Liter. Jaargang 1

Christelijk literair tijdschrift

[p. 20]

Jajan van Daag
Lieve toekomst

Tell him, we are beautifull
The Amp

Wist je dat de lekkerste beschuit met scharreleieren gemaakt wordt? Daar kijk je van op, hè? Of heb je geen flauwe notie meer van wat beschuit is? Wat doet het ertoe. Beschuiten behoren waarschijnlijk tot die zaken waar jullie een tijdperk mee karakteriseren.

Waarom ik erover begin? Ik ben beschuitbakker. Een hardwerkende, sympatieke beschuitbakker. Iedere morgen sta ik vroeg op en mijn eerste gedachten gaan naar de bakkerij. Is het te warm? Is het te koud? Is er gist genoeg? Staan er nog beschuiten op voorraad?

Aardig is dat. Zo'n passie. De gelukgevoelens die je doorstromen wanneer je laat op de middag de mooie rollen beschuit in die stevige kartonnen dozen ziet staan. Elegant en trots.

En dan die klanten! Al die mannen en vrouwen die iedere dag komen om mijn beschuit te kopen. Al die verhalen! Al die gezichten! Wist je bijvoorbeeld dat Heerenveen gisteren van Twente heeft gewonnen? En dat Heerenveen daarmee het recht heeft verworven op Europa-cup voetbal? Tja, ik hoorde dat vanmorgen van Bloemsma.

Mijn vrouw houdt niet van voetbal. Zij is een liefhebber van volksdansen. Is er iets saaiers dan volksdansen? Al die oude jurken, die zware zwarte pakken, de uitgestreken gezichten. Maar ja, het is haar lust en haar leven.

We hebben helaas geen kinderen gekregen. Ik ben nu vijfenveertig. 's Avonds kijken we televisie. Lingo. Dierenmanieren. Het journaal. Derrick. Heb je dat wel eens gezien? Derrick? Toen ik jong was kwam die tv-serie er ook al voor.

Om negen uur schenkt mijn vrouw ons een glas appelsap in. Appelsap van de aldi. Ik hoop dat jullie geen aldi's kennen. aldi kent een sadistisch genoegen om van alle lekkere dingen bocht te maken.

In het weekend krijgen we soms om tien uur een schaaltje borrelnootjes. Je raadt het al. aldi borrelnootjes. aldi borrelnootjes smaken alsof ze een daglang in vuil afwaswater hebben gelegen.

Zondags gaan we twee keer naar de kerk. We zitten al twintig jaar naast de familie

[p. 21]

Van Gooten. Hij is directeur vaneen Grasdrogerij. Voor ons zit weduwe Scharreltjes. De laatste jaren denkt ze dat ze Mirjam is, de zus van Mozes. Soms tijdens de preek gaat ze staan en wil ze een reidans beginnen. Ja, dat is wel leuk.

Lieve toekomst. Misschien vraag je je af waarom ik je deze brief schrijf. Ik, een saaie, onbeduidende man. Wat heb ik je te zeggen? Wat zul je aan mijn brief hebben?

En toch. Toch. Weet je, ik ben eigenlijk niet wie ik ben. Natuurlijk, als ze ‘Berend’ roepen kom ik wel opdraven. Maar diep van binnen weet ik dat ik anders ben. Diep van binnen zit iemand die geen naam heeft maar er gewoon is.

En dat wil ik je schrijven. Dat wil ik overdenken. Dat wil ik bereiken: ik ben niet de persoon die straks onder die grafsteen ligt. Geloof de verhalen niet.

Zeker, ik kon goed beschuitbakken. Zeker, ik speelde heel aardig scrabble. Natuurlijk, ik was een plichtsgetrouwe ouderling.

Ik vertel je het ware verhaal. Via deze brief. Op deze dag. Vijftien mei, negentienachtennegentig. Om je te waarschuwen. Je te helpen. Om je geen gevangene van de aldi te laten worden.

Of klinkt dat te dramatisch? Te profetisch? Weet je, soms denk ik echt dat ik een profeet ben. Vanmiddag had ik dat nog. Ik was bezig deegbolletjes te draaien en toen overviel me weer dat immense gevoel dat ik heel dicht bij God was.

Ik moest mezelf aan de rand van de deegkuip vasthouden, anders was ik naar buiten gelopen, de straat op. En had geroepen: bekeer u! bekeer u! want het einde is nabij gekomen!

Trouwens, ken je die? God? God is niemand en iedereen. God is een Maker. Een Creator. God is een besef dat de tijd oneindig is. Een kennis dat al het menselijke zwoegen lachwekkend is.

Dat wil ik je zeggen. Neem de dingen niet serieus. De dingen zijn niet gemaakt om serieus te worden genomen. Het enige wat echt telt is waarvan je houdt. En dat moet je volgen.

Weet je, ik vertelde je wel van dat beschuitbakken en zo. En van die geluksgevoelens. Maar het is niet zo. Ik haat het werk. Ik haat de geur van meel. Ik haat het geluid van beschuit op een transportband. Ik haat al die klanten die maar blijven zeuren over dat ze weer een gebroken beschuit hebben aangetroffen.

Ik haat het.

