Liter. Jaargang 7

[p. 2]

Wim de Gelder
Kwaad bloed

[1]

Hij loopt drie ochtenden per week, soms vier. Hoe beter hij wordt, hoe langer hij weg kan blijven. In een boekje houdt hij datum, tijd en afstand bij. Zeventien juni, na tien minuten bekaf, nog geen kilometer gelopen. Dat was het begin. Nu is het februari en loopt hij met gemak meer dan een uur. Maar meer dan een uur is nog steeds niet genoeg. Op een dag zal hij zo goed zijn dat hij niet meer terugkomt.

Hij stapt uit bed. Verricht zijn handelingen in het donker - geconcentreerd maar gedachteloos. Op de overloop pakt hij de sleutels van het haakje. Zijn moeder slaapt in het tweepersoonsbed. De deur van haar kamer staat op een kier. Zijn vader ligt op het bed in de studeerkamer. Alles is rustig in huis.

Ze vinden het geweldig dat hij loopt. Om zes uur opstaan. Ze spreken hun bewondering uit voor zijn doorzettingsvermogen. Zijn moeder koopt mueslirepen. Ze liggen op het aanrecht voor hem klaar. Zijn vader wil hem mee hebben voor betere schoenen, voor een winddicht jack, een lichtere broek, een hartslagmeter: onmisbaar nu hij zo serieus met zijn sport bezig is.

In het halletje trekt hij zijn schoenen aan. Hij loopt op tennisschoenen. Hij loopt in een gevoerde werkbroek, die ruim zit maar zwaar wordt als het regent. Hij loopt in t-shirt met trui erover. Als het heel koud is, loopt hij met een grijze wollen muts op en heeft hij wanten aan. Hij voelt zich thuis in deze kleren. Kunnen ze dat niet begrijpen? Hij hoeft ook geen abonnement op Runner's World.

Hij heet Edgar. Hij is vijftien. Hij is lang voor zijn leeftijd en mager. Het is februari. Het is koud. Maar hij vindt kou niet erg. Als hij blijft lopen, bevriest hij niet.

Het paadje naast het huis, de brug over, de verzorgingsflat langs, het fietspad door de weilanden. Hij begint wakker te worden.

Hij weet dat hij mooi loopt. Toch zoekt hij niet altijd dat ritme waarin alles vanzelf lijkt te gaan. Hij heeft pijn nodig. Hij moet nog veel beter worden.

In het weiland naast hem wordt een paard onrustig, galoppeert voor hem uit tot aan het hek. Staat stil, wendt zich af. Is hem al vergeten.

Hij loopt dit pad nu bijna een maand. Van donker naar een beetje licht in de

[p. 3]

verte. Toch blijft de omgeving hem vreemd. Hij loopt hier nog steeds toevallig. Hij had ook ergens anders kunnen lopen. Misschien loopt hij binnenkort wel ergens anders.

Ze gaan het hem vertellen. Zijn vader is ervoor thuisgekomen. Ze zijn gespannen en voorzichtig. Ze zijn bijna lief voor elkaar. Ze gaan het samen doen, alleen dan kan het een eerlijk gesprek worden. Ze kicken op eerlijkheid. Ze zullen zeggen dat hij ook eerlijk moet zijn. Hij moet zijn gevoelens laten zien. De rotzooi kapot maken? Liever niet, maar als het niet anders kan... een paar dingen tegen de muur, toe maar. Hij weet hoe het moet, hij heeft het vaak genoeg gezien op tv. En daarna moet hij gaan huilen, hij is er nog net jong genoeg voor. Dan gaan ze hem troosten. Ze zullen hem in alles gelijk geven. Het is niet zijn schuld. Hij kan er niets aan doen.

Hij heeft gezworen dat het zo niet zal gaan. Lopen is ontsnappen aan medelijden. Ik heb wel een paar vragen, zal hij zeggen. Dat begrijpen ze, want hoe het nu verder moet, daar hebben ze het nog niet over gehad. Ze zijn verbaasd: hij is niet woedend geworden, hij huilt niet. Toch zijn ze vooral opgelucht. Het valt hun mee. Hij mag alles vragen. Kom maar op. Alles? Zijn stem klinkt ineens dreigend. Zijn vader trekt een wenkbrauw op, maar het is al te laat: zijn moeder knikt. Dan knikt zijn vader ook. Ze zijn zo eensgezind. Ze doen zo hun best. Denk niet dat ze dit zomaar doen.

Niet zacht worden nu. Doorbijten. Hij gaat zijn moeder verdriet doen, hij gaat zijn vader razend maken. Hij gaat ze dwingen hem te haten.

