Liter. Jaargang 14

[p. 38]

Rick de Gier
Holywood

Onbekend feitje: Jezus Christus is de grootste held van de cinema. Over de Zoon van God zijn meer films verschenen dan over welk ander personage dan ook; de meeste weliswaar niet om door te komen, maar met wat goede wil valt er best een boeiende top vijf uit het genre samen te stellen.

Mijn lijstje, for the record:

1.	Jésus de Montréal
2.	The Last Temptation of Christ
3.	Monty Python's Life of Brian
4.	Jesus Christ Superstar
5.	The Passion of the Christ (nogal een draak, maar als fenomeen niet te negeren).

In evangeliegemeente Levend Water was ik ooit verantwoordelijk voor de maandelijkse filmavond, en het staat als een paal boven water dat geen van deze titels langs de keuring was gekomen. De onbetwiste favoriet in de gemeente was Jesus uit 1979, een evangelisatiefilm die wereldwijd vaker is bekeken dan Star Wars en Titanic, ook al heeft de doorsnee bioscoopganger er nooit van gehoord. Zoals gebruikelijk in het genre bestaat de productie vooral uit statische shots van pratende hoofden en worden Jezus en de discipelen verbeeld als stoïcijnse, Shakespeare-Engels sprekende hippies. Nadat het evangelie van Lucas woord voor woord is gereciteerd volgt nog een samenvattende preek, waarop de kijker ter plekke een bekeringsgebed mag nazeggen.

Die slotscène vormde het dramatische hoogtepunt van de filmavond. Als een gemeentelid een kennis of collega had kunnen meelokken, werd die in het donker van alle kanten nauwlettend in de gaten gehouden. Volgens de makers van Jesus heeft de film al meer dan tweehonderd miljoen bekeringen veroorzaakt, dus statistisch was de kans op een wonder groot.

Zelf geloofde ik er nooit zo in, vanaf mijn vaste plek achter de projector. Onze tienerclub ging elk jaar met kerst de deuren langs met de gratis Jesus-video en had nog niet één keer resultaat gezien. Midden op de biblebelt is iedereen wel zo'n beetje vertrouwd met het evangelie. De reacties op ons schuchter gemompelde ‘We vroegen ons af of u Jezus misschien al kende...’ waren deprimerend voorspel-

[p. 39]

baar: een hartelijke bevestiging, geërgerd gezucht, soms een vertederde glimlach, waarna je nog wel eens even binnen mocht komen. Maar nooit zag je zo iemand 's zondags terug in de samenkomst.

Gelukkig hoefden we niet elke maand naar Jesus te kijken. Bij ons in de evangelische boekhandel kwamen regelmatig Amerikaanse films en televisieseries binnen die veel weg hadden van gewone Hollywoodproducties, alleen kwamen er geen occulte toestanden en ongepaste taal in voor, deed niemand aan seks, laat staan ongehuwd, en hoefde je nooit te raden naar de moraal van het verhaal. Om een selectie te maken voor de gemeente installeerden mijn ouders en ik ons elke zaterdagavond na de afwas in de woonkamer met een krant vol doppinda's en een verse stapel vhs-banden. Als je op zo'n moment langs ons huis liep, stelde ik me voor, waren we net een heel gewoon gezin, gezellig samen op de bank voor de televisie. Dat het toestel geen kanalen ontving en dat mijn ouders nog tijdens de eerste film tegen elkaar aan in slaap zouden vallen, deed er dan even niet toe.

Ik probeerde zo gevarieerd mogelijk te programmeren; we hebben met z'n allen gelachen om The Clean Stand-Up Comedy Collection, een traantje weggepinkt bij Mother Teresa: Angel of Mercy en met de kinderen meegejuicht als superheld Bibleman weer een schurk om de oren sloeg met een gepeperde bijbeltekst. Als ik echt wilde scoren, zette ik iets uit het eindtijdgenre op het programma. Met vaste ingrediënten als de antichrist, het cijfer 666 en de strijd om Jeruzalem waren we verzekerd van verhitte nagesprekken. Op verzoek van de kerkleiding volgde dan de maand erop meestal maar weer een veilige vertoning van Jesus.

