Liter. Jaargang 7

[p. 72]

Wim de Gelder
Oase 80

Wie zal bevestigen, wie zal zeggen: ‘van mij’ - bij een vruchteloze,
vruchteloze, met veel moeite opgeroepen droom?
Czesław Miłosz

‘dna-vader?’ vraagt Stefan. Hij voelt zich nogal staan met die brief in zijn hand.

Jasper knikt.

‘dna-vader, wat een woord.’

‘Ze heeft me gebruikt,’ zegt Jasper, ‘dat kan ik je wel vertellen.’

De neus van de Opel net niet tegen de paaltjes - hij zet de motor af en leunt achterover. Alles in zijn lichaam raast en trilt nog met de snelheid van honderdveertig kilometer per uur. Borende pijn achter zijn ogen. Bijkomen - voor de tweede keer deze dag. Hij kijkt naar de fles water in de weekendtas naast zich, maar zijn arm strekt zich niet.

Camping Oase. Links van het receptieraam een rekje ansichtkaarten, rechts een staander met windmolentjes, schepjes en zeefjes, ballen. Stoffige paden, witgeschilderde zwerfkeien, nauwelijks enige begroeiing maar wel discomuziek uit de radio op een van de vuilnisemmers bij het toiletgebouw.

Jasper Ewijk, noteert de vrouw op het inschrijfformulier, Niederlande. ‘Wie lange möchten Sie bleiben, Herr Ewieck?’

‘Eine Nacht,’ zegt hij. De pijn achter zijn ogen is niet te verdragen. ‘Haben Sie Aspirin?’

De vrouw knikt, schuift zijn paspoort terug en grabbelt in een kartonnen doos op de plank achter haar. Ze drukt twee tabletjes voor hem uit, waarna ze uit het raam komt hangen en hem een plaats op het trekkersveld wijst.

Hij bedankt haar en loopt terug naar de Opel. Zodra hij zit begint het razen weer en het trillen. Hij doet water in een bekertje, kruimelt de tabletjes erin en probeert alles in één slok weg te krijgen.

Hij komt weer bij zinnen als de tent staat. Ongeloof: hij hoeft helemaal niets meer, hij kan liggen zolang hij wil. Ergernis: steentjes onder het grondzeil. Achter de heg zingen meisjesstemmen een Duits springtouwliedje.

[p. 73]

Zijn ouders zouden die zomer naar Indonesië. En in die tijd ga jij kilometers maken, had zijn vader gezegd, echte kilometers, en dan bedoel ik Duitsland, de Autobahn. Het ontbrak er nog maar aan dat hij de sleutels van de Opel op de leuning van zijn stoel legde, zoals hij een halfjaar daarvoor had gedaan toen hij zei: jij wilt geen rijbewijs want jij studeert en jij vindt autorijden iets voor kapitalisten, maar ik zeg je dat je hopeloos achterloopt, zo jong als je bent, met je heimwee naar die zogenaamd onschuldige jaren zestig, tegenwoordig kom je nergens zonder rijbewijs en daarom neem je les, op mijn kosten uiteraard - zoals alles.

Hij was achttien maar wist dat het niet slim zou zijn te weigeren, slaagde met een maand of drie en nam zich voor nooit zelf te rijden. Flauwekul, zei zijn vader, zoek een goeie camping en neem iemand mee.

Naar Duitsland, pa?

Denk aan de finale van '74.

Of denk aan de oorlog.

Hij bracht zijn ouders naar Schiphol. Weer thuis gooide hij zijn kampeerspullen in de auto en bleef de rest van de dag op de bank liggen luisteren naar Desire, Blood on the tracks en Blonde on blonde, in die volgorde, ja. Als hij ging, ging hij naar Frankrijk. Als hij ging, ging hij alleen.

Toch deed hij de volgende ochtend wat hem gezegd was. Hij reed bij Venlo de grens over richting Koblenz. Het was even wennen - Duitsland, de Autobahn, al die echte kilometers, maar na Kreuz Jackerath kreeg hij de smaak te pakken en vanaf dat moment was hij een van de snelheidsduivels op links. Er verscheen een glimlach op zijn gezicht.

