Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 31

[p. 85]

Pleidooi voor een veelschrijver
Brief aan Edward, persoonlijk
Jacques Dohmen

Hee Edward dear,

Met mij gaat het goed, in mijn ivoren toren aan het Singel. En met jou? Lees je dit zoals gewoonlijk ergens in een trein, op een terras? Weet je al of je in oktober in Parijs bent? Dan kom ik je opzoeken. Het is Barbara-jaar (‘Vingt ans déjà’), dus verplichte kost voor mij. Onder andere een concert van Alexandre Tharaud met een stel bekende zangers en zangeressen in de nieuwe Philharmonie, enfin, je kent het wel, tien jaar geleden zaten we immers samen in een vergelijkbaar concert in het Théâtre des Variétés...

Maar daarover wil ik het nu eigenlijk helemaal niet hebben. Ik heb weer eens op de grond voor mijn lange boekenkasten gezeten, je weet wel. Die boekenkasten zijn soms net YouTube - van het een kom je op het ander en voor je het weet ben je een hele dag bezig (heerlijk dat daar in een oude-mannen-bestaan tijd voor is!). Wat de aanleiding precies was weet ik niet meer maar ik móést de brekende ogen van Oud konijn weer eens zien, die geniale tekening van Gerda Dendooven (‘Eikeldoppen! Vlug, eikeldoppen!’). En ja, naast Dom konijn vond ik toen je dichtbundel Aanhalingstekens. Weet je dat hier voor me op mijn schrijftafel al zo'n vijftien jaar de kaart staat die je me stuurde als voorbeeld voor de schouderbladen die je graag op het omslag wilde? En via de poëzie van Aanhalingstekens kreeg ik heimwee naar je Gijsbrecht, dat heerlijke lyrische proza van je, de stromende taal die, vol alliteraties en binnenrijm, puur natuur is. Nu ja, toen was het bekeken natuurlijk: weer eens helemaal gelezen, van voor tot achter! De tekeningen van Hanneke van der Hoeven stuurden me naar die van Carll Cneut in Zootje was hier, naar de Rennende hertjes van Mattias De Leeuw, en Ingrid Godons Kleinvader en Philip Hopman zijn Sam en Martijn van der Lindens Okapi... Toen De gelukvinder en Ons derde lichaam zich begonnen op te dringen was

[p. 86]

ik onderhand flauw van de honger en ben ik beneden maar een plankje met boterhammen gaan halen. Nóg meer gebruiksporen in die al zo vaak bepotelde boeken! Het was een heerlijke, lange leesdag zal ik je zeggen. Als je je vierde Bluegrassroman schrijft lees ik de andere drie ook weer helemaal van voor tot achter, dat beloof ik je.

Maar opeens kwam er een stoorzender opzetten. Achter de dikke jeugdromans kwam een standbeeld tevoorschijn. Nu ja, ik bedoel: Waar kunnen we hier een standbeeld krijgen? Dat hoort er niet, want ik heb alleen je kanjers in huis. Dat niet gelukte boek over de roerige tweeling bracht herinneringen naar boven aan recensies, situaties, gesprekken... Opmerkingen over jou die me steeds in de verdediging doen schieten. Opmerkingen over ‘de veelschrijver Edward van de Vendel’. Ik word er altijd een beetje naar van, van die term, want het lijkt me niet erg vriendelijk bedoeld. Of, eerlijk is eerlijk, ik word er altijd weer behoorlijk pissig over.

Natuurlijk is het chique om eens in de vijf jaar een meesterwerk te publiceren, en er verder het zwijgen toe te doen. Enfin, chique, knap is het, mensen die dat kunnen. Maar zo zit jij niet in elkaar, zo zit jouw schrijversschap niet in elkaar. Toch? Het feit dat jij niet één boek in de vijf jaar, maar (liefst mínstens ☺) vijf boeken in één jaar publiceert, verhindert je absoluut niet (minstens ☺) eens in de vijf jaar een meesterwerk te publiceren. Die vijf boeken die je per jaar publiceert zijn daar kennelijk voor nodig, zo werkt dat multigetalenteerde hoofd van je nu eenmaal.