Toen ik na mijn vlucht van de Veluwe in Utrecht arriveerde, ontdekte ik een aantal straten van mijn nieuwe woning de cultvideotheek Barbarella, waar ik de Hollywoodfilms aantrof die ik mijn klasgenoten vroeger had horen bespreken. Het was alsof ik na een overdosis christelijke cultuur een heidense variant van de hemel binnenzweefde. Al snel pendelde ik heen en weer met stapels dvd's en hield ik marathons die alleen werden onderbroken voor een paar uur slaap en het uitzendbaantje van de week. Nadat de blockbusters waren uitgeput, wees het personeel me op minder bekende titels en persoonlijke favorieten, die we dan bij het inruilen uitvoerig bespraken. Ik voelde me net Neo in The Matrix, die na het slikken van een simpel pilletje een compleet nieuwe realiteit te verwerken krijgt.

Op zeker moment werd me gevraagd of ik geen zin had een paar dagen in de week in Barbarella te komen werken. Ik vulde intussen al een aantal maanden geurkaarsen en boeddhabeeldjes bij in de Xenos en schoot bijna vol bij het aanbod.

Er school één addertje onder het gras. Steve, de Brits-Nederlandse eigenaar van Barbarella, hecht veel waarde aan de cinefiele reputatie van zijn zaak. Voor ik officieel werd aangenomen wilde hij zeker weten dat ik in staat zou zijn de collec-

[p. 40]

tie verrassend en up-to-date te houden. Om te beginnen moest ik voor de volgende dag maar eens een lijstje opstellen met titels, filmmakers of subgenres die ik in de schappen miste. Ik knikte begripvol, geïmponeerd door Steve's kaalgeschoren kop en onnavolgbare taalmelange, en slofte vervolgens moedeloos naar huis, in de overtuiging dat ik mijn droombaan als volstrekte leek meteen weer zou verliezen.

Die avond legde ik een pen en notitieblok op tafel en sprak voor het eerst in ruim een jaar een plechtig schietgebedje uit. Online assistentie was geen optie - de bieb was al dicht en bovendien zou ik niet hebben geweten waar ik moest beginnen. Met een halve fles bessenjenever die Pam maanden geleden in de koelkast had achtergelaten ijsbeerde ik door de huiskamer in afwachting van inspiratie.

Ver na middernacht, halfdronken en de wanhoop nabij, besloot ik dan maar toe te geven aan de opwelling die al uren om aandacht zeurde. Ik ging zitten, stroopte mijn mouwen op en zette ze allemaal op papier, de eindtijdthrillers en bekeringsverhalen, de stichtelijke familiedrama's en kuise tienerkomedies, alle christelijke films die me te binnen schoten. Het was alweer licht buiten toen ik vijf kantjes had volgekalkt, de hele boel gealfabetiseerd in een tekstbestand had gezet en voldaan op de bank toeluisterde hoe mijn matrixprinter in snerpende morsesignalen een lijst titels produceerde waar het personeel in Barbarella zonder twijfel nog nooit van had gehoord.

Grote kans dat ik met pek en veren de videotheek uit zou worden getrapt, maar van laksheid kon ik in elk geval niet worden beticht.

Met een onrustig uurtje slaap achter de rug, nog aangeschoten van de bessenjenever, strompelde ik vlak na openingstijd Barbarella binnen. Steve nam mijn stapeltje aan elkaar gehecht printpapier met opgetrokken wenkbrauwen in ontvangst. Hij scande het eerste vel en keek met een verbaasd lachje op. ‘What the hell is this?’

Ik slikte. ‘Allemaal films die je hier volgens mij niet hebt staan.’

Hij las verder, wreef over zijn kin en begon zachtjes te knikken. ‘Fucking brilliant.’

