Liter. Jaargang 1

Christelijk literair tijdschrift

[p. 31]

Kees van der Zwaard
Droomvrouwen

Ik word wakker met drie vrouwen voor ogen. Vrouwen, die nog niet bestaan, maar die bezig zijn te worden. Ik ben de blinde, wiens ogen langzaam geopend worden en aan wie mensen vaag als bomen voorbijtrekken. Drie vrouwen in mijn geval, of eigenlijk zes. En tussen hen in een menigte aan mogelijkheden.

Gisterenavond zag ik Jeltsje, Miranda, Jirska. Warme, levende actrices. Springend, hijgend en zwijgend op een zwarte speelvloer. Improviserend vanuit hun verbazing. Geregisseerd door Natalie. Op zoek naar de chemie die hen drieën zal doen samenspannen tot ze boven zichzelf uit exploderen. Boven hun hoofden hangt de geschiedenis van drie andere vrouwen: Michal, Bathseba, Abisag. Papieren vrouwen. Omgehakte bomen verwerkt tot verhalen. Betekend door een schrijver. Shakespeare in Israël. Koningsdrama's over Saul, David en Salomo. Allemaal de Eerste. Saul de grote kleine. David de kleine grote. Salomo het wijze moederskind. Wat een theater. Dochters, eega's, bijvrouwen, moeders - ze gaan op en af. Kiezen partij of worden gekozen. Manipuleren en mokken.

En dan is er ook nog dat koningskruikje, Abisag, die werd uitverkoren om de koude David te verwarmen, maar die niet werd genomen. De koning voelde zich te slap of te heilig. Ze werd natuurlijk wel genomen, want nadat de koning helemaal koud was, was er van haar leven ook niet veel meer over.

Over deze drie dames schrijf ik een toneelstuk. Ik probeer ze te vangen in hun verhalen, in hun zwijgzaamheid, hun intrige, hun arrogantie, hun naïviteit. Maar ze laten zich niet grijpen. Altijd wringt zich er iets of iemand tussen, diplomaten, profeten, legeroversten, dwazen en hanen. En anders wel de schrijver, die - heel literair - niet te veel over mijn protagonisten kwijt wil. Enfin, dat geeft mij de ruimte om ze te laten worden. Maar voorlopig zijn mijn koningsvrouwen niet meer dan vage bomen, die mijn speelsters tot wandelende takken maken. Ik zal ze bedekken met het vijgeblad van de verbeelding. Of zij mij?

11.00 uur. Ik luister naar Sara lachte. Een radioprogramma met ‘muziek en teksten rond een geheim’. Dit keer is het geheim ‘lucht’. Alles is lucht, zegt Prediker, maar dan wordt de uitzending te kort. Dore Smit leest de monoloog die ik schreef voor deze uitzending. Het is een verademing om iemand je tekst goed te horen uitspreken. Over lucht gespro-

[p. 32]

ken. Het was de tweede tekst, die ik inleverde. Ik lees mijn eerste bijdrage nog eens na. Volgens de redactie bevatte die te veel lucht voor een monoloog, waardoor het al te zeer op poëzie begon te lijken. Is poëzie een monoloog zonder lucht? Dat moet de toekomst maar beoordelen.

(hijgend)

Lucht.
Geen.
Lucht.
...
Ik.
Hijg.
Dus.
Ik.
Ben.
...
Elk.
Woord.
Weegt.
...
Lang.
Denken.
Eén.
Woord.
...
Adem.
Kort.
Mij.
Af.
...
Meer.
In.
Minder.
...
Ik.
Baar.

[p. 33]

 

Taal.

 

...

 

Dichter.

 

Ben.

 

Ik.

Esther Jan sma heeft een nieuwe bundel gepubliceerd: Hier is de tijd. Ik lees: ‘De dood maakt van mensen een plek.’ Hoe pijnlijk waar. En hoe troostend. Dat is poëzie, pijnlijk waar en troostend tegelijk. De helende macht van benoemde kwetsbaarheid. Niet in coma sussen met een deken van vertrouwde formules. Niet leegzuigen met ranzige clichés. Niet kapot maken met bobo-gebalk. Maar praten waardoor je weer durft te kijken of te slapen, wetend dat je niets weet, dat je wakker wordt in hetzelfde ondoordringbare licht als gisteren, in dezelfde weerloosheid. Taal met ruimtevoor elk lief lichaam dat je mist.

's Middags thuis met de kinderen. Zij maken van het huis een plek. En van de tijd het nu. Wil je een som bedenken? Je hebt 33.333 haren op je hoofd en je maakt drie vlechten met in elke vlecht evenveel haren. Hoeveel haren per vlecht? Ik weet het wel maar hoe zeg je dat. Elf Duizend Honderd Elf. Nog een som. Er staat een regenboog aan de hemel. Aan de ene kant van de aarde zet je een spiegel neer, die de regenboog weerspiegelt, naar een volgende spiegel aan de andere kant van de aarde. En die weer naar de volgende spiegel aan de ene kant en die weer naar één aan de andere kant. Hoeveel kleuren zie je?

Kees van der Zwaard (1962) woont in Culemborg, is schrijver, theoloog, theatermaker. Publicaties: Job, een man uit het land Utz (1977), Consorte (1997).