Lust en Gratie. Jaargang 7

[p. 66]

Gisteravond droomde ik dat ik je mijn tempel liet zien
astrid roemer

Het is op een dag waarop het nogal moeilijk is voor me om uit de stad te gaan; mijn dame en ik stonden op uiterst goede voet met elkaar, mijn werk als raadslid en auteur verliep overrompelend en - mijn moeder was binnen hartbereik.

Maar, vasthoudend en innemend als Jos Knipscheer kan zijn, wist hij me nota bene via mijn antwoordapparaat gevoelig te maken voor zijn receptie ter gelegenheid van Alice Walker. Uiteraard had ik de uitnodiging weken van tevoren ontvangen, maar ik kon geen reden vinden om mij in het gewoel rondom de schrijfster te begeven.

Terwijl wij bezig zijn de taken te verdelen - mijn dame, haar zoon en ik, belt mijn moeder om te vertellen dat ze eindelijk weer eens moksi-alesi had klaargemaakt en dat ze een portie naar mij komt brengen.

Ze klonk enigszins teleurgesteld toen ik haar duidelijk maakte, dat ik op het punt stond naar Amsterdam te gaan - en dat ik het zeer op prijs zou stellen indien zij een driedubbele hoeveelheid op mijn adres liet afleveren, omdat mijn geliefde plus aanhang op mijn adres verbleven, nota bene om onder andere mijn tuin toonbaar te maken.

Na wat strubbelingen van praktische aard heb ik opgehangen - en terwijl ik mij reeds bevredig aan de Creoolse hutspot waarmee ik laat in de avond de vrijdag zal afsluiten neem ik in de gang hartelijk afscheid van mijn dame.

Pas in de trein laat ik mijn gedachten en ook mijn gevoelens los op

[p. 67]

Alice Walker - en de ontvangsten die rondom haar worden georganiseerd. Ik moet aan mijn eigen weerzin denken wanneer ik uitnodigingen uit het buitenland krijg èn aan het verlangen daar ooit eens aan te kunnen èn willen toegeven.

Opdringend is de smart zodra Orsyla Meinzak mijn hoofd inschiet: deze theatervrouw van Suriname die mij haast had gedwongen een monoloog te schrijven voor de figuur die Alice Walker met zoveel betrokkenheid heeft neergezet: Sister Shug!

En: avond aan avond was Orsyla M. in de weer om dit karakter tot leven te brengen op diverse podia in het land - zelfs naar Paramaribo was ze gevlogen om de Purple Blues te spelen.

Op een avond - terwijl Shug onder het licht van de schijnwerpers in een terugblik was verdiept, is Orsyla Meinzak op een podium in Amsterdam neergegaan, dood-ziek. Een dag later overleed ze in een ziekenhuis van haar woonplaats, alleen.

Denkend aan de regenboog van succes die mevrouw Meinzak met haar lievelingskarakter heeft gehad èn de erkenning die ze hopelijk meegenomen heeft voorbij het Leven, nader ik Amsterdam. En: altijd - altijd gebeurt er iets met mij; een tergend gevoel van opwinding slechts vergelijkbaar met vibraties van verliefdheid. Want, ik houd van 's-Gravenhage en Amsterdam en ik hebben iets moois met elkaar!

In die gemoedstoestand laat ik mij naar het Singel rijden. En het toeval wil dat ik een zwarte chauffeur heb die helemaal geen zin had om zelfs de minste regels van wellevendheid in acht te nemen: hij rispt doorlopend bierlucht op zonder zich te verontschuldigen en slingert bij het geringste schuttingtaal naar medeweggebruikers.

Dus bij aankomst op Uitgeverij In de Knipscheer heb ik razendsnel afgerekend en ben ik enigszins verbijsterd van de taxi in het grachtenpand geraakt.

Mevrouw Walker was net per vaartuig aangemeerd en hoewel ik eerst goed-bekenden tegenkwam en daar gepast aandacht aan besteedde, koerste ik naar de plek waar ik voortdurend flitslampen aan en uit zag gaan.

Daar stond ze: en ze is niet het meisje van de boekomslagen; en ze is niet glamour en chique als Toni Morrison; en ze is niet uitdagend en flitsend als Buchi Emecheta; èn ze heeft zich niet in haar talrijke Amerikaanse dollars verloren!

Zij ìs er, uiterst sober gekleed en alleen haar uiterst oplettende blik verraadt haar welstand.

Hoewel ze aandachtig schijnt te luisteren naar nog meer compli-

[p. 68]

menten neemt ze de omgeving op en ik vind het moeilijk om mij aan haar te vertonen.

Zo vaak had ik zelf zo gestaan: kwetsbaar en zo verlangend dat zich een onzichtbaar iemand onder de gasten bevond, een soort engel die mij doorlopend beschermt.

Gauw genoeg merk ik de man en de vrouw op die haar zorgzaam in het oog houden.

Toen Jos K. bij haar ging staan ging ik ook en hij bracht ons met elkaar in contact op een manier die ons beiden verlegen maakte: Alice, Butchi, Astrid - de drie vrouwen die het uitstekend doen in mijn fonds!

En, wij zwarte vrouwen hadden op dat moment weinig meer te zeggen dan wat ik als mijn plicht beschouwde, namelijk aan Alice Walker vertellen wat voor een witte man onze uitgever is. Blozend verliet hij ons en Alice W. vroeg mij bij haar te komen zitten bij het Ronde-tafelgesprek.

