Liter. Jaargang 1

Christelijk literair tijdschrift

[p. 8]

Ronald Westerbeek
De alledaagsheid van een ander

Door het openstaande dakraam kruipt de ochtend naar binnen. Hoorspel: een rammelende fiets, de stoptrein van half acht, ding-dong op het perron. Dichtbij: het kuchen van een Eend die niet wil starten. Nienke.

Hij springt uit bed en schiet een korte broek aan. Dan kreupelt hij op blote voeten de buitentrap af naar de straat. Iedere blanke op blote voeten strompelt als een hoogbejaarde, zei laatst iemand tegen hem. Dat moet in Afrika zijn geweest. Hij is net anderhalve week terug.

Hij trekt de motorkap open. De kabels aan de bobine zitten goed vast. De benzine spuit keurig in de carburateur. Ziet er niet verzopen uit. Het veertje van de choke is verdwenen, maar dat is het niet. Hij drukt zijn vlakke hand op de luchttoevoer voor een ultieme choke-poging, terwijl Nienke start. Werkte meestal tijdens de Raid Laponie door Noord-Scandinavië, winter 1996. Nu dus niet. Luchtkleppen helemaal openduwen werkt evenmin. Hij is te slaperig om logisch na te denken. Nienke neemt de trein.

Het is kwart voor acht. Op het dakterras kijkt hij De Volkskrant door en neemt daarna een douche. Warm water. Tegeltjes. Douchegordijn. De shampoo vindt hij op de tast. De dingen zijn zo gewoon, dat ze hem opvallen.

Terwijl het koffiezetapparaat pruttelt, doet hij zijn dochter Myrthe in bad. Zes maanden is ze nu. Schaterlachend slaat ze met haar handen op het water. Haar lijfje kronkelt van plezier in zijn handen.

Mijn handen. Ze houden een zaklantaarn vast. Ik sta in het donker naast de lemen hut van het MedAir-team in Yomciir, Zuid-Sudan. Ik schijn het licht op een huilende baby in de handen van haar moeder. Tien dagen is het meisje en gestoken door een schorpioen.

‘There is nothing I can do,’ verzucht Moana, de Nieuw-Zeelandse verpleegster van het team. ‘The poor child.’

Ik kijk naar de heldere sterrenhemel boven ons. God, U bent toch machtig, U schiep het universum. Ik vraag u niet de oorlog in dit land te stoppen, maar redt dan toch dit kind.

Tegen het aanbreken van de ochtend is het meisje dood.

[p. 9]

De dingen die hij doet zijn de alledaagsheid van een ander.

Hij zit in Sudan en droomt zich hier.

Of is het de vervreemding van een spiegel? Stiekem jezelf observeren in de kroeg. Hij is een ander die hem speelt.

Hij legt Myrthe in de box in de woonkamer en loopt met koffie de trap op. De zolderkamer die deze dagen zijn biotoop is. Temidden van krantenknipsels, foto's, notitieblaadjes en lege mokken schrijft hij er zijn artikelen. Mensen vragen of hij in Afrika inspiratie heeft opgedaan voor een nieuwe roman, maar daar is hij niet mee bezig geweest. Ervaringen zullen best ooit een keer terugkomen in een verhaal, maar dit was een journalistieke reis.

Hij was blij dat hij een maand naar Afrika kon. Afstand nemen. Geen boekenweek - laat staan het clk. Zou je denken. Komt hij in Nairobi, blijkt de helft van de auto's het kenteken kaj te hebben. Nergens kon hij kijken of hij zag kaj. Over achtervolgen gesproken. Bovendien reed hij in een Eend rond - die van zijn vriend Adriaan.

Hij kruipt achter zijn computer. Er zijnd rie e-mailtjes binnengekomen. De Groene Amsterdammer, die ‘wegens ruimtegebrek’ zijn artikel over de hongersnood in Zuid-Soedan ‘helaas’ niet kan plaatsen. De pagina's worden opgeëist door de Indiase kernproeven en de escalerende onrust in Indonesië. Hij denkt: zeg dan gewoon dat je het een slecht stuk vond.

Het tweede mailtje kómt uit Indonesië. Het is van zijn vriend Gerben, die voor anderhalf jaar met vrouw en zoontje voor sociologisch onderzoek in een Oost-Javaans dorpje woont. ‘Vanmorgen hoorden we dat Nederlandse toeristen geëvacueerd worden. Zoals de situatie nu is, zijn we nog absoluut niet van plan te vertrekken. We voelen ons op ons gemak hier in Kupang. Vandaag ga ik wel naar de stad om wat belangrijke dingen te hamsteren en geld van de bank te halen. Voorlopig reizen we verder niet.’ Over zes weken gaat hij met Nienke en Myrthe naar Indonesië om hen op te zoeken. Als er geen revolutie uitbreekt. Elk heel uur begint het radionieuws met het oproer.

Het derde mailtje komt uit Nairobi en is van Adriaan. Zijn contract met MedAir is afgelopen en hij heeft voorlopig even genoeg van ontwikkelingswerk. Niet dat hij naar Nederland komt: ‘Daar voel ik me maar een vreemdeling.’

