Lust en Gratie. Jaargang 16

[p. 50]

Annelies Passchier
De loden veer

‘Lieve Gerda.’ Rob buigt zich over tafel. ‘Ook een zelfingenomen klootzak gaat wel eens naar de ijzerhandel voor een stevig stuk touw. Maar dat is niet omdat hij net in de spiegel heeft gekeken.’

‘Zeker geen puistenkop gehad?’ lacht Florian.

‘Een nat zeehondenhuidje, ik kon zo in een bronwater-commercial.’ Pleun bromt. ‘En toen, op een dag, kwam je jezelf tegen.’

‘Biecht maar op, schoonheid.’ Rob pakt haar hand. ‘Wie ben je tegengekomen? Een fee met doorschijnende vleugels, een dolle koe, een pikkende hen? Ik kom alleen maar kakelende etterbakken tegen.’ ‘Nooit een idool gehad?’ vraagt Florian. ‘Nooit iemand die zei wat jij had willen zeggen, die deed wat jij altijd al had willen doen?’

‘Nooit.’

Pleun bromt opnieuw. ‘Toch sta ook jij soms op het punt om een stuk touw te gaan halen.’

‘Als ik gefaald heb, ja. Als ik in mijn eigen ogen gefaald heb. Dan wil ik er wel een eind aan maken.’

Nog steeds komen we elk half jaar bij elkaar in Amsterdam. We kennen elkaar van de studie. Vanavond hebben we bij Grizzies gegeten, en nu zijn we in Paso beland, onze oude stamkroeg. We nemen nog een rondje.

Florian spreidt zijn armen. ‘Zitten wij allemaal met een gebroken spiegel, blijkt Rob er helemaal geen te bezitten.’

‘Geen identiteitsbesef en toch vol eigenwaan. Hoe kan dat?’ zeg ik tegen Rob.

Rob zet zijn bril af en laat zijn tong uit zijn mond hangen. Kippig kijkt hij om zich heen.

Florian klapt in zijn handen. ‘Ah, maar meneer ziet 's ochtends waarschijnlijk ook weinig in die spiegel, een strelende mist omfloerst zijn gezicht en geeft het de gladheid en zachtheid van een dauwberijpte vrucht. Mijn vader stond zelden voor de spiegel, maar hij ging wel graag op de foto. Gek, hè?’

[p. 51]

‘Simpel,’ zegt Rob.

‘Hij zong altijd,’ verduidelijkt Florian. ‘Vooral tijdens het afwassen. Het liefst Amerikaans show-repertoire. Astaire, Sinatra - aan hen spiegelde hij zich. Hij improviseerde ook. Dan liet hij zijn hoofd scheef naar beneden hangen en keek hij schuin omlaag naar mij - tadada tadada tadada da da da da.’

Nog een rondje. Rob heft zijn glas en tikt het tegen dat van de anderen. ‘Ik geloof dat Pleun vandaag aan het somberen is, ik heb haar haast niet gehoord.’

‘Zou best kunnen, hoor,’ zegt Pleun en heft haar glas. ‘Ik zit te denken.’

‘Nu komt het,’ snerpt Rob, ‘zet de taperecorders maar aan dames en heren, Pleuns gesproken gedachtespinsel.’

Pleun kan er niet om lachen. Door haar ernst worden Florian en ik nieuwsgierig, we seinen Rob dat hij zich in moet houden.

‘Laatst had ik iets raars,’ zegt Pleun. ‘Ik las in de krant dat Laurence was overleden. Een hele trits namen eronder. Laurence Mol. Later die dag besefte ik dat ikzelf, dat er iets van mij gestorven was.’

‘Kennen wij Laurence?’ vraag ik.

‘Misschien,’ zegt Pleun. ‘Misschien hebben jullie haar vroeger wel eens zien lopen. Ze had precies dezelfde ogen als ik. Twee verschillende mensen die dezelfde ogen hebben. Kan dat? En als dat kan, hebben ze dan ook dezelfde ziel? In de spiegel zie ik nooit mijzelf. Ik heb er een hekel aan mezelf te bekijken. Meestal word ik draaierig. Of boos. En vraag ik: “Wie ben jij?” Dan zie ik alleen maar een gekke kop en een mond die probeert te lachen. Soms, als ik me goed voel, denk ik: “Dat moet ik zijn.” Toen ik Laurence in de ogen keek gebeurde er iets. Toen we nog studeerden was ik, zeg maar gerust, dik. Met tachtig kilo woei ik niet een-twee-drie van mijn fiets. Toch zat ik niet stil. Ik liep door de stad, 's ochtend, 's middags, 's avonds. Ik was zwaar, maar de stad was zwaarder. Ze zoog mij vast, een sterke magneet waarvan ik me niet los kon maken. Als ik niet liep, dan at ik of las ik. Pas als dat ook niet meer ging, als het echt helemaal niet meer ging,

[p. 52]

deed ik mijn ogen dicht. Ik hield er niet van om te slapen, om weg te zakken. Op een van mijn tochten...’

