Liter. Jaargang 19

[p. 25]

Joost Vormeer
Kyril de gesluierde
Verhaal

1

Ik wilde graag dat mijn ouders in een god geloofden. Jezus, Boeddha, Obama, Justin Bieber, het maakte mij echt niet uit: als ze maar ergens in geloofden. Voor mijn part werden ze beliebers, communistisch of gingen ze bij een sekte. Maar ze waren ongelovig, deden nergens aan, zagen nergens betekenis in. Mijn vader zei altijd: ‘Religie zorgt voor oorlog en ellende. Kijk maar naar het Midden-Oosten.’

En toen bekeerde mijn beste vriend Kyril zich opeens tot de islam. Het was Ouarda's schuld. Zij stond met een vriendinnetje te praten bij de kluisjes die in onze school - vraag me niet waarom - lichtroze deurtjes hebben. Het linoleum in de aula glansde en de winterzon had een zomers patroon op de vloer getekend. De conciërge was aan het dweilen: een brugklasmeisje had haar lunch niet binnen kunnen houden. ‘Die krengen moeten ook niet eten,’ mompelde de man. ‘Is niet goed voor ze.’

Kyrils kluisje grensde aan dat van Ouarda. Ik keek toe, het leek wel een scène uit een highschool musical. Mijn vriend bladerde in zijn wiskundeboek, keek naar een som en vroeg, met een schuin oog gericht op de sproeten die als fruitvliegjes op haar wipneus dode huidcellen zaten te eten: ‘Zullen we een keer samen naar de film gaan? Ofzo.’

Ouarda had wat gegiecheld en was met haar vriendinnetje weggelopen. Maar Kyril hield vol. Een week later in de gymzaal zei Ouarda, letterlijk uit de hoogte, want ze stond op een evenwichtsbalk met Kyril ernaast - zogenaamd om haar op te kunnen vangen, maar eigenlijk om naar haar best wel lange benen te staren - dat het niets tussen hen ging worden, want hij was geen moslim.

‘Hoe weet jij dat nou? Ik ben al jaren moslim.’

Ze snoof. ‘Yeah right, je drinkt bier en je eet varkensvlees. En je doet niet aan de ramadan.’

‘Heb je mij ooit weleens bier zien drinken of varkensvlees zien eten? En volgend jaar doe ik mee aan de ramadan. Ik vond mezelf daar altijd te jong voor, maar nu ben ik er helemaal aan toe. Bovendien,’ voegde Kyril er geheimzinnig aan toe, ‘komt mijn moeder uit Bulgarije. Daar wonen ook moslims, weet je wel. Die wonen er al sinds de Ottomanische tijd.’

[p. 26]

Kyril was geen moslim, hij was christelijk en in het appartement waar hij woonde hingen posters met afbeeldingen van iconen en heiligen, want zijn moeder was vroom en ging bijna elke week naar een witte kerk met een gouden koepel.

Onze vriend Wouter schopte een voetbal tegen Kyrils arm om hem af te leiden, maar het hielp niet. Ik heb nooit begrepen waarom Ouarda hem toen afwees. Een half jaar later zou ze verkondigen dat hij haar grote liefde was.

De volgende dag hadden we het eerste uur wiskunde. Kyril ging naast me zitten. Hij droeg jeans van True Religion, een zwart vest van Daily Paper en een rode snapback van obey. De capuchon van zijn vest had hij over zijn snapback getrokken. Mevrouw Scheppers wilde net beginnen, maar zei toen: ‘Zeg Kyril, je weet, petjes en capuchons af in de klas.’

Ik zag hem aarzelen. Toen zei hij, een beetje gewichtig: ‘Het is geen petje, maar een snapback. En ik hou mijn capuchon op, want ik ben tegenwoordig moslim en ik draag voortaan een hoofddoek.’

Een bulderend hoongelach werd in een aantal genadeloze salvo's op mijn vriend afgevuurd.

‘Alleen wijven dragen een hoofddoek man,’ zei Mehmet, die we allemaal Mehmet de Veroveraar noemen. ‘Jij bent echt een homo hè?’

