Liter. Jaargang 16

Te laat

In de trein op weg naar mijn schoonopa lees ik in De laatkomer van Dimitri Verhulst. Désiré, een man op leeftijd, ziet zijn huwelijk niet meer zitten en bedenkt een originele manier om er vanaf te komen: hij speelt dementerende. Als hij op pad gaat om taart te kopen komt hij met een broodrooster thuis. Hij ziet de paniek in de ogen van zijn kinderen en weet dat hij op de goede weg zit. De weg uit huis. En het lukt. Na nog een paar dwaalacties en het uitkramen van de nodige onzin belandt hij in verzorgingshuis Winterlicht.

Inmiddels ben ook ik in zo'n verzorgingshuis aangekomen. Opa roept ‘Laat me met rust’ tegen de vrouw links van hem, die aan een stuk door onverstaanbaar mompelt. Een vrouw met hoekige trekken loopt rond met haar knuffelhondje in haar armen. Opa luid en duidelijk: ‘Die man is gek, hij denkt dat het een echte hond is.’ Een van de personeelsleden geeft de oudjes thee met iets erbij wat nauwelijks op een koekje lijkt. Argwanend kijk ik naar opa, terwijl we tien keer over hetzelfde praten en het snot uit zijn neus druipt. Nee, opa heeft als je het mij vraagt geen reden om de boel te flessen. Die had het beter thuis. De man naast hem aan tafel? Hij kijkt me recht aan met zijn waterige oudemannenogen. Onschuldig. Of is het toch ondeugd wat ik zie?

Je kunt het je te midden van al die dementerenden haast niet voorstellen: dat iemand dit speelt om zijn eigenwaarde te herwinnen. Maar Verhulst maakt het heel geloofwaardig. Zijn Désiré heeft zich zijn leven lang op de kop laten zitten door zijn vrouw, en dus lijkt Winterlicht het paradijs. Bij zijn vrouw mocht hij nog geen windje laten, hier wordt van hem verwacht dat hij

[p. 71]

iedere nacht in zijn bed schijt. Verhulst doet in dit boek precies wat we van hem gewend zijn: hij schrijft met humor en cynisme over bloedserieuze onderwerpen als aftakeling, dood, spijt van dingen die je gedaan hebt, spijt van dingen die je hebt nagelaten.

Désiré poogt eindelijk zijn leven zelf in de hand te nemen. Dat lukt maar gedeeltelijk. Zijn jeugdliefde Rosa blijkt ook in Winterlicht te wonen. Maar voor hij haar eindelijk de kus kan geven waarvoor hij vroeger te bescheten was, is Rosa weg, begraven in ‘goedertieren aarde’. En Désiré is bezig aan dezelfde reis: ‘Ik steek de Styx over en ik neem mee: een tube tandpasta (voor de zottigheid), een verdwaald citaat van Joseph Roth, de wondere herinnering aan een innige kus die ik evenwel nooit heb gekregen, [...] het verlangen naar een t-shirt met het opschrift het leven begint bij 74, meer hoop dan zekerheid dat er aan de andere oever op mij wordt gewacht. En verder niks.’

Dimitri Verhulst, De laatkomer. Atlas Contact, Amsterdam/Antwerpen 2013, 140 blz., €16,95.

Elizabeth Kooman