Pleun beweegt haar armen. Plotseling wordt ze groter en groter. Haar kleren lossen op. Uit haar huid stroomt een bruine vloeistof die in een dun laagje op haar vel blijft liggen en zich als een harnas om haar sluit. Haar wapenrusting scharniert waar het scharnieren moet, kent openingen waar dat nodig is, maar is niet plomp. Een levend bronzen beeld, waarvan de borsten en de buik met flinke ronde lijnen overgaan in bil en dij. Ze rijst niet hoger dan het plafond van Paso, maar dat is toch al gauw zo'n meter of drie. Ontzet kijken we naar haar op.

Rob is de eerste die zich herneemt. ‘Jezus, Pleun, dat is nog eens een groeihormoon!’

Ze pikt Rob aan zijn nek omhoog en zet hem op haar arm. ‘Hou je kop eens, praatjesmaker.’ Dan grijpt ze Florian en mij en zet ons naast hem. Ze klemt ons tegen haar borst, bukt zich en kruipt door de deur naar buiten.

Binnen een mum van tijd doorkruisen we het centrum. Pleun loopt midden op straat en houdt er stevig de pas in. We passeren het Tropenmuseum en lopen de Linnaeusweg af. Bij het hek van de Jaap Edenhal blijven we staan.

‘Daar staat ze,’ zegt Pleun. ‘Laurence. Een veertje tegen het hek geplakt.’

‘Het concert van Patti Smith!’ roept Florian uit.

‘Je was op slag verliefd,’ zeg ik.

‘En de rest van de avond niet te harden,’ vult Rob aan.

Pleun draait zich om. ‘Heeft ze mijn ogen of niet?’

We kunnen het niet zien. Pleun huilt, het water stroomt over haar gladde borst, het plenst op onze hoofden. We proberen ons op te richten maar zitten vast in die bronzen klem.

‘Krijg nou wat,’ zegt Rob. ‘Draai je toch om, snotjurk, dan kunnen we met eigen ogen zien of je gelijk hebt.’

‘Ik durf niet,’ snikt Pleun. ‘Ik kan die ogen niet zien.’

‘Toen heb je ook gekeken,’ zegt Florian. ‘Toe, draai je nou om.’

[p. 53]

‘Ja, ik heb gekeken,’ zegt Pleun, ‘en ik kon geen stap meer verzetten.’ ‘Pffff,’ blaast Rob. ‘Misschien had je wat gerookt. Last van een begoocheling. Trouwens, ik wil vanavond nog wel in mijn eigen bed belanden, dus verzet die ranke pootjes van je nu maar een paar graden, dan kijken wij wel voor jou.’

Pleun zegt niets, ze ademt zwaar, ik zie haar hart onder de glanzende huid snel kloppen.

‘Toe Pleuntje,’ teem ik, ‘wij zijn toch bij je, we laten je hier echt niet achter.’

‘Gerda weet het altijd mooi te zeggen,’ zegt Rob, ‘zo welgemeend, en gespeend van elk realiteitsbesef. Alsof wij hier degenen zijn die iets achter kunnen laten.’

‘Gerda gelooft erin,’ zegt Florian. ‘En geloof kan bergen verzetten. Ook dit majestueuze Pleunmassief.’

Pleun snuift nog eens flink. We houden onze adem in. Er gaat een trilling door haar heen en daar gaan we. Ze draait zich een kwartslag en doet haar arm wat opzij waardoor wij het hek weer kunnen zien. We rekken onze halzen. We zwijgen.

‘En?’fluistert Pleun.

‘De vogel is gevlogen,’ constateert Rob.

‘Wég?’

‘Ze wás al weg, Pleun,’ zegt Florian. ‘Je zag haar, je raakte ondersteboven en toen je weer keek was ze verdwenen. We hebben de hele avond met je gezocht, in de hal, overal waar ze kon zijn.’