Ik heb het nooit aangedurfd. Te doen waarvan ik hield. Ik heb keurig gedaan wat mijn ouders van mij vroegen. Ik ging braaf naar school. Ik ging netjes naar de kerk. Ik haalde op tijd mijn diploma's. Ik trouwde met een braaf meisje. Ik ging volgens alle verwachtin-

[p. 22]

gen werken in de beschuitbakkerij van mijn vader. Ik nam op tijd de zaak van hem over.

Ik bezoek alle verjaardagen. Ik eet er taart, ik spreek er over politiek, ik consumeer er licht gezouten pinda's, ik drink er malt-bier, ik bedank op het eind van de avond de gastvrouw.

Zo lijk ik te zijn. Een voorbeeld. Een plaatje.

Waarom huilde ik niet toen mijn vader overleed? Waarom was ik kwaad toen ik hem zo doodswit in die kist zag liggen? Nee, dat hoorde niet zo. Maar het was wel zo. Pas toen merkte ik de woede. De woede dat ik niet mocht zijn wie ik daadwerkelijk was. Waarom had ik alleen dat gedaan wat hij graag zag wat ik moest doen?

Maar ik was niet kwaad. Van buiten. Ik stond keurig in de rij naast mijn moeder. De oudste zoon. Haar steun en toeverlaat. De opvolger. Ik keek zo bedroefd mogelijk. En verrek! Soms huilde ik daadwerkelijk.

Mijn vrouw komt mijn kamer binnen. Ze vindt het maar niks dat ik alleen zit. Ze moet weten wat ik doe. Ze heeft een dienblad bij zich. Ze zet het glas aldi appelsap rechts van me neer. Ze plaatst de aldi borrelnootjes links van me neer. ‘Kom je zo beneden? Derrick begint.’

Ik heb zin in een sigaar. In een mooie Justus van Maurik sigaar. Maar Tieneke vindt sigaren stinken. En niet alleen dat. De gordijnen, het bankstel, de vloerbedekking. Alles gaat ervan stinken. Zegt ze. En dus wil ze het niet hebben dat ik rook.

Ik heb er vaak over nagedacht. Waarom ben ik niet wie ik wil zijn? Waarom moet ik zoveel? Waarom moet ik zondags naar een dominee luisteren die nog niet eens het evangelie aan Jezus zou kunnen uitleggen? Waarom moet ik in een mooi huis wonen? Waarom moet ik een betrouwbare, degelijke Duitse auto hebben? Waarom moet ik 's avonds warm eten? Waarom moet ik een hele map met verzekeringen hebben? Waarom moet ik een abonnement op een krant hebben? Om maar wat te noemen.

Wat wil ik eigenlijk zelf? Waarom steek ik bijvoorbeeld geen sigaar op? Waarom geniet ik niet van die krachtige, aromatische geuren?

Ik weet het niet. Ik weet het wel. Ik durf niet. Ik durf niet te veranderen. Ik durf niet over water te wandelen. Ik blijf angstig en onzeker in het bootje staan.

En toch. Toch. Ik wil veranderen. Ik zal veranderen. Eens komt de dag dat ik zelfverzekerd een Justus van Maurik sigaar zal opsteken. In de woonkamer. Tijdens een aflevering van Derrick.

En waarom? Omdat ik van God hou. Ik hou van zijn schepping. Van zijn heerlijke, plezierige, olijke, eindeloze, tomeloze natuur. Dat is Hij. Kracht. Ruimte. Vrijheid. Zon. Licht. Horizon.

[p. 23]

En wat ben ik? Wat zijn wij? Wij versmallen de werkelijkheid tot salarisstrookjes, vakanties, vrijpartijen, reclamefolders, een schouderklopje, aldi appelsap, belijdenisgeschriften, een vijvertuin, de nieuwe cd van Technohead, de borsten van de tv-presentatrice.

Laat je niet vertellen dat God een verzinsel is. De werkelijkheid is zelf een verzinsel. De wetenschap, het journaal, de kranten, Internet. Geloof niet wat je ziet en hoort. Denk na. Zelf. Jij.

Laat je niet voorliegen dat door de zonde dit bestaan een tranendal is. Zonde is angst, een bekrompen slavenbestaan, een fopspeen voor zenuwachtige kerkelijke leiders. Zonde is een dooddoener om alles te laten blijven zoals het is. Zonde maakt van Gods Woord een aldi. Goedkoop. Kleurloos. Smakeloos.

Zou Jezus een Justus van Maurik sigaar hebben opgestoken? Jezus, de eerste, echte, vrije mens? De Godmens die het pad voor mij vrijmaakte zodat ik niet als een zieltogende beschuitbakker dit leven hoefde door te komen? Jezus die van de dood een museumstuk maakt? Jezus die van de tijd iets oneindigs maakt?

Lieve toekomst, ik heb het gedaan. Ik heb tijdens de aflevering van Derrick een sigaar opgestoken. Tieneke viel bijna flauw. In ieder geval liet ze het glas aldi appelsap uit haar handen vallen.

Lieve toekomst, ik begin je te leren kennen. Nu al. Je zit in me. Ik ben jou en jij bent mij. Veel later zal ik dit weer lezen. En het zal ook jouw brief zijn.

Ik hou van je. Geloof ik. Hoop ik.

Jajan van Daag (pseudoniem van Jan Spoelstra, 1965) woont in Goutum en is productontwikkelaar in de bakkerij-industrie. Hij publiceerde verhalen in Woordwerk en Bloknoot. Poëzie: Make-up (1993).