Wat ik nooit zo goed begrijp is de suggestie dat die wondermooie boeken van je die ik steeds weer uit mijn kasten pulk op de een of andere manier minder waardevol zijn, en een minder belangrijke bijdrage aan de Nederlandse kinderliteratuur vormen, omdat je daarnaast ook nog andere boeken maakt, die misschien alleen maar grappig, alleen maar experimenteel, alleen maar ‘lekker’, of desnoods gewoon niet gelukt zijn? Hoeveel van je wonderwel geslaagde boeken getuigen er niet van dat je voortdurend je eigen grenzen wil verleggen, of de grenzen van een genre wil verleggen? Ik bewonder je daar oprecht om, en vind het een zegen voor ‘het vak’. Zoveel boeken ook die aantonen hoe je je laat inspireren door illustratoren, maar vooral ook hoe jij die illustratoren weet te inspireren. Gerda Dendooven, Carll Cneut, Floor de Goede en Fleur van der Weel, Ingrid Godon, Sebastiaan van Doninck, Martijn van der Linden, Mattias De Leeuw, Marije Tolman,

[p. 87]

Alain Verster en... en... het is een verdomd getalenteerd gezelschap dat zich schatplichtig aan je weet. Vaak ongezien en ongeweten is dat gezelschap natuurlijk nog veel groter, de lijst van de door jou weer vlot geraakte vastgelopen scheepjes, van via jouw opzetten en projecten op gang gekomen creaties, en niet te vergeten de lijst van de door jou lekker in hun vel gebokste jonge talenten. Jouw stralingsgehalte in het vak is groot. Edward de stralende, dat zou een mooie bijnaam voor je zijn. Of, denkend aan het boek van Roberto Piumini, Edward het stralende kruid.

Ik zit opeens in mezelf te grinniken. Want je bent daarnaast natuurlijk ook een geweldige lastpost, dat weet je ook wel. Iedereen gaat het liefst lekker door op de bekende paden, op de automatische piloot, ook jouw uitgevers, zeker in deze woelige tijden: ‘een beetje van dit, een beetje van dat, niet te veel zus en vooral niet te veel zo, dan lopen we minder risico.’ En dan kom jij zachtaardig en beminnelijk als altijd op de uitgeverij en zegt zachtjes: ‘Maar ik ehh, ik wil wel natuurlijk... ik bedoel, als het kan hoor... Zus. En... ehhh ja dat kan écht niet zonder Zo!’ En als het dan even stil blijft zeg je: ‘Eigenlijk liefst met véél Zo.’ En dan blijkt dat innemende hoofd van jou een keiharde schedel te hebben. Goedschiks of kwaadschiks, het komt er: een zusboek met veel zo. Gesigneerd Edward van de Vendel. Binnenkort in de boekhandel.

Misschien is dit het wel wat me zo ergert aan dat denigrerende etiket van ‘veelschrijver’ dat sommige critici en sommige jaloerse collega's je zo graag opplakken: dat ze er geen idee van hebben hoeveel doorzettingsvermogen, en hoeveel moed, eraan te pas komen om steeds maar weer je nek uit te steken, steeds weer gedachten om te zetten in ideeën, en ideeën in daden, om steeds maar klaar te krijgen wat jij allemaal klaar krijgt. En als je dan op je bek gaat, oké, laten ze je dan maar even kapitelen met ‘hij doet ook zoveel’. Dat is derlui d'r vak. Maar als je, zoals dat met regelmaat gebeurt, met iets verrassends komt, met een aan alle kanten fonkelend edelsteentje, laten ze dan dat denigrerende op- en aftelsommetje achterwege laten.

Enfin, misschien wind ik me te veel op. Misschien hoort dat soort bestempeling er nu eenmaal bij als je zo'n woelwater bent, zo'n ‘touche à tout’ die niet voor de veiligheid kiest, maar voor het experiment, als je wil proberen, stééds opnieuw proberen. (En als je dan op je kont valt: jammer dan.) ‘J'ai peur, mais j'avance quand-même,’ zong Barbara, die ook wel eens

[p. 88]

flink op haar bek ging, en ze herhaalde het als een mantra: ‘ik ben hartstikke bang, maar ik gá dóór, ik ga door, ook al ben ik nog zo bang!’ ‘Leven en geven met gulle hand,’ dat zong ze ook - ‘Vivre, vivre et donner avec ivresse...’ Dat zou jouw wapenspreuk kunnen zijn.

Nee, chique ben je misschien niet Edward, maar ‘un chic type’ ben je zeker. En, zoals onze Carll zou zeggen ‘een Grote Meneer’ ook. Allez dan, een Grote Meneer die Veel Schrijft. Misschien moet je ‘veelschrijver’ maar als geuzennaam nemen.

Bijnaam, wapenspreuk, geuzennaam. ‘Jacques, bemoei je eens even met je eigen,’ zul je denken. Zal ik doen, Edward, zal ik doen! Maar ik ben het zwarte denkwolkje dat me vandaag bij mijn boekenkast lastig viel intussen wel lekker kwijt! Alleen, wat doe ik nou met dat ‘standbeeld’? Weet je, ik laat het lekker staan!

Tot heel vlug,

Jacques