Die bleef daar totdat hij vol op de rem moest om niet onder de vrachtwagencombinatie te schuiven die vlak voor hem van baan veranderde. Hij sloeg strak in de gordel, raakte de rem kwijt, voelde dat hij van achteren werd aangetikt, zwiepte de ruimte in en vond zichzelf een paar seconden later terug op de rechterweghelft achter een auto met caravan. Nederlanders.

Alsof er niets was gebeurd. De vrachtwagen voltooide zijn passeerbeweging in slow motion, tir, terwijl de man in de blauwe Mercedes naast hem een verontschuldigend gebaar maakte. Er was niets gebeurd! Hij hapte naar adem. Zijn hart ging tekeer in zijn keel. Hij bleef achter de caravan hangen en durfde ruim twintig kilometer verder pas los te laten bij een benzinestation.

Op het muurtje van de parkeerplaats kreeg hij de slappe lach. Hij had getankt, was naar de wc geweest, had water gedronken, had een kommetje van zijn handen onder de kraan gehouden en zijn gezicht erin geduwd, had water over zijn polsen laten stromen en over zijn nek. En opeens zag hij waar hij zich nog helemaal geen zorgen over had gemaakt: dat de achterbumper van de Opel zelfs geen krasje had, dat de Mercedes was opgevangen door de trekhaak. Er viel niet eens te bewijzen

[p. 74]

dat er niets was gebeurd! Hij rolde achterover op het gras. Achttien jaar - en hij lag te hikken als een kind. En tegelijk zag hij vanaf dat muurtje zichzelf daar liggen, en eerlijk gezegd vond hij het doodeng, zoals hij op de schoolexcursie Zwitserland een klasgenote doodeng had gevonden die na dagen lopen en klimmen in huilen was uitgebarsten, een huilbui die door niemand te stoppen was geweest.

Hij voegde in met het idee dat hij onkwetsbaar was: er was niets gebeurd, dus er zou niets gebeuren. Binnen de kortste keren zat hij weer op de linkerweghelft. Met een onnozele grijns. Snelheid ruim honderdveertig kilometer. Maar het stuur plakte en hij had niet gerust.

Nu heeft hij eerst een warme douche nodig. Het grondzeil is smerig nat op de plek waar hij heeft liggen slapen. Zijn t-shirt, ondergoed en sokken zijn koud van het zweet. Hij draait shampoo en schone kleren in een handdoek en loopt naar de receptie om munten te kopen. Het veld staat al behoorlijk vol.

‘Brauchen Sie noch Aspirin?’ vraagt de vrouw, maar hij antwoordt dat het hem schon wieder ganz gut geht. Danke.

De straal is heet en spijkerhard, alleen uit te houden als hij erbij gaat zitten en dan nog voelt het alsof zijn nek en rug gegeseld worden. Doordat hij op het putje zit kan het water niet weg, zodat er een pierebadje ontstaat, waarin hij zijn handen laat rondgaan. Af en toe een bil omhoog om overstroming te voorkomen.

Hij heeft net het tweede muntje in het apparaat gestopt en zit achterover geleund naar de steeds roder wordende plekken op zijn bovenbenen te kijken, als er op zijn cabinedeur wordt geklopt en een vrouwenstem roept: ‘Rudi, bist du da?’

Hij ziet hoe zichtbaar hij is. Wegwezen, denkt hij, ik ben Rudi niet en waag het niet te gluren.

Onder het afdrogen slaat het schaamrood hem uit de wangen. De snelheid, het gemak waarmee hij over het beton vloog, het onverbiddelijke zonlicht, de wind als een motorzaag door het halfopen raampje, de vermoeidheid: ze hadden ervoor gezorgd dat hij niet meer kon stoppen, twee parkeerplaatsen had hij laten liggen, hij had gevoeld dat zijn gezicht was verstrakt, hij had een Ausfahrt willen nemen maar wist niet hoe, hij was niet meer bij machte geweest de auto ergens toe te bewegen, die was een zelfstandig wezen geworden, in de Donald Duck zouden de koplampen in ogen zijn veranderd en hij zou als een wapperend vlaggetje ergens aan de kofferbak hebben gehangen. Goofy. Sukkel.

