Liter. Jaargang 14

[p. 48]

Hilde Bosma
Schoon mijn zonden vele zijn

Mijn dochter heeft een hoogslaper, zodat de ruimte tussen haar kussen en het plafond beperkt is. Zij kan vanuit ligstand makkelijk het plafond aanraken. Daarbij komt dat het bed opstaande randen heeft en door haar vader uitgevoerd is als boot, met een echte boeg, terwijl de mooiste vissen van de zee op het behang zwemmen. Dat alles, in combinatie met een roze wandlampje, maakt haar slaapplaats tot een plek waar zij soms mooi droomt.

Elke avond leg ik mijn handen over de rand van de boot, om met haar te bidden. Zij ziet dan alleen mijn handen, want ik ben niet groot. Ik vraag of ik met haar mag bidden, en op een gelukkig moment is zij stil, en begin ik.

De ruimte onder het bed is te groot voor kindermonsters, maar er zijn genoeg angsten over. Twee specifieke gebedspunten zijn verplicht. Mocht ik die vergeten, dan word ik daaraan vriendelijk herinnerd. Maar vaker vergeet zij even later, als ik beneden op de bank zit, wat ik bad: met een luid ‘Mama, heb je het gebeden?’ en een teruggeschreeuwd ‘Ja!’ kan zij alsnog lekker gaan slapen, in haar lichtblauwe bootje.

Niet alle dagen lukt het mij om een fatsoenlijk gebed te bidden. Op haperende dagen zing ik graag de volgende woorden:

Ik ga slapen, ik ben moe.
'k Sluit mijn beide oogjes toe.
Here, houd ook deze nacht
over mij getrouw de wacht.

't Boze dat ik heb gedaan,
zie het Here toch niet aan.
Schoon mijn zonden vele zijn,
maak om Jezus' wil mij rein.

Zorg voor de arme kind'ren Heer
en herstel de zieken weer.
Ja, voor alle mensen saam
bid ik u in Jezus' naam.

[p. 49]

 

Doe mij dankbaar en gezond

 

opstaan in de morgenstond.

 

Als ik mijn ogen open doe

 

straalt uw zon mij vriend'lijk toe.

 

 

 

Heer, verhoor nu mijn gebed.

 

Amen.

De dominee met de mooie naam De Liefde schreef dit gebedje, meer dan honderd jaar geleden. Mijn versie wijkt misschien af van het origineel, en zeker van de gemoderniseerde versie, maar dat geeft niet: dit was mijn eigen kindergebed, dit waren de woorden waarmee ik lang geleden bad, in mijn kinderbed. Gek genoeg herinner ik me dat mijn moeder op een avond mijn kamer binnenkwam, terwijl mijn lichtje al uit was. Het licht achter haar, in de gang, was aan. Zij vertelde dat ik ook wel eens een gebed kon bidden met eigen woorden. ‘Dat doe ik al’, zei ik toen.

Gek genoeg weet ik niet meer dat ik bovenstaande regels bad. Ik wilde graag groot zijn, en bidden zoals volwassenen dat deden, zoals gereformeerde volwassenen dat deden. Katholieken zijn soms jaloers op de persoonlijke breedsprakigheid van gereformeerden, hoorde ik laatst. Bij mij is het andersom. Ik bid vooral uit het boekje. Wel uit een boekje dat ik zelf kocht, voor vijftig cent bij de kringloop, in de hoop dat het uitspreken van de oude, gekalibreerde gebeden (met Vaticaanse handtekening) mij zou helpen om rustig te slapen.

Met dezelfde gedachte kocht ik afgelopen voorjaar in het bedevaartsoord Banneux een foute knuffel voor mijn dochter: een zacht beertje met slaapmuts, ogen dicht, met gebogen knieën en gevouwen voorpootjes. Zo hadden wij, ongeveer vijftien jaar geleden, een dalmatiërknuffel op onze hoofdkussens liggen, die we een naam hadden gegeven, net voor we een echte hond kochten. Maar dat laatste wisten we nog niet.

Ik heb mijn dochter nooit uitgelegd wat het gebedje betekent, en waar ‘schoon’ de verkorte versie van is. We bidden het gewoon, net als het Onzevader, maar dat is meer een familiegebed, voor bij de aardappels. Otten schreef over het Paternoster in nrc Handelsblad van 7 maart 2008: ‘Ik verkies het te denken dat het Onze Vader de laatste zone is die we begaan; de laatste keer dat we de wereld kunnen vergeten. Waar het altijd om te doen was.’ Ik wil sommige regels zo vaak bidden dat ik ze later, bij onafwendbare slaap en angst voor enge dromen, automatisch kan bidden. Ook als ik niet meer weet wat ze betekenen. De regels moeten in mijn ziel worden gefreesd.

De volgende regels van een Rotterdamse dichter gaan over een vader en een

[p. 50]

[p. 51]

zoon, in het gedicht ‘Sacrament’: ‘Ik houd mijn zoon de hand boven het hoofd: / dat werkt zelfs voor wie nergens in gelooft’, te vinden in Waterdicht. Ook dit gedicht eindigt met: ‘Hij kan vanavond veilig naar zijn bed.’

Misschien raakt daarom het gebruik van kindergebedjes mij zo snel. Eigenlijk wil ik niet dat iemand anders mijn dochter naar bed brengt, iemand anders dan ik of haar vader, iemand die zomaar in haar bootje kan kijken en dingen kan zeggen die daar niet gezegd mogen worden. Of dingen kan doen die daar niet gedaan mogen worden.

Vroeger, en soms nu nog, luisterde ik naar Metallica. Ooit hoorde ik ze in De Kuip het nummer ‘Enter Sandman’ zingen, het nummer met de volgende tekst:

Now I lay me down to sleep
Pray the lord my soul to keep
And if I die before I wake
Pray the lord my soul to take

Hush little baby don't say a word
And never mind that noise you heard
It's just the beast under your bed
In your closet in your head

Zoek het nummer eens op, dan begrijpt u mijn huivering, zou ik bijna willen voorstellen. Bijna, want later werd ik cultureel heropgevoed en ging ik gedichten lezen, zoals die van Kopland. Hij doet hetzelfde, maar dan geciviliseerder. Ik lees zijn ‘Een psalm’ nog een keer, en bedenk dat ik bang was, toen ik dit gedicht voor het eerst las. Bang, dat er maar één manier was, om afstand te nemen van het geloof van je ouders. Nu vind ik het jammer voor Kopland, dat hij de kleine knuist in zijn eigen hand helemaal in zijn eentje moest vasthouden. Liever dan het werk van de vele verongelijkte dichters die van zich laten horen, lees ik Reve, bijvoorbeeld, gruwend van zijn grofheid, maar toch: ‘ik wil alleen zijn, met U. / En tegen U praten en schreeuwen, al geeft U geen antwoord.’ (‘Oost, west’ in: Nader tot U). Ik wil graag proberen om de hoop en het verdriet van mijn dochter te richten, net zoals ik regelmatig het voorwiel van haar fiets rechtzet. Vanavond maar weer mijn handen op de bedrand leggen.

Tekening: Isa den Toom.