Liter. Jaargang 13

[p. 37]

Eve Hilderman
Canticum

It's April, after all
Elvis Costello

Toen ik Caro ontmoette, honderdeenenzestig dagen geleden, had ze als hoogleraar met haar donkere ogen en geruststellende rondingen de beslissende stem op het seminar. Het was 2 april en de hoge ramen van de aula (State University of Kansas, 143 Meadows Lane, Kansas) lieten het lentelicht onverstoorbaar op het podium vallen.

Acht dagen later namen we op dezelfde plek afscheid van haar. Ze was gestorven (weggegleden, ons ontvallen, teruggeroepen, kortom: doodgegaan) aan een overdosis pillen van onduidelijke samenstelling en komaf.

Op de zijmuur van het roomwitte huis aan de rand van de campus, waar ze elf jaar in haar eentje gewoond had, kalkte iemand: ‘Lesbians burned alive!’ De scheve, rode letters verschenen tijdens de toespraak van de faculteitsvoorzitter - die overigens in een obligate snik was geëindigd.

De dader werd al snel gevonden, net als de afscheidsbrief die C.M. Nuesselder D.D. had achtergelaten op het beeldscherm van haar laptop. Ze schreef geen haat maar dat ze niemand meer kon verdragen so sorry, so the end en hij zei dat lesbisch zijn zeker weten van God niet mocht. Ze schreef I'm convinced you will blame me, but without judgment en hij zei dat hij hier verder niets aan toe te voegen had. Een bastaard had ook zo zijn rechten als halfmother het na tien jaar huwelijk met The Dean opeens totaal liet afweten.

Daar stond ze dus, letterlijk in de schijnwerpers. Volgens de syllabus die elke deelnemer zowel per post als via de mail had gekregen, zou ze in haar lezing, getiteld Papacies between Peter and the Present, ‘de dynamische spiraal tussen vaste idealen en wankele werkelijkheden’ toelichten. Deze voorkeur voor metaforen en merkwaardige meervouden gaf de tekst iets opvallend aantrekkelijks en was, om eerlijk te zijn, in feite de reden waarom ik op die zonnige dag het hotel verliet. Mijn eigen bijdrage, een workshop over religieuze inspiratie in de liefdeslyriek van e.e. cummings, hoefde pas over drie dagen klaar te zijn en ik had een gevoel dat alles goed zou komen.

[p. 38]

Ze was begonnen met de mededeling dat ze alle grappen over de Heilige Vader al eens gehoord had, de meeste in meerdere varianten. De leukste vond ze: ‘Boze tongen beweren dat zelfs de paus rooms-katholiek is’, de meest bedenkelijke die over papa Razi die, al antichambrerend of hij de benoeming wel zou aanvaarden, uitriep: ‘Lieber Herr, waarom ik en niet gewoon een lesbische Afrikaanse non?’

De zon viel op haar handen en, omdat ze even naar voren boog, ook vol op haar gezicht en je kon zien dat ze ervan genoot, dat iedereen lachte.

Handen genoeg bij cummings (‘spring is like a perhaps hand’), maar net niet in de gedichten die in mijn workshop aan de orde zouden komen: ‘my love’, bijvoorbeeld, en ‘i like my body when it is with your’. Goeie ouwe cummings. ‘EEC, capitals please’ - met deze flauwe poging kreeg ik studenten meestal wel aan het grinniken.

Het serieuze werk begon: met een overheadprojector toverde Caro een matrix op de muur, waarin ze de relatie tussen politiek-maatschappelijke ontwikkelingen en de pauselijke uitspraken ex cathedra zou proberen onder te brengen. Om iets aan te kunnen wijzen op de sheet deed ze een stap naar voren waardoor de zon haar haar verlichtte. Maar nu viel haar schaduw op de muur en niemand zag meer iets. Ze begon in haar papieren te rommelen, op zoek naar een pen, vond haar leesbril, die ze uitvouwde en ging er triomfantelijk mee naast de projector staan. Iedereen lachte opnieuw en de zon bleef op haar haar liggen terwijl ze de bril als aanwijsstok gebruikte en

thy hair is one kingdom
the king whereof is darkness
thy forehead is a flight of flowers.

Leo de Grote, die volledig geharnast de Hun Attila tegemoet ging, verscheen links in de matrix. Pius vii nam het ondanks alle geleden onrecht op voor Napoleon en kwam uiterst rechts.

thy head is a quick forest
filled with sleeping birds

Ter discussie stonden nu: Leo x, de renaissancepaus die het hof van de Medici eenvoudigweg naar Rome verplaatste -

thy breasts are swearms of white bees
upon the bough of thy body

[p. 39]

en de stellingname van Pius x ten opzichte van Hitler:

thy wrists
are holy
which are the keepers of the keys of thy blood.

De schandaalkroniek van Alexander vii kwam aan de orde, naar aanleiding van een vraag uit het publiek. Caro deed de projector uit en legde haar bril op de glasplaat. De zon was opgeschoven; hij lag nu alleen nog op haar rechterschouder.

thy hair upon thy shoulders is an army

‘Kent u het verhaal uit de Decamerone van Bocaccio, over de joodse koopman die zich bekeerde nadat hij de hoerenkast van het Vaticaan had bezocht, met als motivatie dat een geloof waarvan de leiders zoveel moeite deden om het tot de grond toe af te breken, wel waar moest zijn?’

with victory and with trumpets

‘En u kent allemaal Erasmus, die in een pamflet Julius ii laat aankloppen bij de hemelpoort - waarop Petrus zich verbaasd afvraagt wat deze man hier komt doen.’

thy legs are the trees of dreaming
whose fruit is the very eatage of forgetfulness

Iemand vroeg, waarom zijzelf, een Jodin van geboorte, katholiek was geworden en Caro vertelde dat ze die beslissing genomen had na de heiligverklaring van de Poolse priester Maximiliaan Kolbe. Nadat hij eerst tweeduizend joden had helpen onderduiken, wisselde hij in Auschwitz vrijwillig van plaats met een ter dood veroordeelde vader van twee kinderen.

thy eyes are the betrayal
of bells comprehended through incense

Toen was de lezing voorbij en iedereen klapte. Caro liep met een lichte buiging naar voren. Ze glimlachte. De zon was weg.

[p. 40]

De afscheidsrede van de faculteitsvoorzitter was niet om te harden: ooit, in een andere wereld, hadden we het tot ‘thy lips are satraps in scarlet / in whose kiss is the combining of kings’ kunnen brengen omdat ik de druk van haar beide handen gevoeld had. De borrel was aan het aflopen geweest en ik had haar gesproken.

Tot overmaat van rouw verscheen op de muur een lichtplek, afkomstig uit de overheadprojector, met daarin de tekst: ‘A faithful steward gone’. Terwijl het had moeten zijn: ‘in thy beauty is the dilemma of flutes’.

Overbodig te zeggen dat de zon scheen en dat het licht viel op het hoofd en de handen van de faculteitsvoorzitter.

De citaten (uit ‘my love’) komen uit: e.e. cummings, selected poems 1923-1958, Londen, 1960.