Was ik wat je noemt een liefdesbaby? wil hij weten. Zijn moeder kijkt hem verschrikt aan. De eerste tranen vullen haar ogen. Dat is wel erg snel. In die tijd sprak men nog niet zo over baby's, antwoordt zijn vader, maar je was zeer gewenst.

Jullie waren aan me toe?

De tranen beginnen te rollen. Zijn moeder snuft. Ze veegt met de rug van haar hand onder haar neus door. Dit hebben ze niet verwacht. Hij is altijd een kind op de achtergrond geweest. Maak je moeder niet overstuur, zegt zijn vader. We willen dat je gelukkig bent, maar vraag niet het onmogelijke van ons.

Hij laat zich niet afschrikken. Hij gaat ze tegen elkaar uitspelen.

Wie van jullie tweeën wil dit eigenlijk? vraagt hij. En waarom?

Zijn moeder begint nu hardop te huilen. Niet doen, zegt ze, alsjeblieft niet doen. Je gaat te ver, zegt zijn vader.

Zal hij dan maar stoppen? Wat wil hij bereiken? Wat kan het hem nog schelen wat ze doen: bij elkaar blijven of uit elkaar gaan? Hij heeft alles al achter zich. Op het moment van sterven eindigt de rouw.

Tot de dood ons scheidt, vraagt hij, word je gedwongen dat te beloven?

[p. 4]

Zijn vader weet zich nog steeds te beheersen. Luister, zegt hij, dit is heel moeilijk voor je, dat weten we heus wel, maar het is ook moeilijk voor ons. Zeg geen dingen waar je later spijt van krijgt.

Zoals jullie, zegt hij.

Zijn moeder rent de kamer uit. Ze giert. Het is weerzinwekkend. Haar stoel ligt op het laminaat.

Kijk wat je gedaan hebt, zegt zijn vader.

[2]

Dit voldoet niet. Het moet erger. Hij heeft gelopen. Hij heeft gedoucht. Hij komt de kamer binnen. Zijn ouders zitten aan het ontbijt. Ze zijn vroeg. Kom erbij zitten, zullen ze zeggen. Lekker gelopen? Ze hebben alle tijd. Het is zaterdag. Niemand hoeft weg. Zijn vader schenkt thee voor hem in. Zijn moeder geeft hem een Finse cracker met marmelade. Mmm, zegt hij. Hij kauwt en slurpt.

Dan vraagt hij: Waarom blijven we niet gewoon bij elkaar? Wat is daar zo onmogelijk aan? Jullie verwachten toch niet dat ik om de week ga logeren?

Zijn vader zwijgt. Zijn moeder staat op. Ze loopt naar hem toe en legt een arm om hem heen. Je kunt het geluk niet dwingen, zegt ze.

Niet? Hij duwt haar van zich af. Je moet het gewoon willen, zegt hij. Hij loopt naar zijn kamer. Hij komt terug met twee monopolybiljetten van vijfhonderd euro. Hij schuift ze onder de pindakaaspot.

Voor hoeveel blijven we bij elkaar? vraagt hij. Is vijfhonderd euro de man genoeg of moet het meer zijn? Zegt u het maar.

Geen spelletjes, zegt zijn vader. Denk erom. Zijn moeder steekt een sigaret op. Ze zegt: Het spijt me voor je, maar dit heeft geen zin.

Is het niet genoeg? vraagt hij. Moet het meer zijn? Ik heb meer, veel meer. Wacht maar. Jullie zullen gek staan te kijken.

Ze vinden dat hij overspannen doet. Ze hebben liever dat hij rustig blijft. Het is moeilijk voor je, zegt zijn moeder, maar zó moeilijk toch ook weer niet? Je hebt het zien aankomen. Zijn vader zegt: Je bent een uitzondering als het je niet overkomt.

Hij mag zijn ouders dankbaar zijn, ze willen niet dat hij zich voor hen moet schamen. Ze hebben zich immuun gemaakt. Maar het zal ze niet helpen. Straks raakt hij ze vol in hun gezicht.

Zijn we klaar? vraagt zijn vader. Zijn moeder zegt: We komen er een andere keer op terug.

Ze zitten aan hem vast. Als hij er niet was, waren ze vrij. Konden ze allebei nog iets aardigs van hun leven maken. Hij is vijftien, de rechter zal naar hem luisteren. Een van hen zit straks met hem opgescheept.

[p. 5]

Ik kom hier niet ongeschonden uit, zegt hij.

Zijn vader zwijgt. Zijn moeder drukt haar sigaret uit en steekt een nieuwe op. Natuurlijk wel, zegt ze. Alsof jouw geluk van ons afhangt. Je bent vijftien. Doe niet zo dramatisch.

Dit is het moment. Moet je kijken, zegt hij.

Hij haalt het staatslot uit zijn broekzak. Hij strijkt het glad en legt het voor ze neer. De hoofdprijs. Blijven we bij elkaar voor één miljoen?

