Liter. Jaargang 16

[p. 18]

Jane Leusink
April

Unter der Wüste gibt es Wasser genug
Ann Cotten
Bij het beeld Europa en de stier (Sneek, 2001) van Barbara Hoyng

In een nachtblauwe nacht (ral-nummer 5022) schrijft de beeldhouwer aan de dichter:

het is april

de wilg is eindelijk om

de zon schijnt nu de hele dag op het huis

de nieuwe steen ligt alweer buiten

de eerste beitelslagen zijn gemaakt. Onherroepelijk

de compositietekening blijkt mogelijk.

Dat mag wel zijn, schrijft de dichter terug, en zonneklaar is het april
maar al de hele dag gaan mijn handen heen en weer over de tafel

bezaaid met het witte dat zich teweerstelt, op zoek naar een lijn die oplicht
die oplucht in deze grenzeloze ruimte, een lijn onherroepelijk

op weg een letter, twee letters, een ademloos woord
in het meervoud te worden, kriebelige tekens die niet meer terug kunnen

vreemde snuiters al voorbij de roerloze weerstand, het dode punt
dat dingen aankleeft als ze van snelheid veranderen
alvorens samen te klonteren tot een gedicht, dit gedicht:

Ik fiets met mijn hond over het jaagpad

langs het Van Starckenborghkanaal, de zon schijnt. Vandaag

schijnt dan eindelijk de zon. Ik zie jong blad met een viltig voorkomen

aan de takken van een onbekende populier.

[p. 19]

 

Is het de takbreukgevoelige fluisteraar?

 

Ik denk: er is iets in dat fluisteren

 

buig mijn hoofd naar mijn oor

 

ga stilletjes aan een tak hangen

 

lach wat om mij heen, laat dan los.

 

Nu hangen hier ontelbare plaatjes in de mazen van het net

 

van nettenbouwer Gunnar Daan, een geometrisch patroon

 

in schitterend metaal markeert de stad cruoninga.

 

Geduldig vervang ik alle plaatjes door blaadjes

 

zo licht dat ze licht geven en fiets door een lichttunnel

 

naar diep in de verte de inwitte monding. Volmaakt rond.

 

Ik maak gauw een foto van mijn hond

 

noem dit gedicht Hond.

Maanden later schrijft de beeldhouwer:

het is november
ook al is het in het ruigste aller ateliers nog zo koud, de kachel
voor de derde maal aan, je kunt het in steen hakken en de doelstelling
in één keer aanraken, richting mislukking galopperen is er niet bij.
Luister onverschrokken naar de Lamenti van Anne Sofie von Otter
en je bent blij met de droefenis in de wereld.

Hierna zwijgt de dichter, hij bedenkt een gedicht dat hij ‘Hardsteen met ei in Sneek’ noemt bij een beeld dat Europa en de stier heet.

Drie brokken hardsteen op een cortenstalen sokkel
onder hakkende handen namen stenen
de vorm van een dier in stukken, op zijn knieën
gedwongen, massief. Als een drenkeling?

Ze snapt het, dromerig betasten haar ogen zijn omtrek
mijn vingers weten wat ze verlangen, zegt ze, hier
dwingt een marmeren taal liefdevol het doorluchtig
gesteente. Ze luistert, in alle schelpen ruist mogelijkheid
en zee, ze steekt behoedzaam het fiets-, daarna het voetpad over.

[p. 20]

 

Aan de rand van de poel op haar dunne sokkel volmaakt

 

ligt een ei, een en al smeuïge glans in bronzen verstilling.

 

Maar toch, die slanke opening opzij werpt onweerstaanbaar

 

een ander licht op de zaak. Europa en de stier

 

leest ze erbij. Het ei is koningsdochter, meisje. Zeus

 

 

 

is stier, tot over zijn oren in liefde. In de mythe, ach ja,

 

als zij argeloos spelend zijn heerlijke rug berijdt

 

zwemt hij met haar helemaal naar Kreta, verleidt haar

 

men zegt onder een plataan. Zij baart hem drie zonen.

 

 

 

Toch heeft in Sneek een beeldhouwer een stier gebroken,

 

denkt een dichter, in Sneek knielt een stier voor een ei,

 

dat heel gewoon op haar sokkel ligt, in het gras naast de plas.

In de grenzeloze ruimte die
mogelijkheid heet, licht een lijn op
die oplucht, uitvoerbaar ontwerp
wordt in marmer of hardsteen.
Doordat de beeldhouwer zijn beeld
houwt uit een vierkant blok, dat als
eenheid beschouwt en daar omheen
werkt. Doordat hij laag voor laag
verwijdert zonder zich in details te
vermeien. Doordat hij zijn beeld wel
honderd keer modelleert - vage
omtrekken worden voller, ronder,
levend. Doordat hij elk stadium
zorgvuldig beschouwt en overdenkt.
Daardoor laadt hij zijn beeld met
steeds nieuwe kracht. Het beeld heet:
Europa en de stier.

Een beeldhouwer ontsluit zijn bron onder de woestijn of slaat water van steen uit de akker die braak ligt. Halleluja! De hond schudt zijn eerste regenboog uit de druppels, geurige sneeuwballen hangen al aan de struiken, het personeel wiedt en raast langs het gras.

Zo langzaam mogelijk schrijft een dichter zijn laatste gedicht. Hij schrijft: ik zie fragmenten, fragmenten van fragmenten en details die zich diep in mijn keel planten, over mijn beeldscherm galoppeert een stenen optocht (details), een roze karavaan, wij komen geheid bij je aan, zingt de karavaan.

schrijft de beeldhouwer de dichter:

wederom een april

de ochtend gloort helder

de avond schemert over de velden

[p. 21]

 

achter het huis. Aan mijn beeld

 

kon ik niet komen, wat vruchtbaar bleek

 

een akker die wel vaart bij braak

 

een fout is voorkomen, volkomen het lichaam

 

een wonder van noestheid, van moeite, van vrijheid

 

de boer in zijn stoel op de tractor, de maan verderop

 

de lachende hond zo verlicht als een woord maar kan zijn.