Voor ik het wist stond ik geanimeerd te vertellen over het succes van Jesus, het filmimperium van Billy Graham en de actiefiguren, kleurboeken en pyjama's van Bibleman. Steve kon zijn oren niet geloven en nodigde me uit bij hem thuis een presentatie te komen geven van de opmerkelijkste relititels.

Toen we een paar dagen later onderuitgezakt met een joint naar de eindtijdhit Left Behind: The Movie keken, liepen de tranen over onze wangen en had ik het ongrijpbare gevoel dat ik een of andere drempel overging, dat er een lang, dramatisch hoofdstuk werd afgesloten. Ik geloof werkelijk dat ik lachte en huilde tegelijk.

Het begon met een plank die ik naar eigen inzicht mocht vullen. Later werd het

[p. 41]

een hele kast. Inmiddels is ‘Holywood’ een van de attracties van de videotheek.

Met collega's heb ik het zelden over de achtergrond van mijn curieuze project. Als ze een enkele keer vragen of ik zelf ook iets geloof van al die doemscenario's, maak ik me er maar met een geintje vanaf. Ik zou niet eens een eerlijk antwoord kúnnen geven, het verschilt soms per minuut. ‘De wereld zal jullie haten,’ heeft Jezus gezegd - een beetje sterk uitgedrukt misschien, maar op begrip hoef je in ieder geval niet te rekenen, zoveel heb ik vroeger op school wel geleerd.

In de loop der tijd hebben we in de winkel een omgangsvorm ontwikkeld die mij goed bevalt. We praten niet te veel over persoonlijke zaken en komen niet bij elkaar over de vloer, al word ik nog wel eens meegevraagd om een bandje te gaan bekijken in Tivoli of Ekko. Meestal verzin ik een smoes, ik voel me niet op m'n gemak in drukke tenten. Ga van de zenuwen te veel bier drinken en gênante dingen zeggen, weet me geen raad met knappe, hippe meisjes die instinctief begrijpen hoe ze zich moeten kleden en bewegen, en behaarde kerels die pal naast je komen staan tijdens het plassen en dan onbeschaamd naar beneden loeren.

Nee, dan een gemiddelde avond in Barbarella. Cd'tjes draaien, koffie drinken, trivia uitwisselen en ontspannen gesprekken voeren over films en muziek. Soms als het rustig is spreken mijn collega's en ik de hele dag in citaten uit The Big Lebowski of This is Spinal Tap, of we gaan jolig op zoek naar de meest bizarre scènes uit de filmcollectie.

In zo'n geval komt mijn eigen Holywoodkast natuurlijk al snel in zicht. Als er een topper uit mijn jeugd in de dvd-speler belandt, hoor ik mezelf net iets krampachtiger dan anders gniffelen om de barre dialogen, acteurs en muziek. Dan voel ik soms mijn vader achter me staan, of Bram, onze voorganger, die een gekrenkte blik in mijn rug boort, alsof ik Jezus zelf sta uit te lachen.

Je kunt het ook anders zien, pleit ik dan in gedachten. Ik ga misschien niet meer langs de deuren, maar in zekere zin bezorg ik de blijde boodschap nog steeds bij de mensen thuis. Gods wegen zijn ondoorgrondelijk. Een klant die Left Behind of iets dergelijks komt terugbrengen, nog nazinderend van de campexplosie, begint vaak zelf een gesprek over allerlei existentiële thema's, waardoor de sprong gauw is gemaakt naar films die daar wél iets zinnigs over te melden hebben. Met een bezieling die grenst aan evangelisatiedrang stuur ik zo iemand dan naar huis met een klassieker als Mean Streets of Magnolia of Der Himmel über Berlin en heb ik heel even het gevoel dat ik een geestelijk doelpunt heb gescoord, dat de wereld en ik elkaar helemaal niet hoeven te haten, zie je wel!

‘Holywood’ is een fragment uit Nineve, de debuutroman van Rick de Gier die in maart 2011 bij uitgeverij Brandaan te Barneveld verscheen. Met op het ingesloten soundtrackalbum per hoofdstuk een liedje van De Giers band Ponoka.