Liter. Jaargang 17

[p. 59]

Heilna du Plooy
Gedichten^*

Herfs

Dit is die stilte, die stil en verregaande
lig van die herfs en die ongehoorde
stomheid in haar wat van die vrou 'n pelgrim
maak wanneer sy sien die tuin word 'n rooster

vol wimpels van lug en ooptes, die takke
verdigtings soos rag óm asem en ruimtes;
wanneer sy sien dis 'n nuwe matriks
waardeur sy moet kyk en sy weet sy moet reis

verby die platane en die populiere langs die rivier,
onder die donker arms van die akkers deur
tot anderkant die brug oor die spoor
waar die vlakte oopspoel in stromende son,

as verweer teen die onbedag woordlose wit
waarin díe stroping haar telkens laat tuiskom.

* Uit: Die stilte opgeskort (2014) (Pretoria: Protea Boekhuis)

[p. 60]

Uit de cyclus Grond en lug

Vir grond het die Israeliete, gesanksioneer,
met trompetgeskal en 'n geraas
hulle vyande se stede platgeskree;
vir roem het Alexander, groot soos hy was,
sy lewe aan die gryp van grond gewy;
vir mag het die sterkstes, die Romeine,
eeue lank bly veg en wen - maar ook gesteel
as mens dink aan die vroue van die Sabyne.

Hoe treurig vir die groot Hongaarse land,
ná Trianon net 'n kwart van wat sy was;
vervreemd en afgeslote van hulleself
die gemaakte lande ná Versailles
en die Ooreenkoms van Potsdam.
Ons Afrika se gang in tyd bly hang
- met durende oorlog as toegif ná elke
gerug - aan grond as die uiteindelike prys.

Hoe strompel die geskiedenis,
hoe strompel ons en ons s'n
voort van buit na buit: ‘Dis bloed,
dis mensebloed! Dis lewensbloed
wat hierdie oord se bossie-wortels
voed’ met liefdesverklarings wat grens
aan gekweel, met lamentasies oor winste
en geld. Sodat ek wens ek kan vra:

[p. 61]

[III]

 

Hoe kan jy van alles vir grond die heel liefste wees,

 

as dit net jou voete is wat met die aarde kan vry?

 

Op sy beste bly dit 'n plat en platoniese affaire

 

wat net van aanraking op soolvlak sou moes gedy.

 

 

 

Dis die lug wat jou eintlik en heeltyd omhul

 

wat elke plooi en vou van jou lyf áánraak

 

en ken, wat deur jou hare jou kopvel betas,

 

wat jy inasem, waarna jy daglank en naglank snak.

 

 

 

Kyk maar die bome. Die wortels hou hulle regop

 

om met die lug te flankeer. Die wind ken elke oksel, soen

 

elke mik, die dwarrels kielie die blare wat giggel en tril.

 

Voor sterk wind buig die boom áf, gee dan ekstaties mee.

 

 

 

Die lug dra klank na my ore en lig na my oë,

 

hou my warm, en koel my af. Soos 'n blom

 

hou ek my gesig oop dat die lug my kan lek.

 

 

 

My ganse gestalte neig weg van die aarde,

 

en op in die lug. Saam met hierdie klont

 

grond hang ek en die sterre in net een eter.

 

 

 

Sal ek dan ingroei op twee stukkies voetsool-

 

groot grond of sal ek uitreik en hang

 

in die grensloos omhelsende insluitende

 

en liefkosende streke van wind en van lug?