|
| |
| |
| |
Vakliteratuur en meer
Wilma van der Pennen (red.)
Een literaire canon in het basisonderwijs
In mei 2006 verscheen het rapport Leesgedrag leerkrachten basisonderwijs. Onderzoek ter gelegenheid van de Nationale Voorleeswedstrijd. Auteurs van het rapport zijn Yvonne Sanders en Anna Gilling, medewerkers van TNS NIPO. Zij voerden in opdracht van Stichting Lezen een onderzoek uit naar het (voor)leesgedrag van leerkrachten uit het reguliere en het speciale basisonderwijs. Aan het onderzoek hebben in totaal 523 basisschoolleerkrachten meegewerkt.
Uit het rapport blijkt dat 34% van de leerkrachten elke dag voorleest en 43% meerdere keren per week. Bijna een kwart van de leerkrachten echter leest maar één keer per week of nog minder voor. Gezien de tijdstippen waarop wordt voorgelezen, lijkt het voorlezen nog altijd meer iets dat als een ‘extraatje’ wordt gezien dan als een regulier onderdeel van het curriculum: 47% zegt voor te lezen op ‘het einde van de dag’, 23% ‘tijdens het eten en drinken’, 17% bij een ‘speciale gelegenheid’ en 15% ‘na de pauze’.
Leesplezier en kinderen stimuleren zelf te lezen zijn de belangrijkste redenen om kinderen voor te lezen.
Het favoriete voorleesboek is Meester Jaap van Jacques Vriens. Maar ook andere boeken van Vriens worden genoemd. Roald Dahl met Matilda en Annie M.G. Schmidt met Pluk van de Petteflet komen op respectievelijk plaats 2 en 3.
Leraren is ook gevraagd vijf titels te noemen van boeken uit de Nederlandstalige jeugdliteratuur die leerlingen in de groepen 6, 7 en 8 volgens hen zeker moeten lezen. De vijf meest genoemde titels, de literaire canon van de bovenbouw van het basisonderwijs volgens de leerkrachten, zijn: Kruistocht in spijkerbroek van Thea Beckman (door 35% genoemd), Spijt van Carry Slee (25%), boeken uit de Hoe overleef ik-serie van Francine Oomen (19%), Meester Jaap van Jacques Vriens (16%) en de boeken over Harry Potter van J.K. Rowling (13%). Leerkrachten hebben overigens geen overtuigende voorkeur voor een jeugdliteraire canon in het basisonderwijs: 47% van de leraren staat er positief tegenover. Meer dan de helft van de respondenten (60%) vindt dat ze onvoldoende aandacht besteden aan de hoogtepunten van de Nederlandse jeugdliteratuur. (HvL)
| |
| |
| |
Changing concepts of childhood and children's literature
In april 2005 vond aan de Universiteit van Antwerpen de tweede editie van het Child and the Book Congress plaats. Dit congres werd een jaar eerder opgericht aan de University of Surrey Roehampton in Londen met het doel om beginnende onderzoekers een internationaal forum te bieden. Het concept is eenvoudig: er worden verschillende parallelle sessies georganiseerd om zoveel mogelijk mensen aan het woord te laten over hun onderzoek en achteraf zijn er panelgesprekken waarin de jonge onderzoekers advies uitwisselen over publicatiemogelijkheden, beurzen, goede bibliotheken en websites en andere praktische zaken in verband met een doctoraat. Ondertussen vond in het voorjaar van 2006 al een derde congres in Newcastle plaats en zijn een vierde en vijfde editie in de maak (in Istanbul, 2007, en in Buffalo, NY, in 2008).
