Het is dan ook niet verbazend dat als eerste deel van een nieuwe reeks, Christelijke klassieken, uitgegeven door Kok, onder verantwoordelijkheid van Coen Verboom en Tjerk de Reus, een boek van Flannery O'Connor verschijnt. De geweldenaars werd in 1989 al door de Amsterdamse zaak van Bert Bakker uitgegeven, en is nu dus weer beschikbaar: het beslaat de helft van haar romanproductie, want ze schreef behalve een serie korte verhalen maar twee romans, waarvan deze in 1960.
De uitgave doet mij van buiten, met de wat saaie belettering, wat al te degelijk aan. Onder een prachtige foto staat de ondertitel Christelijke klassieken, en samen met genoemde belettering begin ik aan het boek toch enigszins met het vooroordeel, dat het me zal proberen te overtuigen van iets keurigs, en dat het doel is, mij te stichten. Nu is dat iets, dat mij wel te stade zou komen, maar als het de bedoeling is, sterke boeken uit de christelijke traditie onder een zo breed mogelijke aandacht te brengen, dan zou ik de ondertitel veranderen. Het gaat tenslotte niet zozeer om Klassieken als om onontdekte meesterwerken, als ik de bedoeling goed duid, en dat die dan door geniale christenen geschreven zijn, is iets waar men ook al lezend prachtig achter kan komen.
Overigens zou het wat dit boek betreft zeker een goed idee zijn, als het als warm brood over allerlei toonbank ging. Het verhaal van Tarwater, die afscheid moet nemen van zijn profetische oom en dan op reis gaat om te zien waar een strakke profetische opvoeding hem brengen zal, is sterk en dwingend geschreven. De openingszin luidt: ‘Frances Marion Tarwaters oom was nog maar een halve dag dood toen de jongen al te dronken was om verder te graven aan zijn graf, zodat een neger genaamd Buford Munson, die een kruik kwam laten vullen, het karwei moest afmaken, en het lijk, dat nog aan de ontbijttafel zat, moest wegslepen om het een fatsoenlijke christelijke begrafenis te geven, met het teken van zijn heiland aan het hoofdeinde van het graf en genoeg aarde bovenop om te voorkomen dat de honden het zouden opgraven.’
Ik begon dus met een lichte tegenzin, maar twee middagen later was het boek uit en was ik zeer benieuwd naar de rest van haar oeuvre. O'Connor houdt op overtuigende wijze de aandacht vast, gaat geen vraag uit de weg en dient nergens iets voorgekookt of smakeloos op. Het intrigerende verhaal is een serie strakgespannen scènes tussen de vier hoofdpersonen, rond de vraag, wat met het aangereikte, onverdunde christendom te doen. Waarna de plot uitgerold word, met een brute en verpletterende wending aan het slot. Want: ‘Shout the truth’, was het motto van O'Connor, meldt De Reus in zijn nawoord.
Flannery O'Connor, De geweldenaars. Kok, Kampen 2010, 192 blz., €15,00.
Menno van der Beek
Auteursrechtelijk beschermd