Lust en Gratie. Jaargang 9

[p. 70]

De boodschapper
Mireille Best

De Riddervrouwe heeft geen leeftijd. Tenminste, niemand hier heeft er nog aan gedacht er haar een toe te kennen.

Op een morgen was zij verschenen, met een enorme herrie van openslaande luiken die de buurt deed opschrikken.

Het huis was lange tijd onbewoond geweest, vogels sluimerden onder de goten, spinnen verteerden hun vliegen en de buren plukten de wilde druif leeg die kleine, maar verrukkelijke druiven droeg. En klats! Dat geklapper van de luiken herinnert iedereen zich nog als een salvo van geweerschoten in de slaap.

De Riddervrouwe draagt een grijzend pagekapsel, een onafscheidelijke zwarte cape, geschikt, volgens sommigen, om een dolk onder te verbergen, en laarzen met hakken die, heel vroeg in de morgen, klakkend over de nieuwe stoeptegels gaan. Wat vooral opvalt is haar typische oceaanblik waarin je kunt verdrinken oplossen jezelf verliezen zonder het verschil daartussen te kunnen bepalen, waarna hij je terugwerpt zoals een golf een drijvend stuk hout terugwerpt: zonder ongeduld en onherroepelijk.

De buurtbewoners zijn sindsdien doof en blind wanneer ze de Riddervrouwe tegenkomen, de stilte omhult alles, sluit eveneens een nader onderzoek naar buren uit. Iedereen is van mening dat de Riddervrouwe zich of ‘heel wat verbeeldt’ of ‘maf’ is, of anders hardhorend. Ze laten haar haar gang maar gaan, haar rozen verzorgen, het onkruid wieden, zonder nog enig commentaar te leveren.

[p. 71]

Het stadje heeft ook geen leeftijd, het is in het wilde weg verstedelijkt met hier en daar verloren dorpsrestjes in de vorm van ingesloten tuintjes tussen hoge muren, zo goed mogelijk verborgen alsof zij zich, onder de schitterende lichtreclames, schaamden voor hun grillige blauweregen, lelies en geraniums.

De Riddervrouwe heeft een vriend: een bruine jongen met een wilde haardos. Een kleine zonnesloeber waar ook vandaan en met voor hem veel te grote ogen Een steegjesloper met zwarte, door het stof vervuilde espadrilles waar soms een teen uitsteekt als een nog jonge ongekleurde radijs.

De Riddervrouwe heeft een vriend en een tuin. Maar niet een tuin die zich schaamt door afrastering omringd, nee. Het is een lome en brutale tuin met muurtjes die langzaam onder de zon afbrokkelen Vol blauweregen wilde druiven brandnetels en rozen.

‘Zij heeft er meer dan driehonderd’, zegt het kind. ‘Misschien wel meer dan vierhonderd...’ Alleen de kinderen durven openlijk over de Riddervrouwe te praten, want naar kinderen wordt er toch niet geluisterd.

Het is een hete zomer. De minste luchtverplaatsing werkt verstikkend als de adem van een hete oven. Er beweegt niets op straat, behalve enkele puffende toeristen. Het wachten is op de avond Een illusie van verkoeling Er wordt ijswater gedronken waarin de blokjes al meteen gesmolten zijn.

Ineens loopt er een vreemdelinge door de straat. Zij is alleen. Zij is iets te gekleurd dat iemand naar haar kijkt: hier geldt hoe bruiner je bent hoe doorzichtiger je wordt. Zij loopt voorbij, licht, in blauwe voile, alsof gedragen door de warme lucht.

Ze staat stil bij de tuin van de Riddervrouwe, alsof zij verrast is door de uitbundigheid van de rozenstruiken. Ze kijkt naar de rozen, alsof gegrepen door verre herinneringen. De enkele voorbijgangers maken een bochtje om haar heen om haar te ontwijken, alsof zij daar was verrezen als een lantaarnpaal.

De Riddervrouwe die haar bloemen aan het besproeien was, staat ook stil. En de jonge vrouw wordt meegevoerd door die als de zee zo weidse en bewegende blik.

