Logo DBNL
Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 21 (2007)

Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 21

(2007)– [tijdschrift] Literatuur zonder leeftijd–rechtenstatus Auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Juryrapport Jenny Smelik/IBBY-prijs 2006

De Jenny Smelik/IBBY-prijs is een tweejaarlijkse prijs die sinds 1983 wordt toegekend aan auteurs en illustratoren van kinder- en jeugdboeken die een bijdrage leveren aan een betere verstandhouding tussen verschillende etnische groeperingen in de samenleving. Daarmee sluit deze prijs naadloos aan bij het thema van dit nummer: multiculturaliteit. De prijs is in 2006 toegekend aan Karlijn Stoffels, vanwege Foead en de vliegende badmat. Een eervolle vermelding ging naar Regenboog rap van Trude de Jong. De prijs is op 15 december 2006 uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst in Amsterdam.1.

De jury van de Jenny Smelik/IBBY-prijs 2006 bestaande uit Sandra van Bruinisse, Katrien Vloeberghs, Toin Duijx, Ru de Groen en ondergetekende als voorzitter kreeg iets minder dan dertig kinder- en jeugdboeken ter beoordeling voorgelegd; boeken ingestuurd door slechts twaalf uitgeverijen. Zowel het aantal boeken als het aantal uitgeverijen was beduidend minder dan bij de jurering twee jaar geleden. Zou dit betekenen dat de aandacht voor het interculturele boek verslapt? Is het multiculturele niet meer commercieel aantrekkelijk, heeft het publiek genoeg van multiculti, is het voor de overwegend Nederlandse en Vlaamse schrijvers toch een te gewaagd, te onbekend onderwerp om over te schrijven? Een eenduidig antwoord is daarop niet te geven, maar het viel de jury wel op dat er nog steeds amper schrijvers van allochtone afkomst te vinden zijn in kinderboekenland, terwijl in de wereld van de volwassenenliteratuur de allochtone auteur zeer goed vertegenwoordigd is.

Het jureren verliep zoals in voorgaande jaren. Alle boeken werden, soms kort, soms heel lang, besproken. Een aantal boeken viel snel af, omdat ze volgens de jury niet binnen de doelstelling van de prijs paste, of omdat de jury niet echt te spreken was over de wijze waarop het verhaal geschreven was. Uiteindelijk bleef een klein stapeltje boeken over waarvan alle of bijna alle juryleden het gevoel hadden dat ze in aanmerking voor de prijs zouden kunnen komen. Een levendige en tegelijkertijd diepgaande discussie had tot gevolg dat er uiteindelijk twee boeken bleven liggen. Steeds meer argumenten werden naar voren gebracht, en uiteindelijk werd een keuze gemaakt voor het prijswinnende boek.



illustratie

Volgens het juryreglement mag slechts één boek de winnaar zijn en de jury wilde toch graag extra aandacht voor het boek dat het net niet was geworden. Gelukkig zijn regels gemaakt om vervolgens uitzonderingen te maken. Net als twee jaar geleden mocht de jury van het bestuur van IBBY naast de Jenny Smelik/IBBY-prijs 2006 ook nog een eervolle vermelding toekennen. We haalden opgelucht adem, als jury waren we het unaniem eens dat het zo moest zijn.

 

De eervolle vermelding van de Jenny Smelik/IBBY-prijs 2006 gaat naar Trude de Jong voor haar boek Regenboog rap, verschenen bij uitgeverij Leopold in 2005.

Lerares Nederlands en mentor Karin van de Pol werkt op een vmbo-school voor economie en techniek in Amsterdam-Noord. Haar klas heeft alle kleuren van de regenboog: kinderen uit alle windstreken zitten in de klas. In ieder hoofdstuk staat één van haar leerlingen centraal: de Nederlandse Selma waar ze het thuis niet breed hebben en die iedere dag ruzie maakt met haar kleuterzusje, de Kongolese Maurille die de muziek in wil, Jordi die een openhart operatie ondergaat, de wilde Furkan die al acht keer zijn been heeft gebroken en nog veel andere allemaal met hun eigen geschiedenis.

Het zijn gewone kinderen, op de rand van de pubertijd, te klein voor het tafellaken, te groot voor het servet. Tieners opgroeiend in hun eigen wereld met de nodige problemen, interesses en mogelijkheden bij elkaar gebracht in klas 1d. Aan het eind van het schooljaar rappen ze de regenboog rap waarin zij hun wensen, ideeën en dromen verwoorden. Als los zand begonnen, vormen de leerlingen dan toch samen een zandkasteel waarin respect en aandacht voor elkaar en voor juf Karin de boventoon voeren.