De papers van het congres in Antwerpen werden in de zomer van dit jaar uitgegeven door Cambridge Scholars Press, onder redactie van de organisatoren Vanessa Joosen en Katrien Vloeberghs. Net zoals op het congres zelf, is er in de bundel plaats voor verschillende deelaspecten van het onderzoek naar kinderen jeugdliteratuur. Er zijn vijf grote delen die gaan over 1) de relatie tussen maatschappij en jeugdboek; 2) (post)structuralistische benaderingen; 3) de manier waarop cultureel erfgoed in jeugdboeken verwerkt wordt; 4) jeugdliteratuur en de twee wereldoorlogen; en ten slotte 5) jeugdliteratuur in vertaling. In die veelvoud aan onderwerpen zijn er twee constanten: de aandacht voor het kindbeeld en de ideologie die de jeugdliteratuur alsook de studie van de jeugdliteratuur kenmerkt. De meeste onderzoekers uit het boek zijn in Vlaanderen en Nederland nog niet bekend, en bieden interessante inzichten over ontwikkelingen in o.a. de Britse, Duitse, Franse, Griekse en Poolse jeugdliteratuur. Daarnaast staan er enkele bijdragen in van onderzoekers die al wel hun sporen verdiend hebben in de jeugdliteratuur: Roberta Seelinger Trites, Maria Nikolajeva, Victoria de Rijke en Sebastien Chapleau. Er staat één Nederlandse onderzoeker in het boek, Sanne Parlevliet van de Universiteit van Groningen, met een bijdrage over het kindbeeld in bewerkingen van Middelnederlandse teksten. Meer info vindt u op www.cambridgescholarspress.com of bij de redacteurs (childlit@ua.ac.be). (VJ)
| |
De stoute kinderen van Han en Annie
Bij de Eierland Pers verscheen in september de bibliofiele uitgave De stoute kinderen van Han en Annie. Hierin gaan Joke Linders en Janneke van der Veer in op de verwantschap tussen de kinderversjes van Han G. Hoekstra en Annie M.G. Schmidt. Het boekje wordt uitgebracht in een gelimiteerde oplage.
| |
| |
Alles wat er te ontdekken viel over het hoe, wat, wanneer en waarom van de kinderversjes van Han G. Hoekstra en Annie M.G. Schmidt vindt u in De stoute kinderen van Han en Annie. Aanleiding voor deze publicatie is de honderdste geboortedag van Han G. Hoekstra, op 4 september 2006. Net als Annie M.G. Schmidt maakte hij al voor de Tweede Wereldoorlog naam met zijn poëzie voor volwassenen. Tijdens en na de oorlog schreef hij vooral versjes voor zijn eigen kinderen die tot de dag van vandaag worden (voor)gelezen.
Joke Linders en Janneke van der Veer zochten uit wie wanneer als eerste versjes en onderwerpen in Het parool publiceerden. De stoute kinderen van Han en Annie bevat de resultaten van hun onderzoek, een aantal gedichten en tekeningen. Deze laatste zijn met name van Fiep Westendorp, die een groot deel van hun werk geïllustreerd heeft.
De oplage bestaat uit 126 genummerde exemplaren. Het omslag, de koppen in kleur en een aantal illustraties zijn met de hand gedrukt door De Eierland Pers te Schalkhaar. Het boekje telt 52 pagina's en kost € 18,- (ISBN 978 90 78554 02 8)
Voor nadere informatie over deze uitgave, bestellingen, of een gesprek met de auteurs kunt u contact op te nemen met De Eierland Pers (eierlandpers@home.nl). (WvdP)
| |
Leescultuur onder vuur
Op 28 oktober 2005 organiseerde de Raad voor Geesteswetenschappen van de KNAW in samenwerking met Stichting Lezen een conferentie over geletterdheid. De zes voordrachten over geletterdheid zijn gebundeld te verkrijgen.
Docenten in het voortgezet en hoger onderwijs worden steeds vaker geconfronteerd met studenten die ‘anders’ omgaan met klassieke werken. Hoe breng je deze studenten toch met het cultureel erfgoed in contact? Onderzoekers uit de geestes- en sociale wetenschappen hebben hun licht laten schijnen over deze problematiek. De Raad voor Geesteswetenschappen geeft met deze bundel een aanzet voor interdisciplinair onderzoek naar lezen en canonvorming. De voordrachten zijn van: Marita Mathijssen, Adriana G. Bus, Frans-Willem Korsten, Marc Verboord, Christophe de Voogd en Thomas Vaessens (onder redactie van Koen Hilberdink en Suzanne Wagenaar).
Leescultuur onder vuur. Uitgeverij Edita, € 13,- (ISBN 90 6984 486 9). Op de website van de KNAW [www.knaw.nl/cfdata/publicaties/publicaties.cfm] is de bundel te downloaden en/of te bestellen. (WvdP)
| |
| |
| |
Dutch Treats / Helden in beeld
Dutch Treats is een expositie, die eind 2005 in de Verenigde Staten te zien was in de USB Art Gallery New York en het Eric Carle Museum of Picture Book Art. Truusje Vrooland-Löb trad daarbij op als gastconservator. Deze tentoonstelling is nu ook in Nederland te zien.