We dachten dat mevrouw Scheppers lesbisch was, omdat ze meisjes hogere cijfers gaf dan jongens. Waarschijnlijk had ze gewoon medelijden met Kyril. In ieder geval mocht hij zijn ‘hoofddoek’ ophouden. Maar bij economie ging het mis. Meneer Verbeek stuurde hem de klas uit. ‘Ga maar naar je coördinator met je nephoofddoek. Malloot!’

Kyril schreef die middag op zijn blog dat hij werd gediscrimineerd:

‘Ik heb de heilige Koran en andere belangrijke boeken bestudeerd. Nu weet ik dat hoofddoekjes ouderwets zijn als ze alleen door meisjes worden gedragen. Omdat wij jongens steeds meer tijd en aandacht aan ons uiterlijk besteden, zien wij er net zo mooi uit. Ik zit bijvoorbeeld langer bij de kapper dan mijn zus. Als de heilige Koran in deze tijd was geschreven, dan hadden ook jongens ongetwijfeld een hoofddoek moeten dragen van de profeet. Maar dit mag niet van school. Dus ga ik strijden voor mijn recht om een hoofddoek te dragen.’

In die eerste dagen droeg hij gewoon een petje met daaroverheen een capuchon. Hij zorgde er in ieder geval voor dat zijn bruine krullen, de bron van zijn seksualiteit en een valkuil voor vrouwen, bedekt waren.

[p. 27]

2

Een paar weken later stond hij op GeenStijl. Kyril werd beroemd. Wouter en ik lazen het stukje in de bus op weg naar school. Het had 's nachts gesneeuwd. De weilanden waren veranderd in witte vlakken en trokken in een draaiende beweging langs het schoongeveegde raam.

Wouter stootte me aan: ‘Kyril staat op GeenStijl. Moet je lezen man.’ Iemand had een boos stukje over hem geschreven. Het stond vol met roze verwijten:

‘omg! Ene Kyril (lol) uit Oss capituleert voor de islam. Als zelfs jongens van vijftien een hoofddoek gaan dragen, is het echt gedaan met het vrije westen.’

Ook de reacties op dit bericht waren niet aardig. Kyril was een dhimmi en een domoor, want hij zat op het vmbo en dat zei al genoeg. En dan die naam. Welke ouders noemen hun zoon nou Kyril?

‘Maar wij zitten óók op het vmbo,’ zei Wouter tien minuten later opeens. ‘Is dit hoe ze over ons denken?’

We wilden de reacties aan Kyril laten lezen en wachtten hem op in het fietsenhok. Hij kwam aanrijden op zijn rode Puch uit 1973, in een zwarte leren jack. Om zijn hoofd had hij een lange dunne zwarte sjaal gedrapeerd en voor zijn mond en kin zat een rode zakdoek. Hij zag eruit als een of andere activist, op weg naar zijn demonstratie.

‘Mogen we nu ook al je mond niet meer zien?’ vroeg Wouter.

Kyril haalde de zakdoek weg en glimlachte.

‘Ik ben aan het radicaliseren. Jullie moeten mij maar goed in de gaten houden en op tijd de politie waarschuwen.’

Op dat moment kwam Ouarda aanfietsen. Ze keek naar hem, onbeschaamd, probeerde Kyrils hemelsblauwe ogen te vangen met haar eigen aardse bruine, maar die ontweken haar blik en draaiden zedig weg. We lieten hem het stukje van GeenStijl lezen. Hij haalde zijn schouders op.

En zo werd onze Kyril langzaam Kyril de Gesluierde. Hij verwijderde alle foto's van Instagram waarop zijn haar nog was te zien. En hij vond op internet een zwarte capuchonsjaal, een sjaal met in het midden een capuchon. Die bleef beter zitten.

Het ging mis toen hij met een grote zwarte doek om zijn hoofd gewikkeld het lokaal binnenkwam. Alleen zijn ogen waren vrij, als bij een Toeareg. Hij moest bij de rector komen en toen hij het zwarte geval weigerde af te doen, werd hij geschorst. Hij schreef die middag weer een boos stukje op zijn blog. ‘In Nederland

[p. 28]

mag je tegenwoordig geen hoofddoekjes meer dragen,’ klaagde hij. ‘Er is geen godsdienstvrijheid meer.’

Diezelfde avond nog zat hij bij De Wereld Draait Door. De presentator kondigde hem aan als de gesluierde scholier uit Oss. We konden zien dat hij verlegen was.