Trude de Jong deed voor haar boek uitgebreid onderzoek en praatte met Karin Ruymgaart, docente Nederlands aan het Bredero College in Amsterdam-Noord en met leerlingen van klas l-vmbo van deze school. De losse verhalen, allen in de ik-persoon geschreven, staan vol emoties en bieden steeds weer veel mogelijkheden tot identificatie. Telkens weer kan de jonge lezer in de huid van een leeftijdsgenoot kruipen om zijn of haar verhaal, geschiedenis, toekomstdromen, realiteit en angsten te beleven. Door de verhalen van de klasgenoten bij

elkaar te brengen, laat Trude de Jong zien dat deze tieners op het eerste gezicht zeer verschillend zijn, maar als het emoties en ideeën betreft tegelijkertijd ook weer zo op elkaar lijken..

In het verlengde van de doelstelling van de Jenny Smelik/IBBY prijs zal dit boek veel kunnen bijdragen aan een betere verstandhouding tussen kinderen met verschillende achtergronden en we spreken de hoop uit dat het boek op veel scholen de nodige aandacht zal krijgen.

 

De Jenny Smelik/IBBY-prijs 2006 gaat naar Karlijn Stoffels voor haar boek Foead en de vliegende badmat, voorzien van zeer passende illustraties van Annemarie van Haeringen en mooi uitgegeven door Querido in 2004.

 
Zoef! Daar gaan ze, door het open raam van de badkamer.
 
‘Oei!’ roept Foead.
 
‘Hou je goed vast!’ roept de badmat.
 
‘Badmat!’
 
‘Ja, Foead?’
 
‘Hoe weet je dat ik Foead heet?’
 
‘Ik dat hoor’
 
‘En hoe heet jij?’
 
‘Badmat,’ zegt de badmat.

In een zeer ongedwongen taal vertelt Karlijn Stoffels het verhaal van een jongetje dat dit jaar niet naar Marokko op vakantie kan, maar thuis in het Amsterdamse Osdorp of Slotervaart zijn vrije dagen invulling moet zien te geven. Foead is een kleine tiran, maar wel één met een heel klein hartje. Tijdens het samen met zijn moeder boodschappen doen valt hij op een dikke witte badmat die smeekt om meegenomen te worden Zo'n aanbieding van 50% korting kun je toch niet laten liggen. ‘Geld is gekomen, geld is gegaan’ roept Foeads moeder iedere dag en dat onthoudt Foead maar al te goed.

De tijd staat letterlijk stil als de avonturen van Foead en de vliegende badmat de lezer pakken. Elk nieuw hoofdstuk brengt nieuwe reizen, eerst in de buurt en later naar het dierenpark van Emmen, en verder naar Artis, naar Bagdad en naar Foeads oma in Tetoean. En wie reist, zal velen ontmoeten: een klasgenootje met magisch tekentalent, een hongerige ezel, opstandige giraffezussen, verliefde gorilla's, een huilende prinses, een verstandige oma.

Was Karlijn Stoffels in haar jeugdboeken veelal tamelijk direct en zette zij zonder pardon de waarheid op papier; in Foead en de vliegende badmat komt haar mening subtiel, verborgen in het verhaal, maar voor een goede lezer toch

zo duidelijk naar voren. Trommelaar die uitgehuwelijkt zal worden aan Bintje, terwijl zijn hart voor Rimpelneusje is. Bla die zich niet boven de mens mag verheffen. De zus van Bla die in Artis woont en die hij nooit meer ziet omdat ze zo eindeloos ver uit elkaar wonen. Het verdriet van prinses Olalla die niet naar school mag en door tapijtenhandelaar Achmad uitgebuit wordt. Oma die haar kleinkind mist. Zachte die in de zomervakantie vergeten wordt, gezelschap krijgt van Fluweeltje en haar onmiddellijk een plek in zijn hok aanbiedt.

Wijze raad krijgt de lezer, verborgen in de verhalen en de uitspraken van kinderen en dieren. De badmat lijkt het geweten van Foead, want hij houdt niet van stenen gooien en stelen. Met humor, wijze raad, spanning, avontuur en ongedwongen multiculturele aspecten weet Karlijn Stoffels de lezer voor zich te winnen. Eén van de juryleden omschreef het als volgt: ‘Grootste troef van dit kleurrijke en fantasievolle verhaal over een vliegende en sprekende badmat en een wereld van onbegrensde verbeeldingskracht is het terloopse van het multiculturele aspect, en dat is toch echt bevrijdend na alle expliciete boodschappen en verlicht georiënteerde boeken.’ De andere juryleden konden alleen maar eenstemmig knikken. Zo'n boek moet gewoon de Jenny Smelik/IBBY prijs 2006 krijgen. De jury feliciteert Karlijn Stoffels van harte met haar schitterende boek, dan nu ook nog eens bekroond is.

 

Namens de jury,

Hannie Humme

augustus 2006


Vorige Volgende