Liter. Jaargang 2

Christelijk literair tijdschrift

[p. 1]

[Nummer 9]

Ter inleiding

‘Ik denk dat men over tien jaar of wanneer dan ook Jan Wit weer opnieuw zal ontdekken’, zei Ad den Besten ineen radio-uitzending over Jan Wit in 1982. Het is inmiddels zeventien jaar later dat wij Jan Wit opnieuw willen ontdekken. Terwijl er in de loop van de jaren '80 en '90 vriendenboeken zijn verschenen voor J.W. Schulte Nordholt (1985), Guillaume van der Graft (1990) en Ad den Besten (1993), en wij tijdschriftafleveringen-in-boekvorm hebben gewijd aan K. Heeroma/Muus Jacobse (1996) en Ad den Besten (1998), leek het ons aantrekkelijk, interessant en zinvol eens die Liedboek-dichter voor het voetlicht te halen, over wie nog betrekkelijk weinig is geschreven, terwijl hij in zijn vriendenkring toch een belangrijke en zeer gewaardeerde plaats innam: Jan Wit, ooit gekarakteriseerd als ‘een dichter, denker, causeur, cabarettist, homme du monde, verbi divini minister, organist, esperantist, gourmet, masseur (en medicijnman), man en vader, minnaar van het leven’. (Witboek, 5)

In dit themanummer van Liter wordt aan de diverse facetten van zijn leven en werk aandacht besteed. Hij was Liedboek-dichter, d.w.z. psalmberijmer en dichter van gezangen, schrijver van ‘vrije’ poëzie en van toneelteksten, hij was predikant en theoloog, maar ook muzikaal onderlegd en creatief. Dit boek en de bijgevoegde cd leggen daar getuigenis van af. Een extra gegeven bij dit alles is dat Jan Wit blind was - een omstandigheid waar niet alleen zijn leven, maar ook zijn werk deels door gestempeld werd.

Wij hebben geprobeerd in dit nummer recht te doen aan de veelzijdigheid van Jan Wit, met een schets van leven en werk, artikelen over zijn kerkliederen en over zijn vrije poëzie en een aantal korte bijdragen van diverse scribenten over afzonderlijke gedichten en liederen. Meer aan de persoon van Jan Wit gewijd zijn het interview met Joke Wit-Ribbers en de bijdragen van Ad den Besten, C.M. de Vries en Joop Boendermaker.

Dit themanummer is niet opgezet als een uitputtende studie naar leven en werk van Jan Wit. Er zijn aspecten daarvan die wij slechts summier konden belichten: zijn toneelwerk (lekespelen) bijvoorbeeld en zijn activiteiten voor de radio in de sfeer van liedjes en hoorspelen. Gelukkig hebben wij wel enkele specimen van dat werk kunnen opnemen op de bijgevoegde cd.

[p. 2]

De titel van dit themanummer is afkomstig uit Wits gedicht ‘Nu is het nog tijd’ (vg, 81-82). Met allerlei beelden tekent Wit hierin menselijke halfslachtigheid en zelfgenoegzaamheid, waarbij de notie van ‘verwachting’ uit beeld raakt; gemeenschap tussen mensen vervlakt en wordt uitgehold. Tegen de achtergrond van deze afgeleefde en ingezakte wijze van menszijn stelt Wit een profetische oproep:

Laat ons het wagen met de hoogste worp
van het woord naar het trommelvlies van de stilte.

Dit ‘wakkerschudden’ met de ‘hoogste worp van het woord’ lijkt ons zo wezenlijk voor Wits gehele werk, dat we de eerste regel uit bovenstaand fragment tot titel kozen. In het essay over Wits poëzie wordt dit thema breder belicht, ook vanuit Wits kerkliederen.

Enkele mededelingen van huishoudelijke aard:

-	De afkorting VG gebruiken wij als verwijzing naar de Verzamelde gedichten van Jan Wit, verschenen onder de titel Terwijl ik wacht wat mij de wereld doet (1982).
-	Literatuurverwijzingen in de artikelen (een cursieve naam of aanduiding, gevolgd door een jaartal, bijvoorbeeld ‘Barnard 1964’) verwijzen naar de gezamenlijke bibliografie achterin dit nummer; gaat het om verwijzingen naar boeken/artikelen die specifiek over Jan Wit gaan, dan staan deze onder de kop ‘Over Jan Wit’. Gaat het om verwijzingen naar andere artikelen of boeken, dan staan deze onder ‘Overige geraadpleegde literatuur’. Gaat het om artikelen van Jan Wit zelf, dan zijn deze op jaartal terug te vinden in de lijst met ‘Artikelen van Jan Wit’.
-	Het ‘tekstboekje’ van de cd vindt u achterin dit boek, op de pagina's 133 tot 140.

Een woord van hartelijke dank aan diegenen die ons, op verschillende manieren, hielpen met het werk aan dit nummer: in de eerste plaats en in het bijzonder aan Joke Wit-Ribbers, voor haar waardevolle medewerking en haar kostbare vertrouwen. Zij stelde ons allerlei archiefmateriaal ter beschikking: correspondentie, artikelen, knipsels en fotomateriaal. Dank ook aan Hans en Walt Wit en hun echtgenotes voor hun informatie en medewerking.

Onze dank gaat ook uit naar de diverse instanties en personen die het met hun financiële steun mogelijk maakten dat dit themanummer kon uitdijen en vergezeld kon gaan van een cd met geluidsmateriaal van en rond Jan Wit.

Tjerk de Reus en Dirk Zwart