Wanneer de blik haar ten slotte terugwerpt, zonder ongeduld en zonder

[p. 72]

inspanning, lijkt de jonge vrouw plotseling uitgeput. Alsof zij zich ergens aan wil vasthouden, kijkt ze weer naar de rozenstruiken Naar de uitgemergelde muurtjes die stukje voor stukje tot kiezel tot zand tot stof vergaan Naar het hekje van vermolmd hout. En naar de Riddervrouwe zelf met haar jonge pagekapsel waarin zilveren draden glinsteren. De ondergaande zon verzilvert ook de druppels aan de gieter en de druppeltjes die aan het fijne spinrag hangen.

Er blijven voorbijgangers passeren, maar op grote afstand. De vreemdelinge gaat helemaal op in haar eindeloze, aandachtige blik, zwijgend, alsof ze alleen was in een grenzeloze ruimte. Ze heeft diep zwarte ogen en haren, en tussen haar wenkbrauwen iets dat op een knopje lijkt. Nauwelijks zichtbaar, blauwachtig als de schim van een gerstekorreltje maar zo precies in het midden en rond dat het onweerstaanbaar de aandacht trekt totdat je besluit jezelf te dwingen ergens anders naar te kijken. Ergens anders waar zij lacht, vermoeid, met iets van onverschilligheid.

De Riddervrouwe voelt zich opeens een voorbij gangster in haar tuin. Alsof het de vreemdelinge was die in deze straat hoorde Alsof het gepast zou zijn je discreet terug te trekken om haar aan haar eenzaamheid over te laten, of aan die melancholische rust van iemand die niets vraagt, niets verwacht, zich beperkt tot een geluidloos ademen in een eigen atmosfeer die niemand kan verstoren.

De zon is weg. Dit is het moment van de dag, helder en breekbaar, waarop de hemel haar kleur verliest vlak voordat de nacht onmerkbaar binnenglijdt. En dan lijkt er iets vluchtig te trillen rond dit gezicht Iets als een mistige waas boven een verhit wegdek...

De Riddervrouwe die haar ogen had opgeslagen, sluit ze een ogenblik: de driehonderd en enkele rozen slaken, allemaal tegelijk, een heel diepe en geurende zucht.

Ineens begint de Riddervrouwe die nooit iets zegt zomaar te praten Zij zegt ‘U bent niet van hier, nietwaar...’

‘Oh’, zegt de jonge vrouw wier vermoeide glimlach langs de naden in het hout glijdt ‘Oh, ik kom nergens vandaan... U heeft schitterende rozen.’ En meteen dwaalt haar blik af, in een vage impuls van schroom of bescheiden-

[p. 73]

heid, alsof die enkele woorden net tot haar gericht een enorme gift waren Alsof beleefdheid haar verbood nog langer te blijven.

De Riddervrouwe ziet dit terugtrekken. Deze voorbereidingen voor de vlucht. Zij die nog geen vijftig woorden per dag spreekt, zij doet haar uiterste best iets te zeggen dat haar tegen zal houden: ‘Woont... Woont u hier in de buurt?’

De vreemdelinge maakt een vaag gebaar dat haar nog verder verwijdert van het hekje waaraan zij zich zelfs niet meer heeft durven vasthouden: ‘Daarginds...’

Dan doet de Riddervrouwe iets wat zij nog nooit voor iemand had gedaan, zelfs niet voor het kind: zij plukt een roos. Zij plukt die met een vleug van pijn in haar gezicht die alleen de roos kan zien, als rozen kunnen zien. Het is een roos van een diep rode kleur, die naar de randen toe lijkt te gloeien en bij het hart heel helder oplicht, zoals het restant van een brandend kooltje.

En de Riddervrouwe reikt de roos aan de jonge vrouw over het vermolmde hekje heen. De jonge vrouw aarzelt een fractie van een seconde voordat zij haar hand uitsteekt naar de roos. Dan glimlacht ze voluit, letterlijk verlicht door het wit van haar tanden in de vallende avond.

Zij glimlacht naar de roos zoals je naar een dierbare zou glimlachen van wie je lange tijd gescheiden bent geweest, die je dood waande en van wie je twijfelt of die nog in leven is.

‘Geef haar water’, zegt de Riddervrouwe nog haastig. ‘Ik... Zij... Met deze hitte, weet u...’

Er glijdt iets van vage vrees in de blik van de jonge vrouw.

Ze loopt snel weg, zonder te bedanken, rechtop en licht in de blauwe voile. Het geluid van de stappen van de vreemdelinge in de straat is weggestorven. De Riddervrouwe staat rechtop, alleen in haar ingekeerde tuin. De avond is nu echt gevallen.