Het is een onvergetelijke gewaarwording: Astrid bij Alice, zo dichtbij alsof het nooit anders was.

Ik ken de klank van haar stem, het ritme waarin ze de woorden loskoppelt, de stiltes en ik weet haar antwoorden voordat ze die geeft.

Het was alsof we uit dezelfde droom waren gestapt om ons even te onderhouden met anderen en dan voldaan te vertrekken om weer intrek te nemen in de droom.

Een keer moet ze lachen en ze legt voorzichtig een hand op mijn hand èn dan wordt het nog meer duidelijk dat wij buitenstaanders zijn.

Wat konden mij de vragen schelen die haar werden gesteld: rondom Alice Walker zitten vrouwen die zijn gekomen om haar te ontmoeten en Astrid Roemer moest daarbij zijn.

Op weg naar huis dendert eerst nog de discussie na tussen Ellin Robles, Ineke van Mourik en mij, een hevig pleidooi over de relatie tussen Liefde en Seksualiteit. En zittend in het versleten pluche heb ik begrepen dat het evenement van die middag uiteraard zo'n gesprek loswoelt: Alice W. heeft ons aangesproken op de waarden die ons letterlijk en figuurlijk tot mens maken.

Na-mijmerend over mijn pleidooi voor de romantiek knabbel ik een stuk chocola af van de taart die ik nog bij Americain op het Leidseplein heb gehaald voor mijn schat, een stil teken van een zoet verlangen naar haar.

[p. 69]

Alice Walker. Foto: Els Kirst

[p. 70]

Tegelijk denk ik aan Anja Knipscheer die zo onbevangen en hartelijk de gastvrouw was. Ik zie haar voor me: Els K. met kort haar en enorm jeugdig; ik realiseer mij hoe terughoudend en aandachtig zij in al die jaren is gebleven. Ik denk aan de broers en hoe ze het vallend en opstaand met elkaar volhouden.

We zijn allen ouder geworden - meer ervaren en vaak harder voor elkaar. En toch: we weten elkaar te vinden op belangrijke momenten zoals deze vooravond met Alice Walker.

Uiterst geïnspireerd laat ik mij naar mijn woning rijden: eerst mijn dame verwennen met chocoladetaart en dan zelf aan de maaltijd - tenslotte is moksi-alesi het gerecht waarmee mijn mama mij erkenning geeft als dochter omdat ze weet dat ik dat heerlijk vind en ook dat ik het gerecht bij ieder ander laat staan!

Maar: terwijl ik taartpunten op een porseleinen plat arrangeer met slagroomtoefjes en de adem van mijn toewijding - en staccato informeer naar mijn rijstschotel krijg ik de klap: jouw moeder heeft gedacht dat jij het vast prettig zal vinden als ze jouw aandeel aan mijn zoon en mij gaf - tenslotte ben je naar Amsterdam vertrokken!

Het vuur dat mij behaaglijk had gehouden wakkerde aan tot een uitslaande brand: hebben mijn naasten nog steeds niet begrepen dat ik het meest èn in de eerste plaats van mijn zelf houd?!

Woedend - vloekend en spugend ben ik in het bad gaan liggen: heet water, zeezout, lavendel. Er moest een wond worden gezuiverd: waarom denkt iedereen altijd dat ik niets nodig heb!?

Abrupt had ik het contact tussen de buitenwereld en mijzelf verbroken. Mijn vriendin verplaatste zich als een rookwolk. Als ik uitgeraasd was zou zij zijn verdwenen. Maar, hoe kon zij deze honger naar mijn ‘moeders pappot’ stillen?!

Huilend schoof ik tussen de lakens - en als troost zochten mijn gedachten de herinnering aan Alice Walker op. Ik vond het boek dat ze voor mij heeft gesigneerd met grote stekelige letters - en ik sloeg het open.

Eensklaps gleed ik naar de tempel: warm koraalrood, de kleur van de aarde, geschilderd langs de bovenkant waren een heleboel versieringen aangebracht - waarvan er vele, turkooizen en donkerblauwe, op de Indiaanse symbolen voor regen en storm leken.

En - ik moet in slaap zijn gevallen, uren weg zijn geweest en weer wakker zijn geworden door een groots gevoel van genot dat rond mijn hart cirkelde, alsof het bloed warm werd en bruiste: een

[p. 71]

gevoel als een orgasme maar dan met het centrum bij de hartspier.

Flarden droombeelden kwamen terug: vrouwen in kleurige omslagdoeken staan rondom mijn bed; hun fel-gepigmenteerde gelaten zijn onbeweeglijk - maar hun ogen, hun ogen zijn luchtspiegelingen, als de Caraïbische Zee, als het kreekwater in het diepst van mijn geboorteland en een duizelingwekkend gevoel van verbondenheid welt in mij op:

Miss Lissie, Carlotta, Zedé, Arveyda, Fanny, Mama Cilie, Mama Shug.

Ik heb te lang geslapen. Maar ik ben geheeld. En verdomd het was moederdag toen ik mij weer aan de wereld kon vertonen.

Alice Walker en Astrid Roemer. Foto: Els Kirst

[p. 72]

Christa Wolf. Foto: Kalle Giese