Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 27

[p. 80]

De godin met de zeegroene ogen
Harm de Jonge

Dochter van Zeus, godin met de zeegroene ogen, geef vleugels aan mijn woorden als ik de lof zing van Imme Dros, de hennagekleurde, de luisterrijkste van hen die de verhalen vertellen.

Het gebeurde een kwart eeuw geleden: ik zat in de trein en las De reizen van de slimme man van Imme Dros. Het was een geschenk van Henny Bodenkamp, mijn uitgever bij Van Goor, die ook Imme in haar stal had. Bedoeld ter verpozing op de terugreis, maar ongetwijfeld ook ter aanmoediging. En terwijl de trein door de nacht gleed, las ik dat wonderlijke verhaal van een oude man die zijn buurjongen Niels in het Grieks de Odyssee voorleest. Niels kent geen woord Grieks, maar na een korte inleiding van opa Frank wordt de stroom van onbegrijpelijke klanken voor hem beeld. Hij wil naar het gymnasium om de Odyssee in het Grieks te leren lezen.

Het was een vreemd verhaal: welke jongen wil nu omwille van een boek Grieks leren? Pas later besefte ik dat bijna alles waarschijnlijk kan worden, als je het maar met overtuiging brengt. Ik herlas het boek verschillende keren en ik ruilde mijn reserve in voor bewondering: De reizen van de slimme man werd stilaan mijn favoriete Dros.

Maar nog herinner ik me de vragen in de laatste trein die dag van Amsterdam naar Groningen. Hoe kon een jongen het verhaal distilleren uit een reeks onbegrijpelijke klanken? En wat trok hem zo aan in de Odyssee dat hij met zijn beperkt talent daarvoor naar het gymnasium wilde? Was het de bewondering voor de ‘man van de vele listen’, de Trojestrijder, de

[p. 81]

zwerver? De droom misschien om te vechten voor de mooiste vrouw van de wereld? Of ging het Niels helemaal niet om de inhoud van het verhaal, maar om de magie, het wonder dat de onbegrijpelijke taal van een schrijver en voorlezer een wereld voor je kan openen?

Een andere vraag nu: Waarom vind ik het boek van Imme nog altijd mooi? Natuurlijk allereerst om de inhoud: de lof voor de Griekse literatuur, de grote emoties, oud maar herkenbaar in onze tijd. Zo mooi ook als je Griekenland bereist en of het nu fictie is of niet, de locatie van zo'n heroïsch verhaal vindt. Imme reist mee als mijn huisgenoot weer een reis naar Griekenland aankondigt. En als we in Micene in de grafkamer van Klytaimnestra zijn of als we de grot zoeken waar Nestor zijn koeien onderbracht, dan sla ik de passages in Immes vertaling er op na.

Maar belangrijk is ook nog Bodenkamps strategie destijds: ik was pas gedebuteerd en Bodenkamp vond dat ik nog wel iets van Dros kon opsteken. En ik leerde van Immes vakmanschap, het gemak waarmee ze een verhaal opbouwde, de dialogen, de cirkelstructuur, waarbij je eeuwig in een rondje kunt doorlezen. Ook de spiegelingen: Homerus versus de oude Frank, de mooie Helena en de filmster Stella Star, Odysseus en Niels. En als de vereenzelviging niet helemaal lukt (vergeleken met Odysseus' zeemansschap is het gestuntel van Niels op de surfplank bijvoorbeeld wat mager), is er nog altijd de droom. In de droom en de fictie van een boek is alles mogelijk. Natuurlijk kan er dus een boekenheld bestaan, die de Odyssee in het Grieks wil leren lezen. En ook in de werkelijkheid zal er hier en daar nog wel een Niels zijn, een jong mens, die in de voetsporen van Homerus schrijver wil worden. Hij hoeft er nu niet eens meer voor naar het gymnasium. De vertalingen van Dros brengen hem immers even ver. Dat ziet ook Niels trouwens in, als hij tenslotte de Odyssee in vertaling gaat lezen.

Ach, oppermachtige, wolkenverzamelaar Zeus, geef de pen van Dros nog een keer ruimte voor een nieuw Nielsverhaal en mij de kracht om homerisch met een lofprijs af te sluiten: Vrouwe Dros, de godin Athene gelijke, ik, sterveling, leg mij aan uw voeten en spreek uw lof op de wijze van hem die u zo dikwijls prijst.

[p. 82]

De rozenvingerige dageraad gloeit aan de kim en kust de wereld wakker. Zoals de godin met de zeegroene ogen de Olympus afdaalt - haar tred is lichtvoetig en zwevend is haar gang. Het vlammend gesmede oorkoper rinkelt aan haar oorlellen. Zij straalt als de zon zelve en het licht schijnt over goden en mensen - zo treedt de grootgebrilde binnen ons bereik, in haar voetspoor de titaan Harrie. Aanstonds ontdoet ze zich van schedeltooi en wij aanschouwen de hennagekleurde in al haar luister. Vorstelijk schrijdt zij daar en haar glans raakt allen die het zien.