Los en vast. Jaargang 1870

[p. 202]

In de Westminster-Abdij.

Waarom hem neergelegd in een van die nissen, waar gij uwe beroemden bergt?

Waarom voor hem een plaats gezocht bij uwe dichters en zijn lijkkist zoo angstvallig tegen die van een paar vroegere humoristen aangeschoven?

Waarom zoo vorschend naar den hoek getuurd, waar de meeste romanschrijvers bij elkaar liggen.... gelijk bij gelijk en vak bij vak, zooals dit onder de levenden behoorlijk schijnt?.......................................

Legt hem hier.... in 't midden van de kerk!.... Hier, tegenover die kanunnikenzetels, dicht bij den kansel, naast deze weezenbank.... onder het hooge koepeldak, vlak voor het orgel!......................................

Zet de baar zacht neder, neemt het zwarte kleed eerbiedig van de kist, laat hem langzaam af in de groeve!.... Gaat nu achteruit, broeders!.... Een weinig achteruit!.... Stil!.... Laat de tonen van het orgel over hem heenruischen!....... Stof en assche is de mensch, maar God is groot!

[p. 203]

Wat ik u gaarne had willen zien, Mausoleum van Engelands luister! toen de nacht na Dickens' lijkvaart was aangebroken en het maanlicht langs uw gothieke wonderwerken gleed!.... Mij dunkt, uit uwe statigheid moet een dauw van vriendelijkheid en vrede zijn opgestegen; er moet een gloed van oneindigheid en hemelzin over uwe tinnen zijn uitgestort, toen gij onzen vriend opnaamt onder uwe dooden.

Hij is nooit bang geweest voor uwe zwarte slagschaduwen. Hij heeft wel honderdmaal, schalks en dartel, met de spoken gestoeid, die er ronddwalen door uwe zuilengangen. Ook heeft hij de goede geesten bespied als zij nederzaten in uwe nissen om het ijzeren boek des doods te lezen en litaniën te zingen, waarbij het zand dezer aarde omhoog stuift en het gladde plaveisel des hemels begaanbaar wordt voor de kleinen en zwakken onder ons.

Hij wist wat de avondwind neuriet langs de hooge transen, en wat de zonnegod te zeggen heeft aan dat kantwerk van steen, wanneer hij in zijn sierlijkst bruiloftskleed dit monument van oud-Engelands wilskracht en statigen ernst bezoekt.

Hij wist wat de zwaluwen gaan vertellen aan de zeevogels, wanneer zij hier een nacht hebben doorgebracht, op haar lange reizen van Schotlands rotskasteelen naar Dover's woelig havenhoofd.

Hij wist waarom de mosplant zoo nieuwsgierig van uwe spitsen naar beneden kijkt.... op den krioelenden menschenhoop aan uwen voet en het praatzieke Parlementshuis aan den overkant....

En nu hij hier is neergelegd, nu zeg ik u dat hij, reeds lang voordat de kille hand hem aanraakte, geweten heeft hoe de dood er uitziet, en hoe wij hem moeten te woord staan....

[p. 204]

Ook wist hij wie daarboven om Gods troon zijn geschaard en wie met de palmen zullen wuiven op den Grooten Dag.... Want hij heeft ze opgezocht in hunne hutten of paleizen; hij is in de kolenmijn neergedaald om ze aan het daglicht te brengen; hij heeft hun 't clownspak uitgetrokken, opdat aan rijke schobbejakken met hoogwijze gezichten de lust zou vergaan om deze uitverkorenen te bespotten.... Ja, hij wist ook reeds voorlang wat de Serafijnen zingen, als zij Gods hart van welbehagen willen doen kloppen!.... Hoe zij dan arme verlaten kindertjes neerleggen voor Zijnen troon en Hem verhalen van de tranen, die gedroogd werden door menschen, wier eigen tranenbron in het leed en de beproeving was verdroogd........................