Ergens in het stadje is een vreemdelinge met een gekleurde huid Met diep zwarte, steile en gladde haren, glanzend als zijdedraad Met donkere ogen en ertussen iets dat op de schim van een gerstekorreltje lijkt, zo precies in het midden en rond dat het de aandacht vangt, de gedachten doet afdwalen en de blik van voorbijgangers doet afwenden, geschrokken, net zo geschrokken als wanneer ze per ongeluk een open deur die gesloten had moeten blijven, binnen zijn gegaan. Een fractie van een seconde raken ze dat matte scherm

[p. 74]

voor de ogen kwijt dat hun gewoonlijk belet te zien. Dan draaien ze hun hoofd om, onbegrijpelijk verward, vaag geïrriteerd.

Ergens in het stadje is een kind met een wilde haardos dat rent en rent. Kinderen rennen altijd, waar ze ook vandaan komen.

Deze rent op door het stof versleten espadrilles waaruit af en toe een teen door de gaten steekt. Hij rent voort, deze kleine zonnesloeber, met een roos in zijn hand. Wie zal er ooit weten wat kinderen denken. Niemand durft het ze zelfs te vragen.

Ergens in het stadje heeft het kind met de wilde haardos de vreemdelinge met de vermoeide glimlach gevonden, klein en tenger in blauwe voile gehuld.

Zij zegt ‘Hoe is je dat gelukt, ken je me?’

‘Ik weet iedereen te vinden’, zegt het kind en het klinkt als een vanzelfsprekendheid. En hij geeft haar de roos en ook een envelop.

De jonge vrouw glimlacht naar hem zoals je het licht toelacht en zoekt naar een geldstukje. ‘Nee,’ zegt het kind, ‘niet als het voor vrienden is.’ En hij richt al pratend zijn grote ogen naar haar op, zijn voor hem uitzonderlijk grote ogen. Enorme, pikzwarte ogen, waarin de lucht soms even weerspiegelt, zoals in het diep zwarte water onder in een put.

De vreemdelinge glimlacht nog steeds zelfs nadat het kind al is verdwenen, geluidloos op zijn espadrilles vol gaten waar zijn tenen als bleke radijsjes uitsteken.

Ze kijkt een moment naar de roos met iets van verbazing, van vage of onbestemde vrees. Dan brengt ze de roos naar haar mond voordat ze haar in een vaas zet waar al net zo'n roos in staat.

Ze vouwt het briefje open dat in de envelop zat, waarop in een rond en naar rechts gebogen handschrift, in helder blauwe inkt, deze korte opmerking geschreven is: ‘Een hele lange dag...’

Ze kijkt naar het briefje, zoals zojuist naar de roos, met iets van onzekerheid. Dan vouwt ze het weer op, stopt het in de envelop en verscheurt het geheel, teder.

De volgende dag brengt het kind haar twee rozen en nog een briefje: ‘Twee hele lange dagen...’

De derde dag brengt hij haar drie rozen, maar geen briefje: dat hoeft niet

[p. 75]

meer. En zo voort: de tiende dag brengt hij haar tien rozen.

Zelfs zonder de al verwelkte rozen mee te tellen, raakt de woning van de jonge vrouw langzaam vol met rozen. Ze steken uit vazen, drijven in coupes, vullen karaffen en slabakken. In alle schakeringen rood, van granaat tot bleek roze. Sommige zijn nog in knop, andere verliezen hun blaadjes een voor een in het water of op de meubels.

De vreemdelinge laat over dit vuurwerk een dromerige blik glijden waarin hoe langer hoe meer onzekerheid rijst, of vermoeidheid.

Het kind komt iedere dag terug met steeds grotere bossen die hij haar zonder een glimlach geeft. Zijn espadrilles vallen uiteen als te rijpe vruchten die in het stof gevallen zijn. Zijn witte teentjes, die steeds meer uitsteken, beginnen bruin te worden.

De vijftiende dag zegt de jonge vrouw tegen hem: ‘Kom, we gaan schoenen kopen.’ Maar het kind ontsnapt haar, met een plotselinge flits in zijn enorme ogen waarin de lucht weerspiegelt zoals in het diep zwarte water onder in een put.

