Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 27

[p. 97]

Gelukbrengers
Truusje Vrooland

Heel lang zijn ze al een paar, een échtpaar: Harrie en Imme. Dat is niet echt bijzonder, want daar zijn er veel van. Ze werken vaak samen. Ook dat is niet echt bijzonder, dat doen veel echtparen in de handel en de horeca, bijvoorbeeld ook. Ze maken boeken samen. Dat gebeurt wel vaker. Grote Harrie en zijn roodharige Imme zijn niet alleen een aantrekkelijk en aandoenlijk echtpaar, maar ook een echtpaar dat prachtige boeken weet te maken. Soms solo, maar vooral ook samen! En dat is wel bijzonder. Een ego-documentje over het effect van hun werk op mij.

Solo Imme

Dat Imme met taal wonderen kan verrichten, bewijzen bijvoorbeeld haar geweldige vertalingen/hertellingen van de klassieken, die ze hierdoor weer toegankelijk maakte voor nieuwe generaties. Dat weten we. Daarnaast bezit ze - net als Harrie - een intuïtief en magisch gevoel voor de emoties van de mens; van het kleine kind, maar ook dat van de jonge vrouw. Wat heeft ze in Van een vrouw die een huisje bouwde in haar buik buitengewoon geestig, liefdevol en reëel want nergens suikerzoet(!) geschreven over het fenomeen zwangerschap. Alleen de titel al. Want dat is wat je als zwangere immers doet: ondanks allerlei eventuele bezwaren en risico's (geen geld, geen tijd, geen plaats, en de buik was mooi plat voor in kleren) toch je eigen lijf verbouwen voor iemand die je nog niet kent: ‘goeie huurders zijn moeilijk te vinden. Voor je het weet, heb je gajes in je huisje.’ Een spannende, tijdrovende en vermoeiende klus. Daarvoor: ‘moet je geluk hebben, dat lukt of het lukt niet, net als een taart of een feest.’ Zo is het precies en daarom is dit boek het ideale cadeau om een prille zwangere blij te maken. Heel vaak aan ze gegeven, dus. Maar dit is een boek uit 2002 (met illustraties van Juul van den Heuvel en niet van haar man) en mijn

[p. 98]

kennismaking met veelkunstenaar Harrie Geelen dateert van veel, heel veel vroeger.

Solo Harrie

Helemaal terug naar september 1967. Toen zond de VPRO-televisie in zwart-wit de kindermusical ‘Bah September’ (van 1966) uit. Het toont een inkijkje in de klas van meester Justus Bonn (eerste tenor van de Nederlandse Opera, 1917-1978) op de eerste schooldag na de vakantie als ze opstellen moeten gaan maken. Hij is een onderwijzer in de sfeer van Theo Thijssen, Guus Kuijer, Jacques Vriens, net als zij kindvriendelijk, maar wel een veel dikkere. Gebaseerd op een idee van Gied Jaspers schreef Harrie Geelen de heerlijke (lied)teksten, waarbij Tony Nolten samen met hem de muziek componeerde zodat die brave Damrakkertjes in de regie van Ruud van Hemert ook de hits: Konijn en ik, Sommige mensen kunnen alles en De drummer is me broer met hun heldere beschaafde stemmetjes konden zingen. Zo fris en fruitig en mooi, dat hun lp zelfs een Edison kreeg. De gefilmde locatie was een schoolklas in de houten noodgebouwen in Slotervaart: mijn voormalige lagere school (waar onlangs zelfs vier van mijn kleinkinderen op zaten)!!!! God, wat waren we toen in '67 opgewonden. Onze eigen school op televisie. In zo'n prachtig programma met al die mooie liedjes. Liedjes die later bij een hele generatie tot echte hits werden. En meester Justus Bonn was ook nog eens de vriend van mijn vader die soms 's avonds heel laat na vele wodka's bij ons thuis aan de piano schoof en



begon te zingen. Helaas geen ‘Bah September’-liedjes, maar veel Schubert. Ook prachtig, hoor. Stilletjes bovenaan de trap luisterden zijn illegaal uit bed geslopen jonge fans mee. Ook ikzelf als tiener. Deze serieuze tenor, onze ‘oom Justus’ was dus in onze ogen vooral heel beroemd vanwege zijn grote rol in deze kindermusical. De lp hebben we in ons gezin jarenlang

[p. 99]

grijsgedraaid op de pick-up en de DVD van de tv-uitzending - ik bekijk hem zeer regelmatig - kan ik nog steeds niet met droge ogen uitzien. Natuurlijk zit daar een dosis jeugdsentiment achter. Maar onomstotelijk kan ik ook nu nog als zestigplusser zin voor zin bewijzen dat - tussen al die andere creatieve talenten - de teksten van de jonge Harrie Geelen daar al ijzersterk zijn. Ze bekken uitstekend en bieden ook de warmte en het (onbewuste?) zicht op de kinderziel van die kinderen uit het midden van de jaren zestig, want wij herkenden ons er toen helemaal in. En ik denk kinderen van nu ook nog wel. Kort daarna bewees Harrie zijn grote schrijftalent natuurlijk opnieuw in andere kinderprogramma's als Oebele, Kunt u mij de weg naar Hameien vertellen, meneer? en Q en Q. Dat hij dus als auteur ook zonder Imme (prenten)boeken kan maken, lijkt me duidelijk. Daar wil ik het nu op deze plek niet meer over hebben (heb ik ook al uitvoerig gedaan in Over Imme Dros en Harrie Geelen, 2001). Nee, het gaat me hier om een paar emotioneel kostbare prentenboeken die hij als illustrator samen met schrijfster Imme maakte, in het zonnetje te zetten. En hij is daarin de beeldkunstenaar, die haar teksten, op onvergetelijke wijze visueel gestalte gaf.