Tegenover hem zat een mooie vrouw die Holland's Next Top Model had gewonnen. Ze keek hem vertederd aan. Kyril droeg een wit t-shirt met daarop het bekende rood-witte logo van Supreme. Maar hij had zijn Touareg-doek thuisgelaten en in plaats daarvan de zwarte capuchonsjaal omgedaan. De uitzending stak mij. Dus als je als jongen moslim wordt, je hoofd bedekt en drank en drugs afzweert, kom je op televisie en zit je tegenover Holland's Next Top Model.

De presentator schudde zijn hoofd, schoot in de lach en zei: ‘Leg eens uit aan de kijker, waarom gaat een normale jongen van vijftien opeens een hoofddoek dragen? Waarom in hemelsnaam?’

En Kyril antwoordde braaf wat hij eerder al had geschreven. Hij was moslim geworden en hij vond dat een hoofddoek bij zijn geloof hoort, zoals een kruisje bij een christen.

‘Ik vind het wel goed eigenlijk,’ zei het model. ‘Het is geëmancipeerd. Het is toch ook wel oneerlijk dat alleen vrouwen zo'n hoofddoek moeten dragen.’ Ze knipoogde naar Kyril en zei toen tegen de presentator: ‘Het staat op zich niet raar, vind je ook niet? Nee, het staat eigenlijk wel leuk.’ Kyril gloeide van trots: ‘Dank u wel!’

Toen moest hij plaatsmaken voor een wetenschapper die iets ingewikkelds over hersenen ging vertellen.

Na de uitzending was Kyril minder vaak op school te vinden. Hij stortte zich helemaal op zijn blog. Een paar weken later had een aantal beroemde vrouwen, die bekendstonden als feministen, een stukje over hem geschreven in de krant. Mijn vader liet het mij lezen. Ze schreven dat Kyril een held was. Als mannen een hoofddoek zouden gaan dragen dan was dit kledingstuk niet meer vrouwonvriendelijk. Ze riepen moslimmannen op om Kyril te volgen.

3

Mehmet en Ouarda waren verder de enige moslims in onze klas. Terwijl Ouarda steeds magerder werd - want ze was inmiddels verliefd op Kyril - werd Mehmet steeds bozer.

In de meivakantie, op de beroemde kermis van Oss, ging het mis. Het begon net donker te worden en alles draaide en knipperde, het verlichte reuzenrad, de

[p. 29]

[p. 30]

rode botsautootjes, de lampjes bij de suikerspinnenkraam en de metalen hengsels in de schiettent, die geduldig naar de teddyberen grepen. Het had geregend en de straatstenen glansden tevreden.

Wouter, Kyril en ik liepen heen en weer over het plein en kwamen hem tegen. Mehmet de Veroveraar met aan zijn linkerarm de blonde Sally Snackbar en aan zijn rechterarm Melanie van de havo. Kyril droeg zijn zwarte capuchonsjaal. Wij waren eraan gewend.

Behalve Mehmet. Hij riep: ‘Hé homo, loop je nog steeds voor lul met je hoofddoek?’

Ze stonden meteen tegenover elkaar. Sally Snackbar blies een roze kauwgumbel en Melanie was iets op haar telefoon aan het typen. Kyril deed een stap naar voren: ‘Ik sprak je zus vorige week. Ze zei tegen me dat je rookt en drinkt en ook weleens...’ Hij wierp een veelbetekenende blik op de meisjes naast hem. ‘Je bent een schande voor je familie!’

‘En jij, jij durft dat tegen mij te zeggen? Jij, die de islam en de profeet elke dag belachelijk maakt?’

Mehmet greep naar de sjaal, maar Kyril gaf hem een duw, zodat Mehmet bijna zijn evenwicht verloor en Sally en Melanie hem moesten loslaten. Van de kopstoot die Mehmet vervolgens aan Kyril gaf, vielen beiden op de grond.

Mehmet stond als eerste op, een beetje wankel, en gaf Kyril nog een schop. ‘En dit is voor al die corrupte landgenoten van je die ons iedere zomer bij de grens lopen te pesten.’ Daarna liep hij weg.

Wij ontfermden ons over Kyril.