De rozen vullen nu teilen emmers en pannen. De allerlaatste waren roze, toen heel licht roze en ten slotte broos geel, alsof ze onzeker waren over hun eigen kleurschakering, zoals alleen het geel van rozen dat kan zijn. 's Avonds ademen ze samen zo'n sterke geur uit dat deze, ondanks de open ramen, de slapende vrouw wekt.

Ze staat op als een slaapwandelaarster. En onder haar donkere ogen vormen zich grauwe kringen uit slaapgebrek.

De twintigste dag is de woning, na het bezoekje van het kind, een groot bloembed. Ze lijkt wel aangekleed voor een bruiloft of begrafenis.

De vreemdelinge heeft de wilde haardos van het kind gestreeld met een licht trillende hand. Zij heeft hem uiteindelijk naar zijn naam gevraagd. Hij heeft zijn schouders opgetrokken, heeft haar zijn blik toegeworpen van zwart water waarin de lucht weerspiegelt, en is, zoals altijd, zonder een woord vertrokken.

De zevenentwintigste dag verdween het kind achter zijn zevenentwintig rozen. Witte rozen, alsof ze uitgeput, bloedeloos waren. Het kind leek ook uitgeput: hij had nog zwartere ogen en was buiten adem. Hij heeft de blik van de vreemdelinge ontweken en is vertrokken. Op blote voeten. Zij heeft zijn

[p. 76]

kleine roze voetzolen gezien die door het hete asfalt gepijnigd zouden worden. Zij heeft iets als een gebaar gemaakt om hem tegen te houden, maar het was een te vaag of te traag gebaar dat verloren ging in de bos rozen. En de achtentwintigste dag is het kind niet teruggekomen.

Ook niet de negenentwintigste.

Ook niet de dertigste.

Ook niet de veertigste.

Alle rozen zijn al lang verwelkt, maar de vreemdelinge kan er niet toe komen de laatste weg te gooien, helemaal verschrompeld en zwart als as. De vloer en alle meubels zijn bezaaid met bruine krullen als na een brand. De uitgedroogde stelen zijn met elkaar verstrengeld als prikkeldraad.

De vreemdelinge overziet deze catastrofe als door verlamming overvallen. Dan gaat ze het stadje in, tenger en rechtop in haar blauwe voile, vermoeid tot in de uiteinden van haar glimlach.

In het stadje is een jonge vrouw met zwarte steile haren, fijn als zijde. Zij heeft heel donkere ogen en een blauw knopje tussen haar wenkbrauwen dat de aandacht naar zich toetrekt en verwarring en gêne bij de andere voorbijgangers in het stadje wekt: die vreemd uit elkaar liggende ogen waarover de wenkbrauwen waken, onverbiddelijk gescheiden door de schim van een knopje, ze lijken je te willen aanspreken maar het lukt ze niet.

In het stadje is een kind met een wilde haardos, en enorme, voor hem veel te grote ogen, zwart, waarin de lucht weerspiegelt zoals in diep zwart water onder in een put. Maar de blik die er in huist, is nog maar nauwelijks te raden: net als de mensen in het stadje, verbergt hij die voortaan achter dat matte scherm dat je belet te zien waar je naar kijkt. Op een dag zal dat scherm helemaal ondoorzichtig zijn, het kind zal zijn opgegroeid tot een stadsbewoner, met schoenen en een blik zonder spiegeling waaraan je voorbijgaat zonder te stoppen.

In het stadje zie je de zwarte cape van de Riddervrouwe niet meer voorbijgaan, geschikt, naar er werd gezegd, om een dolk onder te verbergen. Je hoort haar laarzen niet meer over de nieuwe stoeptegels klakken. En niemand vraagt zich nog af waar die blik in verschilde, weids en zwaar als de zee die je verzwelgt en weer terugwerpt, zonder ongeduld en zonder inspanning.

[p. 77]

In het stadje is een huis dat je zou kunnen vinden, als je zou willen. De tuin, nu zonder een bloem, is heel klein achter de vervallen muurtjes. Aan het vermolmde hekje hangt een triest bordje dat beweegt in de wind: te koop. Maar niemand wil dit huis: in dit rare stadje waar niemand nog iemand ziet, en iedereen weet het.

Vertaling: Rosa Pollé
Oorspronkelijke titel: ‘Le messager’. Uit: Orphea Trois, Gallimard, Paris 1991.