Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 30

[p. 1]

Literatuur zonder leeftijd 100

[p. 5]

Honderd keer Literatuur zonder leeftijd
De jubilaris in de schijnwerpers

Deze editie van Literatuur zonder leeftijd is er een met een gouden randje en een strik eromheen: het is nummer honderd in de reeks, dat we jullie met gepaste trots presenteren. Honderd is een getal met weerklank, dat een mijlpaal en een scharniermoment markeert. Ter gelegenheid van dit honderdste nummer richten we daarom onze immer nieuwsgierige en kritische blik op onze eigen (literatuur)opvattingen en werking en staan we uitgebreid stil bij de betekenis die het tijdschrift had en heeft.

Een jubileum als dit vraagt uiteraard om een terugblik en daarvoor zorgt Bea Ros. Zij laat haar licht schijnen over de impulsen voor het ontstaan van Literatuur zonder leeftijd en belangrijke verschuivingen in hoe het heeft gefunctioneerd. In haar bijdrage wordt daarnaast ruimte gemaakt voor de stem van de dragende krachten van de voorbije negenennegentig edities. We vroegen enkele oud-redactie- en adviesraadleden, die jarenlang vol overtuiging hun schouders onder Literatuur zonder leeftijd hebben gezet, naar hun visie op de mijlpalen in de geschiedenis van ons tijdschrift.

In dit eerste artikel wordt al duidelijk dat we Literatuur zonder leeftijd niet alleen als op zichzelf staande entiteit bekijken, maar dat we ook - en vooral - oog hebben voor hoe het blad functioneert in het veld van de Nederlandstalige kinder- en jeugdliteratuur in het algemeen. Om die reden gaat Helma van Lierop-Debrauwer in haar stuk na welke positie Literatuur zonder leeftijd door de jaren heen heeft ingenomen op het terrein van het wetenschappelijke onderzoek naar en de theorievorming over kinder- en jeugdliteratuur. Een richtinggevende vraag is of het tijdschrift pionierswerk verricht heeft dan wel op de kar van reeds gevestigde onderzoeksbenaderingen sprong.

An-Sofie Bessemans tast de geografische grenzen die het literaire gebied omhelst af. Ze gaat in gesprek met Dik Zweekhorst van Querido en Marita

[p. 6]

Vermeulen van De Eenhoorn, twee belangrijke spelers uit het Nederlandstalige domein van de kinder- en jeugdliteratuur, respectievelijk van boven en van onder de fysieke Nederlands/Vlaamse grens. Met hen treedt ze in debat over voorbeelden van grensoverschrijdende uitwisseling en over de verhouding van de status van beide regio's.

Toekenning van status en waarde in literaire zin vormen de kern van het betoog in Bea Ros' tweede bijdrage voor dit nummer. Hierin legt ze de kernconcepten en literatuuropvattingen bloot die toonaangevend geweest zijn in de voorbije edities van Literatuur zonder leeftijd en verkent ze de wisselwerking tussen inzichten van literaire recensenten enerzijds en academische critici anderzijds. Ze toont aan hoe het spanningsveld tussen tekst- en lezersgerichte waardeoordelen een rode draad vormt in hun interacties.

Het artikel van Sara Van den Bossche geeft inzicht in de vertegenwoordiging van andere media in Literatuur zonder leeftijd. Hoewel intermediale bewerkingen steeds vaker voorkomen, is het niet evident dat ze ook aan bod komen in een tijdschrift dat in de eerste plaats op literatuur gericht is. De beschouwing traceert dan ook het verkeer over de grenzen van het medium literatuur heen die zichtbaar is binnen de historie/geschiedenis van Literatuur zonder leeftijd. Een centrale vraag daarbij is hoe de verhaalinhoud van het ene naar het andere medium vertaald wordt.

Om het jubileum-luik af te ronden, reflecteert Nathalie Bierhuizen op de programmatische titel van dit blad. Ze stelt zich de vraag of Literatuur zonder leeftijd écht staat voor leeftijdsloze literatuur en onderzoekt of de vlag misschien ook andere ladingen dekt. Met hun focus op belangwekkende deelaspecten van jeugdliteratuur, kritiek en onderzoek vormen al deze bijdragen een uitdieping van de contouren van de historische ontwikkeling die Bea Ros schetste.

Verder voorzien we in dit nummer ook ruimte voor teksten die wij als mijlpalen in het jeugdliteraire landschap van 2016 beschouwen. Naar goede gewoonte bieden we een platform voor belangwekkende toespraken, zoals de Annie M.G. Schmidtlezing, dit jaar uitgesproken door Harm de Jonge, en de Woutertje Pieterselezing, verzorgd door Floortje Zwigtman. Beide voordrachten worden hier integraal weergegeven. In aansluiting bij de lezing van Harm de Jonge bespreekt Lieke van Duin zijn jongste boek Oscar en de Ornikop. Ook volgt een bespreking van De jongen, de neushoornvogel, de

[p. 7]

olifant, de tijger en het meisje van Peter Verhelst en Carll Cneut door Sara Van den Bossche.

Verder besteden we aandacht aan de honderdste editie van tijdschrift Boekieboekie: Linda van Scherrenburg geeft drijvende kracht Jet Manrho een platform om haar visie uiteen te zetten in een interview. De pijler van het actuele onderzoek naar jeugdliteratuur wordt dan weer vertegenwoordigd door Frauke Pauwels, die de paradoxale rol van narrativiteit in literaire non-fictie bespreekt aan de hand van enkele voorbeelden uit het werk van Bibi Dumon Tak.

Op de keper beschouwd is dit een nummer dat gekenmerkt wordt door (zelf-)reflectie en een metaperspectief, in evenwicht gebracht door bijdragen met een blik op de toekomst. Voor de redactie doet dit feestelijke aanbod alvast smaken naar meer, we hopen voor onze lezers van ganser harte hetzelfde.

Sara Van den Bossche