Hij haalt een paar keer diep adem, alsof de Opel hier onder de douche pas echt tot staan is gebracht. Met zijn vingers vorkt hij zijn haar in model. Daarna pakt hij zijn spullen bij elkaar. De handdoek slaat hij om zijn nek. De zon is van een weldadige warmte. Hij gaat een patatje kopen.

[p. 75]

De eerste ster in een zee van ruimte. Boven de heuvels tegenover hem drijven een paar blauwzwarte wolkjes - ver op de nacht vooruit. Het is nog licht genoeg om te lezen. Hij ligt in de opening van zijn tent. In Patagonië. Hij heeft het boek in zijn hand maar weet dat hij niet ver zal komen. Een reisverslag mee op vakantie, dat is dubbel niks.

Het bevalt hem hier. De vrijblijvendheid van een trekkersveld: de blonde jongen met z'n gitaar, beetje onzeker want zo goed is hij nou ook weer niet, het meisje dat de luchtbedden staat op te pompen, de moeder die badminton speelt met haar dochtertje.

Hij denkt aan zijn eigen moeder en glimlacht. Beetje onwezenlijk hè? heeft ze ooit gezegd op een totaal verregende dag in een huisje op Vlieland, net of we onszelf hebben opgesloten.

Later, wanneer het donker is en de geluiden van de avond beginnen te verdwalen in de geluiden van de nacht, denkt hij opnieuw aan haar. Duizelingwekkende hemel boven het stilgevallen wad. Hoeveel sterrenbeelden kun je aanwijzen? Zullen we hier blijven tot we een vallende ster zien?

En hij wees sterrenbeelden aan, wachtte op een vallende ster en deed alvast een wens.

De volgende ochtend besluit hij dat hij nog één dag op de camping blijft en dan naar huis teruggaat. Hij zal Karin vragen of ze mee wil naar Frankrijk. De vrouw bij de receptie knikt.

‘Keine Kopfschmerzen mehr?’

‘Alles o.k., danke.’

Om kwart over elf is het veld leeg. Hij heeft broodjes gekocht en, dan toch maar, De Telegraaf, hij heeft koffie gezet en de laatste mensen zien vertrekken. Heeft gezwaaid alsof hij achterbleef om op het huis te passen.

Hij loopt naar de ingang en neemt daar het pad tussen het toiletgebouw en de kampwinkel. De camping is veel groter dan hij had gedacht. Na een klimmetje over een beboste helling komt hij op het terrein voor langkampeerders en vaste gasten: hier staan de tenten op een keurig gemaaid grasveld, de caravans staan strak tussen de heggen, er is een gloednieuw toiletgebouw.

Juist als hij terug wil gaan naar zijn tent, ziet hij een paar kinderen in zwemkleren en met badhanddoeken het terrein aan de achterkant verlaten. Hij volgt hen over een bospad en staat even later bij een meertje met zandstrand.

Hij haalt zijn zwemspullen, zwemt een minuut of tien en gaat dan liggen zonnen.

Geluiden van een dag bij het water. Het kind dat maar blijft roepen dat het zo heerlijk is: je moet er alleen even doorheen Mutti, peddels die in een kano worden

[p. 76]

gelegd, het schuiven van een kano over stenen en zand, het onafgebroken bonken van een hak op een luchtband - zo'n grote zwarte, frisdrank die sissend alle kanten op spuit, hollende kindervoetjes, de aanwijzingen van een man die op de foto wordt gezet: die geribbelde ring midden op de lens, die ja, en dan gewoon draaien totdat die streepjes één lijn vormen, ik denk trouwens dat je wat door je knieën moet gaan, zie je me? ja logisch dat ik er niet helemaal op kom, dat hoeft ook niet, als mijn hoofd er maar op staat, goed stilhouden, dan kun je volgens mij nu drukken, dat knopje rechtsboven natuurlijk, daar heb je toch al de hele tijd je vinger op?