Het is al warm op zolder. Sky Radio draait alleen maar zomerhits.

Nederland, denkt hij, het land waar gereformeerden over een clk-boek vallen omdat het niet christelijk zou zijn. Gisteren belde een redacteur van het Reformatorisch Dagblad hem op. Of hij een reactie wilde schrijven op een stuk dat op de opiniepagina had gestaan: een schooldirecteur vond dat de schrijver van Kaj niets anders deed dan

[p. 10]

[p. 11]

Grunberg: de leegte propageren. Bovendien zat het boek literair slecht in elkaar. Hij had geweigerd: een schrijver moet in een krant zijn boek niet gaan verdedigen.

Nu leest hij het gefaxte artikel nog eens door. Impulsief begint hij dan toch aan een reactie. Niet op de literaire kritiek, dat is niet aan de schrijver. Wel op het inhoudelijke aspect: dat het boek onchristelijk zou zijn. De woorden rollen vlot uit zijn vingers, maar hij merkt dat hij te cynisch wordt. Op zijn bureau als presse-papier een mortiergranaat uit Sudan.

Beneden in het halletje klinkt gestommel en hij schrikt op van het scherm.

‘Yo brother! Sorry dat ik laat ben. Ik moest alle artikelen nog op flop zetten.’ Het is de donkere rokersstem van Bart, Icarus-redacteur. ‘Ben je boven?’

‘Zeker. Neem koffie mee voor jezelf.’ Hij sluit het document af en bergt de fax op in een dossiermap. Het is beter maar niet te reageren.

Bart begroet hem bartiaans: een wurgende hug, een klap op de rug en de koffie gaat er bijna over. ‘Goed je weer te zien.’

Bart heeft de eindredactie overgenomen toen hij in Afrika zat, maar hij was druk met zijn freelancewerk. Er moet nog flink wat gebeuren voordat de kopij voor de komende Icarus meegegeven kan worden aan Jet, de opmaker. Om elf uur zal ze op de stoep staan.

Dan verschijnt ook Hilbrand, de jongen die even vol ideeën en gedachtesprongen zit als zijn gedichten. Gedrieën gaan ze aan de slag. Geredigeerde stukken nog een keer langslopen, een redactioneel schrijven, een werklijst maken voor de opmaak. Koffiedrinken. Myrthe de fles geven. Maar wij hebben Dommelsch.

Als Jet met de eerste helft van de kopij weer is vertrokken, ontvluchten ze de zinderende zolder en zoeken voor het resterende werk het dakterras op. Meer bier. Meer zomer.

Hij laat wat foto's zien. Het vliegtuig op de zanderige landingsstrip op de Zuid-Soedanese savanne; ondervoede kindertjes in een huttendorpje; hij met versgeschoren hoofd tussen de Dinka met hun geschoren hoofden; hun terreinwagen bijna tot aan de motorkap in het water; een voedseldropping boven Bahr-el-Ghazal.

Myrthe kruipt rond op een deken. Vandaag heeft ze drie vaders. Ze is echt een communekindje, een Icarus-baby. Ze hoeft maar aanstalten te maken tot huilen, of Hilbrand ontfermt zich over haar. Als Hilbrand haar niet de fles geeft, stoeit Bart wel met haar. Alleen de luiers, die mag haar vader doen. Hij voert Myrthe een bananenhapje, terwijl ze tegen de blote buik van Bart aan zit, die languit op de grond ligt. Bart veegt liefdevol met een slabbetje de klodders van haar kinnetje. Opeens beseffen ze hoe komisch de situatie is. Three men and a baby.

Als hij met Bart naar de snackbar loopt om een patatje te halen en ze samen de maxi-

[p. 12]

taxi duwen, voelen ze zich net een homo-paar met een adoptiekind. Ze vóelen de mensen kijken.

Als Nienke thuiskomt van haar werk, drinken ze nog een biertje op het dak. Dan taaien Bart en Hilbrand af. Nienke neemt zijn kookbeurt over en hij buigt zich weer over de motor van de Eend. Als hij probeert te starten, slaat-ie in één keer aan.

Na het eten gaat Nienke naar de kerk, voor de slotavond van haar jeugdvereniging. Hij brengt Myrthe naar bed, schrijft e-mailtjes naar Gerben en Adriaan, doet de afwas en hangt een was op. Zo gewoon, dat het hem opvalt. Als Nienke laat thuiskomt, drinken ze nog een whisky onder de heldere sterrenhemel. Myrthe slaapt zonder schorpioenen.

After all, life is good here.

Ik lig in bed en droom me in Sudan.

Ik ben een ander die mij speelt.

Ronald Westerbeek (1970) is freelance journalist, eindredacteur van het christelijk culturele tijdschrift Icarus en adviseur van Liter. Hij publiceerde artikelen en korte verhalen in onder meer Icarus, Woordwerk en Bloknoot. Verhalend proza: De val van de pelikaan (roman, 1998) en Kaj (novelle, 1998).