Sariputra, form does not differ from emptiness, emptiness does not differ from form. That which is form is emptiness, that which is emptiness form. The same is true offeelings, perceptions, impulses, consciousness.
In Heart Edge fungeert het hart, anders gezegd, ook als een abstracte mantravorm, als een concentratiepunt waar je je thuisvoelt en je gedachten stil kunt zetten. In leegte zijn er immers geen ogen, geen oren, geen neus, geen lichaam, geen geest, geen kleuren, geen geluiden, geen geur, geen smaak, geen gevoel, geen lijden, geen begin, geen einde, geen weg, geen houvast, geen betekenis.
Naast het toeval en de filosofische bezinning is in het werk van Van Elsberg nog een derde aspect te onderscheiden, de techniek: hoe kun je met een concrete vorm een abstract verhaal vertellen. Dit veronderstelt dat er met het materiaal wordt geëxperimenteerd en het beeld in een zodanig ordeningsprincipe wordt geplaatst dat het optisch gaat werken en zijn verhaal vertelt. Op dit punt heeft Van Elsberg zich laten inspireren door de hard-edge-stijl van de Amerikaanse kunstenaar Ellsworth Kelly. Net als de beelden van Kelly heeft het hart in Heart Edge zowel een eenvoudige als een strenge vorm, met scherp begrensde contouren. Die vorm is enerzijds al met betekenissen bezet, maar is anderzijds zo abstract dat hij het verhaal dat hij in zich draagt - net als bij de meditatie van een mantra - niet bij eerste lezing prijsgeeft. Hoe weerbarstig het materiaal is, blijkt in Heart Edge uit de diverse witte vouwen die tijdens het zoeken naar nieuwe constructies in het diepe zwart van de harten zijn achtergelaten.
Uiteindelijk heeft Van Elsberg de vorm van het hart hier op zo'n manier in de lege ruimte over de bladzijden gesneden dat tussen de volle en extreem lege beelden een spanning ontstaat. Een spanning die niet onmiddellijk te interpreteren is en ruimte openlaat voor de fantasie. Want juist doordat er geen directe interpretatie mogelijk is, geven de beelden iets terug: ze zijn evocatief en zinnenprikkelend. Van Elsberg heeft de paradox van het beeld en het niet-beeld tot basis genomen van de visuele ervaring. Ze heeft het accent gelegd op de scherpe contouren die je alleen kunt leren kennen door ze met de ogen te volgen. Niet alleen hierdoor maar ook doordat de beelden, verspreid over opeenvolgende pagina's, een ontwikkeling vertonen, wordt zien lezen. En het verhaal dat zich openbaart, is het verhaal van de erotiek. Al naar gelang de kant waarvan men de vorm van het hart leest, ontdekken we billen, borsten of tongen, wier grenzen elkaar nu eens in een kus naderen, dan weer afstoten en elkaar ten slotte als yin en yang vinden. In dit visuele en sensuele spel van nabijheid en afstand ontpopt Heart Edge zich als een persoonlijke synthese van Europese (senti)mentaliteit en Oosterse spiritualiteit.
Auteursrechtelijk beschermd