O Dickens, Dickens! eer wij u vergeten!........................... Eer wij u vergeten zou de herinnering moeten zijn uitgewischt aan de booze gedachten die onder de aanraking van uw mannelijken geest uit ons hart zijn weggedreven, gelijk het nachtgevogelte voor den jongen morgen opschrikt uit de schuilhoeken en gaten der Westminster-abdij.

Als kinderen van zeven jaar hebben wij met zeuren en beloven onzen dag gerekt, om naar u te blijven luisteren, toen de jaren onzes levens reeds meer dan viermaal zeven waren.

Als zorgelooze studenten hebben wij, met uw Copperfield in de hand, onze nachtkaars vlak naast het bedgordijn in de pijp laten branden, toen wij toch reeds een hoofd vol huiszorgen hadden en onze inboedel reeds verzekerd was bij eene brandwaarborgmaatschappij....

Eentonige reizen in diligence of spoorwagen hebt gij ons tot kleine pleziertochtjes gemaakt. Vervelende medereizigers zijn

[p. 205]

door uw magischen invloed voor ons onschadelijk geworden.

Bij langdradige verhandelingen hebt gij ons wakker gehouden en, door ons vermakelijke figuren onder de toehoorders te wijzen, ten minste de burgerlijke beleefdheid gered.

Gij hebt ons doen lachen. Gij hebt ons doen tintelen van pret. Als een verstandig en menschlievend geneesmeester hebt gij ons vaak door een vroolijk woord ingebeelde en werkelijke pijn doen vergeten.

Bovendien!.... ik weet zeker, dat gij ons beter hebt gemaakt.

Gij waart een der weinigen, tot wie groote kinderen van vijftig en zestig jaar nog vertrouwelijk durven naderen. Gij wist dat het rooven van eens anders goed en 't verstoren van des naasten vrede een enkele maal, onder zekere omstandigheden, even onwillekeurig en onopzettelijk kan geschieden, als 't breken van een broze glasruit door een onvoorzichtige kinderhand.

Dieper dan gij heeft niemand gevoeld hoeveel boosheid er in een menschelijke ziel kan omgaan, zonder dat zij zich nog aan den Booze verkocht heeft. Dieper dan gij niemand - hoe groot de barmhartigheid Gods over den zondaar is en hoe geweldig Zijn toorn over de onbarmhartigen.

Als de Samaritaan hebt gij olie en wijn in onze wonden gegoten, nadat gij ze ontbloot hadt aan den kant van den grooten rijweg.

Wanneer gij al de snaren van ons medelijden hadt doen trillen, dan legdet gij de hand op onzen schouder en vroegt ons zoo zacht en ernstig of wij wel geloofden in een God, die 't heelal bestuurt....

Nooit keerden wij naar ons werk van elken dag, naar onzen kring vol zorgen en proza terug, of wij voelden ons minder

[p. 206]

verlaten, minder machteloos, minder wrevelig en.... minder pedant.

Voor deze eeuw van ijzer, bloed en weten zijt gij een Apostel des geloofs en der liefde geweest.

Gij hebt ons gepredikt dat de mensch, die van Gods geslachte is, jarenlang met de beesten des velds in stof en slijk kan wroeten, maar nooit geheel aan die beesten gelijk kan worden: noch in boosheid, noch in verscheurende kracht Gij toondet ons keer op keer, hoe over het graf van den mensch die in eigen ongerechtigheid verzonk, een kinderhand heenstrijkt, een trouwe gade hare tranen stort, een bloem ontspruit of het pas verdeelde water weer effen en vredig heenvloeit.... als om de bloedvlekken weg te doen en onze dwaasheid, die zonde heet, te verzoenen in de eeuwige wetten van Gods liefde en heiligheid................................

Rust in het midden uws volks! Rust in vrede, vriend onzer jeugd en van onzen ouderdom! Zijt gij een apostel van Jezus Christus geweest.... deze christentempel beware uwe assche als van een, die gedoopt werd met water en geest!