Het is mooi geweest, zegt zijn vader. Hij staat op en loopt naar de deur. Zijn moeder schudt haar hoofd. Ze staat op om af te ruimen.

Hé, wacht even, zegt hij. Het is toeval, maar wat dan nog? Íemand moest die prijs toch winnen? Waarom is het voor mij onwaarschijnlijker dan voor een ander? Als jullie me niet geloven: de uitslag staat op internet. Kijk zelf dan.

Doe ik, zegt zijn vader. De groeten. Hij slaat de deur achter zich dicht. Schopt zichzelf de trap op. Zijn moeder buigt zich over de tafel en pakt het lot. Ze wil het verscheuren.

Niet doen, beveelt hij. Geef hier.

Ze geeft hem het lot. Hij pakt een pen en schrijft het nummer op haar sigarettendoosje. Ik lieg nooit, zegt hij. Ga nou maar kijken.

Ze gaat naar boven. Hij hoort de deur van de studeerkamer. Hij wacht. Op tafel ligt haar aansteker nog. Hij pakt hem en draait hem tussen zijn vingers. Dan stopt hij met draaien en laat een vlammetje tevoorschijn komen. Houdt het lot erboven. Het krijgt even een zwart randje. Is dan weg. Hij brandt zijn vingers.

Boven dondert een stoel op de vloer. Sensatie op de trap. Iemand glijdt uit en stuitert naar beneden.

Hij glimlacht. Zie je wel, denkt hij. Hij trekt met zijn vingers een zwarte streep op het tafelkleed.

[3]

Hij loopt niet goed deze ochtend. Hij heeft last van zijn ademhaling. Hij heeft last van zijn rechterknie. Hij heeft eigenlijk overal last van. Hij heeft zich geforceerd.

De laatste boerderij ligt achter hem. Voor hem ligt de bocht naar het kanaal. Achter de populieren hangt de dag in de lucht. Hij wil naar huis. Hij moet er niet meer aan denken dat hij zo goed wordt dat hij altijd kan blijven lopen.

Je moet niet zo doorredeneren, heeft zijn vader gisteren gezegd, niet proberen mensen vast te zetten. Je bent vijftien. Het leven is ingewikkelder dan je denkt. En bovendien, wie anderen vastzet, zet ook zichzelf vast.

Waarom hij geen wedstrijden loopt.

[p. 6]

Omdat ik niet zo nodig hoef te winnen.

Onzin.

Omdat ik niet tegen mijn verlies kan. Nou goed?

Hij loopt langs het kanaal. Tweeëneenhalve kilometer lijnrecht tot aan de brug. Achter de populieren gaapt de dag als een open wond. Er komt een schip langszij varen. Hij versnelt en een tijdje gaan ze gelijk op. Dan raakt hij buiten adem.

Ik red het niet, denkt hij. Ik loop maar ik kan het niet volhouden.

Thuis gaat hij onder de douche. Hij gaat naar bed. Als hij later die ochtend beneden komt, is alleen zijn vader in de kamer. Hij is verlegen. Hij kucht. Hij zegt: Ik ben drie weken in een klooster geweest. Wat vind je daar nou van?

Er schieten hem wel tien antwoorden door zijn hoofd. Allemaal nogal grappig. Allemaal snoeihard. Hij ziet zijn vader met zo'n jurk aan. Het is een bespottelijk gezicht. Maar hij zwijgt. Hij zal hem niet vastzetten. Hij haalt zijn schouders op. Hij weet het niet. Hoe was het? vraagt hij.

Het was vijf minuten interessant, zegt zijn vader, in dat kamertje. Daarna was er niets meer. Bleef het stil. Er wordt niet veel gepraat in zo'n klooster. Er wordt gereciteerd en gezongen. Ik ben het een zegen gaan vinden.

Kijk aan, denkt hij. Oplossing in zicht.

In de nabijheid van het heilige komt het denken tot rust, zegt zijn vader. Praten is een verslaving. Denken nog veel meer.

Toe maar, denkt hij. Hij is onbewogen. Niets van wat zijn vader zegt raakt hem. Hij vraagt: Je moest zeker van mama?

Zijn vader knikt: Drie weken, zei ze. Daarna was ik vrij.

Luistert hij wel? Hij begint te staren. Ik begrijp er niets van, denkt hij. Hij schudt zijn hoofd en wendt zich af.

Wim de Gelder (1958) is leraar Nederlands. Verhalen en gedichten van hem verschenen in De Revisor, Woordwerk, Maatstaf en De Tweede Ronde. Voor zijn verhaal ‘Wander’ (Liter 16) ontving hij de Rabobank Lenteprijs voor Literatuur 2002.