Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 29

[p. 66]

Vitus in het bad
Ted van Lieshout

Veel mensen denken dat alles wat ik doe wordt uitgegeven en vervolgens in de prijzen valt. De meeste dingen die ik bedenk stranden voordat iemand ze te weten komt.

Philip Hopman wilde graag een Gouden Boekje maken. Hij heeft affiniteit met de Gouden Boekjes, die hij uit zijn jeugd kent. Ik zei: ‘Je hebt er toch al een met Hans Hagen gemaakt?’ ‘Ja,’ zei Philip, ‘maar ik wil er nóg een.’

Ik heb zelf niks met Gouden Boekjes. Ik herinner me niet dat ik ze in mijn jeugd gezien heb. Ik vind het goedkoop uitziende mormels met een goud cellofaantje waar je een nietje doorheen ziet schemeren, zwaar leunend op ouderwetsigheid, maar begrijp dat het verschijnsel voor anderen sentimentele waarde heeft. Dus toen Philip had gezegd dat hij zo graag wilde, ging ik met hem mee naar uitgeverij Rubinstein, die de tegenwoordige Gouden Boekjes maakt. We kwamen vrij snel terecht bij de serie die Rubinstein maakt voor het Rijksmuseum, want voor kunst loop ik warm.

We maakten een afspraak met Martijn van het Rijksmuseum, een goeie vent met wie ik al eerder heb gewerkt, dus daar had ik wel vertrouwen in. Martijn wil geen slappe hap en daar had ik óók geen zin in, dus we gingen kijken bij de donkere Middeleeuwen in de kelders van het Rijksmuseum. Daar wees Philip me op een houten beeld dat hij al járen prachtig vindt. Het stelt Sint Vitus voor die in het bad zit. Hij zit er devoot en toegewijd bij, maar ik las op het kaartje dat hij in een bad zit van kokende olie! Nou, daar kon ik wel iets mee!

Ik ging naar huis en schreef in de weken daarna enthousiast een verhaal over een jongen met ambities. Ik leverde het in en al gauw bleek dat het helemaal niet in de smaak viel. Wegens te erg.

‘Maar het beeld stelt een jongen voor die in een bad vol kokende olie zit,’ zei ik. ‘Dat staat gewoon in het museum en het staat ook geschreven op het kaartje bij het beeld!’

[p. 67]

Toch werd het verhaal te gruwelijk gevonden. Kon ik niks anders schrijven? Daar had ik geen zin in. Ik schreef het verhaal voor Philip en voor Rubinstein en voor het Rijksmuseum; als ze het niet wilden hebben - Philip wel, hoor! - dan was ik er verder klaar mee. Het verhaal kwam er niet en het Gouden Boekje ook niet. Het was voor het eerst dat ik ervoer dat niet het bééld te gruwelijk werd gevonden, maar het verháál dat ik erbij geschreven had.

Vitus was een jongen, niet de beste van de klas,
die ondanks alles zeker wist dat hij bijzonder was.
Hij was niet goed in leren, hij was niet goed in sport,
hij liet de witlof en de spruitjes liggen op zijn bord.
‘Groente is lekker,’ zei vader.
‘Nietes,’ zei Vitus.

Vitus was een jongen en die jongen had een droom:
‘Was ik maar bijzonder en niet hopeloos gewoon.
Eens,’ riep hij, ‘ben ik beroemd. Dat zal ik je beloven.’
In heel het land was niemand die dat zo maar kon geloven.
‘Hoe word je dan beroemd?’ vroeg vader.
‘Verklaar dat nou eens nader.
Vertel 's!’
‘Gewoon,’ zei Vitus.
‘Nietes,’ zei vader.
‘Welles!’

Zijn vader zei: ‘Doe maar normaal, en doe je best op school.
En eet je bord leeg, Vitus, en dus ook je boerenkool.
Dan word je groot en sterk en vind je vast een goede baan.
Dat is wat het belangrijkst is: een onbezorgd bestaan.’
Vitus riep: ‘Huh, voor een stomme job,
geef ik mijn levensdroom niet op!’

[p. 68]

4

 

Ze stuurden hem voor straf naar bed met water en droog brood.

 

Er mocht niet eens wat jam op, omdat vader het verbood.

 

‘Wacht maar af,’ riep Vitus, ‘want mij krijgen ze niet klein.

 

Er komt een dag, een mooie dag dat ik beroemd zal zijn

 

om iets dat ik goed kan misschien, om iets dat nuttig is.’

 

Zijn vader riep: ‘Welja, met Sint Juttemis!’

Toen bonden ze met touwen Vitus aan een dikke boom
en dreigden hem met slaag. Ze riepen: ‘Kom, geef op die droom!’
Zijn vader vond het heus niet leuk, maar zei: ‘Ik vind het goed.
't Is voor je eigen bestwil, Vitus, dus wat moet, dat moet.’
Ze gaven hem een klap, een por, een zet, een douw, een slag.
en maakten arme Vitus pas weer los op donderdag.

De arme Vitus klaagde niet, de jongen gaf geen kik.
Hij dacht alleen: nu zet ik door, zo eigenwijs ben ik.
Ze hesen Vitus op een kar en reden met hem rond:
je mocht tomaten gooien als je hem een stijfkop vond.

‘We krijgen hem met pijn wel klein,’
riep het gepeupel op het plein,
‘die knul die een rebel is!’
‘Ik dacht het niet dus,’ riep Vitus.
‘Welles!’
‘Nietes!’

Maar zelfs toen ze hem bonden achter aan een hollend paard
heeft Vitus niet gejammerd en zijn kallemte bewaard.

[p. 69]

9

 

Toen moest hij op de pijnbank en ze rekten Vitus op,

 

en nog riep dapp're Vitus niet: ‘Ik geef me over! Stop!’

 

Ze draaiden hem de duimschroef aan, ze duwden en ze trokken,

 

en al die tijd bleef Vitus onverstoord en onverschrokken.

Ze zetten toen een bad klaar vol met olie en met pek.
Hij riep niet: ‘O, heb medelijden, o, heb toch genade!’
Zelfs niet toen ze hem in kokendhete olie baadde.
‘Genoeg!’ riep toen zijn vader, ‘zo is het wel mooi geweest.
Als mijn kind zelfs zulke erge dingen overleeft
dan blijkt dat Vitus voor zijn dromen alles over heeft!’

Hij ging de wijde wereld in en werd, ja heus, beroemd.
En nu nog steeds wordt Vitus' naam haast overal genoemd.
Omdat hij zo geleden had,
omdat hij veel gebeden had,
was hij van zo veel waarde,
dat na zijn leven hier op aarde
de paus Sint Vitus in het bad
tot heilige verklaarde.

Er is zelfs een museum met een beeld van hem in bad.
Je moet het maar eens op gaan zoeken in de grote stad.
Zo zie je, Vitus heeft van meet af aan gelijk gehad.

[p. 70]

(Philip Hopman)