Pleun rent zo snel ze kan naar het hek, ze rammelt aan het slot. ‘Verdomme, ik wil erin! Ik wil de hal zien! Ze kan niet ver zijn, zo'n rottig veertje.’

‘Met een beetje wind waait dat veertje zo naar Diemen,’ zegt Rob. ‘Misschien kunnen we daar eens naar toe wandelen. Ben ik zeker tien jaar niet geweest.’

Op de parkeerplaats staan twee auto's. Pleun gaat op de dichtstbijzijnde zitten, een Daihatsu Cuore. Het dak plooit onmiddelijk als een zitzak rond haar achterwerk. Ze zucht en doet haar benen over elkaar.

[p. 54]

Ik probeer in haar vel te knijpen maar krijg er geen greep op - het is te glad, te hard.

‘We vonden haar 's ochtends vroeg,’ herinner ik me. ‘Ik wist niet dat ze Laurence heette. Het was al een uur of vier. Ze stond bij de bar. Wij gingen dansen, maar jij ging langs de muur zitten en keek naar haar. Je durfde haar niet aan te spreken.’

‘Echt een schijtluis,’ sneert Rob. ‘Wel zich weten op te blazen tot onmenselijke grootte, maar te schijterig om een woordje te zeggen.’ ‘Jíj,’ schreeuwt Pleun opeens, ‘jij moet je mónd houden!’ Ze schudt heftig met haar arm. We zakken naar beneden, onze benen bungelen nu langs haar dijen. Haar arm klemt zich rond onze borst. ‘Ga door, Gerda.’

‘Rob bood aan om haar aan te spreken. Dat maakte je hels. Je krabde zijn gezicht open.’

‘Secreten zijn het.’ Rob kan zijn mond niet houden.

‘Het was een in zichzelf gekeerd mager ding,’ zegt Florian. ‘Ogen als diamanten, maar totaal onbereikbaar.’

‘Ik kon niet,’ huilt Pleun. ‘Ik wilde haar doden. Ik wilde haar in me opnemen. En als dat niet kon, zou ik haar vermorzelen. Ze mocht niet bestaan buiten mij. Dat heb ik nooit meer bij iemand gehad. Ze had mijn ogen.’

‘Ze kneep ertussenuit waar je bij zat,’ zegt Rob.

‘Je liet haar gaan,’ voeg ik toe. ‘Je dacht dat ze naar de wc ging, maar ze verliet de hal. Nooit meer gezien...’

‘Jawel,’ werpt Pleun tegen. ‘Ik heb haar teruggezien. Jaren, jaren later. Ik liep haar tegen het lijf op een receptie. Ik werd aan haar voorgesteld. Laurence Mol. Ze was dunner dan dun en maakte een weerloze indruk. De tranen schoten me in de ogen. Het was net het weerzien met een ver familielid. Voor mij tenminste. Voor haar was ik de zoveelste hand die middag. Ik liet haar koud. Ik denk dat alles haar koud liet. De gloed die mij eerder had betoverd, die haar ogen als twee groene kattenogen had doen glinsteren, was verdwenen. Er stond iemand voor me die verloren had. Laurence was een loden veertje geworden, geen wind kon haar beroeren. Ik draaide me om

[p. 55]

en nam een gevuld eitje van de schaal. Het smaakte goddelijk.’

In het oosten wordt het al lichter.

‘Laten we de zon maar tegemoet lopen,’ zegt Pleun.

‘Diemen,’ zegt Rob. ‘Ik zei het al. Loop toch naar Diemen en alles wordt anders.’

Pleun bromt. ‘Ik ben helemaal verstijfd. In de zon zal het wel beter gaan.’ Ze hijst ons omhoog, zodat we wat comfortabeler op haar arm zitten.

We schuiven dicht tegen elkaar aan om warm te blijven. We lopen over de Middenweg, richting Diemen. Bij het viaduct van de Ringweg buigt Pleun zich voorover en loopt onder de weg door. Halverwege draait ze zich om en loopt terug. Ze plukt ons een voor een van haar arm en zet ons met een zwaai op de vangrail.

‘Neem maar een lift terug,’ zegt ze. ‘Ik red me verder wel.’ Ze bukt weer en verdwijnt onder het viaduct.

Eens in het kwartier scheurt er een auto langs. We besluiten te gaan lopen.