-journaliste Hanneke de Klerck vertelt in het ‘Schrijversdagboek’ over de perikelen rondom haar debuut Een hemel van blauw fluweel en hoe moeilijk het soms is als journalist in de huid van de schrijver te kruipen. Hélène Gelens laat zien dat het verschil tussen feit en fictie niet zozeer ligt in de tekst zelf, als wel in de verwachting van de lezer en het schrijfproces. Ellen Kok debuteert met een trapeze-achtig verhaal waarvan de kiem ligt in een foto van

[p. 7]

kinderen in een oorlogsgebied. Vooral wat niet op de foto te zien is zet de verbeelding tot grote hoogte in werking. Beeldend kunstenaar Karin Bos ten slotte, die speciaal voor dit nummer een portfolio heeft gemaakt, verzamelt dingen uit de werkelijkheid die ze zodanig rangschikt dat er fictieve beelden ontstaan.

Truusje van de Kamp