Lust en Gratie. Jaargang 7

[p. 28]

Isabel Meyrelles, Satisfiction in Rotterdam. Foto: Gon Buurman

[p. 29]

Wat staat er in de tijgers geschreven?
paula jordão
gedichten van isabel meyrelles

Tijdens ‘Satisfiction’, het ‘Festival of lesbian and gay writing’ dat in de herfst van 1988 plaatsvond in Rotterdam, vertegenwoordigde Isabel Meyrelles samen met twee andere dichters Portugal. Men kon van een aantal van haar gedichten, door haarzelf ten gehore gebracht, genieten op de laatste avond, ‘Nocturne voor Mediterrane stemmen’, die gewijd was aan de poëzie van Zuideuropese landen. Alhoewel de tijd te kort was en de hoeveelheid voorgedragen gedichten te groot om ze allemaal te laten bezinken, reageerde het publiek enthousiast op Isabel Meyrelles. Haar poëzie, maar ook haar persoonlijkheid zorgden dat ze op die avond veel bijval kreeg. Bij het tweede festival, ‘Anticipation’, dat afgelopen voorjaar in Parijs werd georganiseerd, vond Isabel Meyrelles op de dichtersavond wederom de nodige weerklank.

De in 1929 in Matosinhos in het Noorden van Portugal geboren en sinds jaren in Frankrijk gevestigde Isabel Meyrelles heeft tot nu toe haar professionele leven tussen de beeldende kunst en de letteren verdeeld. In 1956 is zij als beeldhouwster afgestudeerd aan de ‘Ecole Nationale des Beaux Arts de Paris’ en sindsdien is zij verder gegaan met het volgen van aanvullende studies bij verschillende ‘maîtres’ (onder andere bij Zadkine) en het houden van exposities. Daarnaast heeft zij zich beziggehouden met het vertalen van voornamelijk Zuidamerikaanse literatuur (onder andere van de Braziliaanse schrijver Jorge Amado) in het Frans, het meewerken aan literaire tijd-

[p. 30]

schriften, het samenstellen van bloemlezingen van Portugese poëzie, en natuurlijk met de publikatie van haar eigen gedichten, waaronder de in 1976 in eigen beheer uitgegeven bundel Le Livre du Tigre.

Waarom ‘Het Boek van de Tijger’? De tijger lijkt het symbool te zijn voor verschillende thema's die belangrijk zijn voor Isabel Meyrelles, zoals haar geliefde, een ‘jij’ tegen wie zij praat, van wie zij aandacht vraagt, die haar verdriet bezorgt als de communicatie met haar moeizaam verloopt. Of zoals de confrontatie met zichzelf, als in het gedicht waarin de klassieke Minotauris vervangen wordt door een ‘Minotijger’, waar zij tegen moet vechten voor haar vrijheid. Zij lijkt de Minotijger uit het labyrint te verjagen, maar uiteindelijk blijft zij gevangen in haar eigen labyrint. Wie komt haar bevrijden? Het symbool van de tijger kan ook uitdrukking geven aan de ironie van het leven en een enigszins cynische kijk op de werkelijkheid waarin wij leven, als in het gedicht over de ontmoeting tussen de tijger en een fee. De laatste, op het eerste gezicht verliefd op de tijger bij het zien van diens schoonheid, laat hem drie wensen doen. De tijger rekt zich loom uit en doet hooghartig de eerste twee wensen, waarmee hij het emotionele contact met mensen weigert. De derde wens gebruikt hij om de fee op te eten.

Humor, ook verbittering en het veelvuldig gebruik van surrealistische wendingen - dat zijn elementen die misschien het snelst in het oog springen bij het lezen van de poëzie van Isabel Meyrelles. Hierdoor worden de meeste thema's die voor haar van belang zijn op een wat luchtige wijze behandeld. Men kan zich afvragen of dit masker van luchtigheid niet een soort zelfbescherming is van de dichteres tegen een meer ‘lyrische’ of serieuze kant van zichzelf die de lezeres toch te zien krijgt. Een bescherming die voor mij moeilijk te begrijpen is. De gedichten waarin de surrealistische humor afwezig is, zijn juist heel krachtig in hun boodschap en poëtische elementen, zoals het geval is in het allerlaatste: ‘Post Hanc Diem’.

‘Het Boek van de Tijger’ heeft voor mij een raadselachtige aantrekkingskracht evenals de illustraties van de surrealistische beeldend kunstenaar Cruzeiro Seixas met wie Meyrelles in het verleden vaker heeft samengewerkt.

Hier volgt een keuze uit ‘Het Boek van de Tijger’ in een Nederlandse vertaling.