Imme & Harrie samen

Jarenlang zat er in de enorme boekpromotiekoffer die ik overal naar toe sleepte, hun prentenboek Ik wil die (1991) over het kleine meisje Ella dat die rode schoenen wil en beslist geen andere. Ook al zijn ze eigenlijk te klein voor haar: ‘Nee, ik wil die! Mamma wordt boos. De juffrouw is al boos. Ella krijgt de schoenen dan maar’, met alle gevolgen van dien. Geestig is het moment dat de pijnlijke voeten door Ella afgekoeld worden in de toiletpot. Wat geweldig van Imme om van dit ‘ewig weibliche’ thema van de te kleine aankoop (‘ze vallen groot’ / ‘ze lopen nog uit’) op zo'n fraaie wijze het thema te maken voor een kleuterprentenboek.

Omdat ik tijdens het voorlezen altijd dol ben op het laten zien van boekgerelateerde voorwerpen, nam ik altijd mijn dochters kleine rode leren peuterschoentjes mee en liet die meebewegen op de voorgelezen tekst. Succes verzekerd. Overal op de wereld. En overal las ik het boek met veel plezier voor. Maar toen ik in Japan aan 250 kleuterjuffen dit drama-

[p. 100]

tische vrouwenverhaal in het Engels voorlas op een groot podium in een enorm auditorium, kreeg ik het wel even benauwd. De kleine schoentjes in mijn linkerhand waren haast niet te zien op de achterste twintig rijen. En voor mij horen ze inmiddels onlosmakelijk bij het voorlezen van dit verhaal. Dus sprong ik van het podium en rende al voorlezend met mijn schoentjes en boek met Harrie's illustraties langs de rijen heen en weer terwijl mijn schoondochter op het podium met de microfoon de tekst in het Japans voor hen vertaalde. Ze vonden het enig, moesten steeds enorm lachen en bleken ook dol te zijn op de illustraties van Harrie. Net als ik. Want in de motoriek van zijn Ella (die wel heel erg op zijn Imme lijkt) kun je het hele emotionele schoenendrama uitstekend aflezen. Ook als je Japanse bent. Dat voegt hij met zijn tekeningen toe aan haar tekst. Zo mooi, die gave eenheid tussen woord en beeld.

Mag je trouwens seksistisch gesproken alweer zeggen dat dit eigenlijk een echt meisjesprentenboek is? Voor de veiligheid gauw even de loftrompet steken over een ander lievelingsprentenboek van hun beider hand, over het boze jongetje Jan in Morgen ga ik naar China (1995): ‘En dat is net goed. Dat zal jullie leren.’ Hij is dus woedend op zijn ouders en fantaseert dat hij ervandoor gaat, ver weg naar China als verstekeling in de koffer van een mevrouw op Schiphol, of op de trein naar China of in de bagageruimte van de bus naar China. Dat zal ze leren. Waarom China? Omdat ze daar maar één kind hebben dat alles mag en nooit een tik voor zijn billen krijgt en de vaders daar alles doen wat kinderen vragen en altijd tijd voor ze hebben. Die laten hun werk gewoon even wachten om met hun enige kind te gaan doen wat het wil. Dat kind is alles wat ze hebben. ‘Een kind kan doen wat hij wil in China.’ En zo fantaseert Jan nog een tijd door en ziet zijn ouders al radeloos naar hem zoeken. Maar hij gaat morgen naar China. ‘En ik kom overmorgen nooit meer terug.’ Wat een heerlijk prentenboek om aan dwarse jongens (en meisjes) voor te lezen! Zo duidelijk herkenbaar beschrijft Imme zijn onmacht tegenover de volwassenen en zo geestig zijn die knotse fantasieën, dat zelfs het meest boze jongetjes in mijn nageslacht keer op keer vroeg om dit boek voorgelezen te krijgen. Het gaf dan ook steeds weer aanleiding voor een gesprek. Maar bovenal is het een prachtig prentenboek over emoties, waarin de prenten hun eigen verhaal naast de woorden vertellen. Zij reikt iets aan en hij gaat

[p. 101]

er beeldend mee op de loop en samengesmolten levert dat steeds iets bijzonders op; de som wordt hier meer dan de delen afzonderlijk.

Het geheim van een echtpaar in boeken. Hoewel boeken? Is er wel iets wat ze niet kunnen? Nu klinkt er ook heel bijzondere muziek in het sprookjeshuis waarin ze wonen, want muzikale Harrie componeert al een tijd indrukwekkende fuga's. Wat zal het volgende zijn? Het doet er niet toe. Op deze plek wil ik dit kostbare creatieve echtpaar vooral voor het bovengenoemde in mijn leven bedanken. Omdat ze voor mij hiermee ‘Gelukbrengers’ waren en zijn.

Dank je Imme en Harrie!