De fiets die vriendschap heet
Van de bundel Flitsleemte had ik zo genoten, dat ik ook de volgende gedichtenbundel van Elma van Haren wilde lezen. Dat werd Likmevestje, waarin de gedichten voor kinderen bedoeld zijn. Likmevestje ziet er mooi uit: letters in twee kleuren en fraaie tekeningen van Walter van Lotringen.
Wel duurde het een tijdje voordat ik de gedichten ging waarderen. De bundel opent met ‘Duivelsversje’, waarvan de eerste strofe luidt: ‘Oliebollenzomerland. / Kiespijn is voor dommen / en voor Klazientje zonnebrand / in haar dunne jurkje met kant. / Water, Water! Zie,/ hoe snel de krokodillen zwommen.’
Zo'n speels versje zal door veel kinderen gewaardeerd worden. Het taalplezier spat van de zinnen af en de absurde vleug die eroverheen ligt zal ook veel kinderen aanspreken. Maar toen ik een aantal van zulke gedichten gelezen had, begon ik het te gemakkelijk te vinden. Te vrijblijvend, te weinig inhoudelijk. Een gedicht mag ook best ergens over gaan.
Maar die gedichten schrijft Van Haren gelukkig ook en ze staan ook nog in Likmevestje. In ‘Op’ begint ze met ‘Onze vriendschap is niet meer zo soepel. / Het is een oude fiets, die zielig / zwalkt met kreupel in zijn spaken.’ Het deed mij meteen denken aan het lied ‘Broken bicycles’, ooit gezongen door Elvis Costello en Anne Sofie von Otter. Van Haren schrijft over vriendschap, Costello en Von Otter zingen over de liefde. In hun lied wordt de liefde vergeleken met kapotte fietsen: ‘They're broken, but I'll never throw them away’ en bij Van Haren verdwijnt de fiets die vriendschap heet ook niet: ‘Pas over honderd jaar baggeren ze die oude fiets / als een druipend zwart skelet / uit de donkergroene grachten.’
Zo lees ik Van Haren graag: aan de ene kant het taalplezier, dat blijkt uit woorden als ‘Vanhetkromstaanplukkersrugpijn’ en ‘Luiekoningscontinenten’, uit typeringen als ‘het verlegen Veen’ en ‘het trage Aalst’; en aan de andere kant de inhoud van de gedichten, zoals het gedicht over de blues of het prachtige verhaal over de maanhond (‘Er droop een hond op spinnenpoten langs de gevels’).
De bundel had wat tijd nodig of ik had wat tijd nodig. Maar uiteindelijk hebben Van Harens gedichten en ik elkaar weer gevonden. Daar zijn we heel gelukkig mee.
Elma van Haren, Likmevestje. De Harmonie, Amsterdam 2011, 60 blz., €14,50.
Teunis Bunt
Auteursrechtelijk beschermd