Nederlanders. Hij doet zijn ogen open en ziet de vrouw het toestel teruggeven. Haar man bergt het op in de fototas en gaat liggen slapen, op zijn zij, nota bene, met opgetrokken knieën en een hand onder de wang.

Zijn blik treft de blik van de vrouw. Ze heeft kortgeknipt rossig haar. De felgroene bikini steekt uitdagend af tegen haar sproetige huid. Ze begint haar slapende man in te smeren. Hij volgt de bewegingen van haar hand. Mooie hand, trage bewegingen. Ze is minstens dertig.

Even later flitst iets uit haar ogen naar hem toe, maar ze kijkt hem niet aan, ze kijkt naar wat zich achter hem bevindt - en slaat dan plotseling haar blik neer. Alsof hij haar toch heeft betrapt.

Waar kan ze zich voor schamen? Hij meent het te begrijpen als hij ziet hoe ze haar man op zijn andere zij duwt. Wat hij zich heeft verbeeld was zinnelijk, op het obscene af, maar wat zij denkt dat hij heeft gezien - en wat hij nu ook inderdaad ziet - is doodgewone bezorgdheid dat haar man te veel zon krijgt, van de pijn vannacht niet kan slapen en gaat dreinen.

Ze is een dienende vrouw, geen eisende.

Hij schrikt op: een schreeuw, gevolgd door ingehouden gejammer en een spastisch heen en weer springen op één been. Haar man heeft bij de afvalemmer op iets scherps getrapt, waarschijnlijk een flink stuk want zijn rechtervoet bloedt verschrikkelijk. Zij rent naar haar man toe, leidt hem in een danse macabre naar de handdoek en begint de wond te bekijken.

Moet hij helpen?

Wat moet hij dan doen?

‘Ik durf het glas er niet uit te trekken,’ zegt ze, ‘het zit te diep, er moet een dokter bij komen. Als je me helpt hem te ondersteunen, brengen we hem naar de caravan, daarna red ik me zelf wel weer.’

Zij links van het slachtoffer, hij rechts. Een handdoek om de bloedende voet. Een vettige mannenarm om zijn schouder, een vettige pols in de greep van zijn hand. De geur van zweet en zonnebrandcrème. Walging en kippenvel. Haar slanke

[p. 77]

rechterarm als steun in de rug van haar man, zijn eigen gebruinde linkerarm daar quasi-achteloos onder.

Waar hij staat.

Die avond komt ze zijn tent binnen.

‘Goed verstopt,’ zegt ze, ‘maar toch gevonden. Schuif eens wat door.’

Ze draagt een wit truitje op een blauwe wikkelrok en linnen schoenen met een enkelbandje.

‘Ik kom je bedanken,’ zegt ze, ‘maar ik heb niet veel tijd.’

Ze heeft de doortastendheid en efficiëntie van een verpleegster. Alleen een licht hijgen verraadt haar.

‘Jasper hoe?’ vraagt ze tien minuten later. En: ‘Is die Opel van jou?’

Ze strikt haar rok weer vast en glimlacht.

‘Niet meer aan denken,’ zegt ze, ‘en nooit meer vergeten.’

Ze verdwijnt als een dief in de nacht. Er is niets gebeurd. Er valt niets te bewijzen.

‘Totdat haar man twintig jaar later met een doe-het-zelf-dna-test aan komt zetten,’ begrijpt Stefan, terwijl hij de brief teruggeeft.

‘Precies,’ zegt Jasper. ‘Voor de grap, natuurlijk.’ Hij vouwt de brief dicht en stopt hem in zijn jaszak. ‘Aan mijn lendenen is een volwassen zoon ontsproten. Dat zal Karin niet leuk vinden.’

Wim de Gelder (1958) is leraar Nederlands. Verhalen en gedichten van hem verschenen in Liter, Woordwerk, De Revisor, Maatstaf en De Tweede Ronde.