‘Is hij flauwgevallen?’ vroeg Sally. ‘Dan moeten we iets met de stabiele zijligging doen toch?’

Melanie keek wantrouwend naar haar telefoon. ‘Moet ik 112 bellen ofzo?’

Maar Kyril stond al op. Zijn capuchonsjaal lag op de grond. Ik pakte hem op en wikkelde hem weer om zijn hoofd. Ik was er om zijn eer als moslimjongen te bewaken. Hij kreunde. ‘Ik wist het wel, die Turken horen niet in Europa. Wij Bulgaren hadden hen al veel eerder over de Bosporius moeten flikkeren. Ik zal dit aan iedereen vertellen.’

Die kans kreeg hij toen een paar weken later een cameraploeg van Al Jazeera op het schoolplein rondliep. Ze waren op zoek naar de ‘Dutch boy with a veil’. Kyril werd uit de administratieles geroepen. Hij vertelde aan de verslaggever dat hij laatst in elkaar was geslagen omdat hij een hoofddoek droeg. In zijn beste Engels zei hij dat Nederlanders de laatste jaren minder tolerant zijn tegenover moslims dan vroeger.

‘Maar waarom draag je een hoofddoek?’ vroeg de journalist aan hem.

[p. 31]

‘Dit is mijn manier om één te worden met Allah’, antwoordde hij vroom. ‘Mijn moeder noemt dit theosis. Zij is mijn grote voorbeeld. En ze begrijpt waarom ik dit doe, want ik ben geboren op 2 oktober, de naamdag van Andreas van Constantinopel, een heilige dwaas.’

Op zaterdag werd het uitgezonden. Buiten was het dertig graden. Ik had mijn oranje gordijnen dichtgedaan en mijn kamer werd een bedoeïenentent. Ik kon het zand ruiken. En ja hoor, daar was Kyril, met een dunne blauwe sjaal om zijn hoofd. En nog tijdens de uitzending stroomden de reacties en foto's binnen. Van jongens uit andere landen, die ook besloten hadden om een sluier te dragen. Daar was Faisel uit Casablanca, met een zwarte sjaal om zijn hoofd. Vinny uit Melbourne was veranderd in een Toeareg. En een aantal jongens uit een Parijse voorstad droegen rode bivakmutsen.

Kyril had volgelingen gekregen uit alle landen van de wereld. Ze kwamen op voor het recht om als man een sluier te dragen, om jezelf te verbergen voor de blik van de ander, de blik van God.

Een Bulgaarse zakenman uit Londen en directeur van een groot reclamebureau vond Kyrils blog en stuurde hem een e-mail. Mijn vriend kreeg een baan als trendwatcher in Londen aangeboden. Op de kortste dag van het jaar vertrok hij. We namen afscheid op de militaire luchtbasis die inmiddels is gesloten. Zijn privé-helikopter naar Amsterdam stond al klaar, de piloot zwaaide. Ouarda, Wouter en ik stonden op een uitgestrekte landingsbaan. Het asfalt trilde in de verte, veegde alles van de aarde. Wouter omhelsde Kyril. Daarna zei hij tegen mij:

‘Vergeet mij gewoon. Beloof je dat? Over een jaar is iedereen mij vergeten.’

Ik knikte. Ouarda stond voor hem, vermagerd en beverig, in een zwarte jurk, en ze werd bijna door de ronkende wieken van de helikopter weggeblazen. Kyril knikte naar haar, terwijl hij zijn wapperende capuchonsjaal in bedwang probeerde te houden.

De helikopter steeg langzaam op.

Maar wij zijn er nog, hier op aarde, hier op deze school met de roze kluisjes, de grote ramen in de aula en de geometrische vlakken zomer op het linoleum. Wouter, Ouarda en ik, wij blijven hier. Net als Mehmet de Veroveraar. En de brugklasmeisjes, die af en toe hun lunch over de vloer kotsen. En de conciërge, die dan zachtjes bromt dat ze beter niet kunnen eten. Nee, ze moeten afvallen, afslanken, vasten, totdat ze erbij neer vallen, totdat ze gewichtsloos zijn en wegvliegen, met de wind mee.

Joost Vormeer won in 2013 de El Hizjra Literatuurprijs. Hij publiceerde korte verhalen online op de website van De Revisor, De Optimist en Hard//hoofd.