De expositie bestaat uit het originele werk van veertien illustratoren van kinderboeken. Er zijn meer dan tachtig werken te zien van Dick Bruna, Max Velthuijs, Hans de Beer, Jan Jutte en anderen. Het Letterkundig Museum in Den Haag toont deze tentoonstelling vanaf 24 november 2006. Tegelijk start dan ook de expositie Helden in Beeld, een tentoonstelling van de originele tekeningen uit meer dan 250 verschillende kinderboeken. Te zien is het werk van beroemde Nederlandse illustratoren als J.H. Isings, Hans Borrebach, Marit Törnqvist, Rien Poortvliet en Rie Cramer.
Bij de expositie Helden in Beeld verschijnt een catalogus met een keuze aan illustraties voorafgegaan door een essay van kunsthistorica Saskia de Bodt: Helden in Beeld. Illustraties uit kinderboeken. Uitgever: Letterkundig Museum in samenwerking met Uitgeverij Bas Lubberhuizen (ISBN: 9059371429; prijs: € 17,95). (WvdP)
| |
Jubileum Werkgroep Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur
De Werkgroep Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur vierde onlangs haar 20-jarig jubileum. Deze werkgroep is onderdeel van de Stichting Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur (SGKJ), die voortkwam uit een landelijk platform, dat in november 1985 van start ging. Tot de initiatiefnemers behoorden de interuniversitaire werkgroep Kinder- en Jeugdliteratuur, vertegenwoordigers van de dienst Boek en Jeugd van het toenmalige Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum en het bestuur van de Nederlandse sectie van de International Board of Books for Young People (IBBY).
Een van de werkgroepen van dit landelijk platform was de Werkgroep Geschiedenis Kinder- en Jeugdliteratuur. De werkgroep bestaat uit mensen uit de wereld van onderzoek, onderwijs, musea, bibliotheken, privé-verzamelaars en antiquaren. Zij houden zich actief bezig met het oude kinder- en jeugdboek. Jaarlijks worden twee studiedagen georganiseerd, waarop een aantal deskundigen spreekt over een auteur en zijn werk, een serie, een genre, een illustrator, een uitgeverij of een dergelijk onderwerp.
Donateurs van de Stichting (het zijn er nu ruim 200) kunnen tegen een geringevergoeding deelnemen aan de studiebijeenkomsten, aan excursies naar exposities en collecties van kinderboeken. Ze zijn verder welkom op de bijeenkom- | |
| |
sten van de Van Veen-kring, waar onderzoekers elkaar enige malen per jaar treffen en resultaten van hun werk uitwisselen. Ze krijgen vier maal per jaar het mededelingenblad Berichten uit de wereld van het oude kinderboek toegestuurd, met aankondigingen van en verslagen over bijeenkomsten en excursies, interessante tentoonstellingen en publicaties. In dit orgaan kunnen artikelen van donateurs worden opgenomen en vragen worden gesteld over oude kinderboeken of -prenten. De donateurs ontvangen rond de jaarwisseling het nieuwjaarsgeschenk, een mooi vormgegeven boekje, waarvan de tekst is verzorgd door een van de donateurs. Informatie over de stichting is te vinden op www.hetoudekinderboek.nl. (WvdP)
| |
Oude kinderboeken en volksprenten digitaal beschikbaar
Op 14 juni is de collectie kinderboeken en volksprenten van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek te Deventer toegevoegd aan de website Het geheugen van Nederland. Vanaf dat moment kan iedereen de collectie Overijsselse kinderboeken en volksprenten digitaal bekijken. Het blijft niet alleen bij het omslag. Alle pagina's zijn te zien en te downloaden. De prentenboeken zijn bovendien allemaal in full colour opgenomen.
Het Geheugen van Nederland is een grote digitale verzameling van illustraties, boeken, foto's, teksten, films en geluidsfragmenten, allemaal van eigen bodem. De in Het Geheugen opgenomen verzameling van oude Overijsselse kinderboeken van Stadsarchief en Athenaeumbibliotheek Deventer bevat ongeveer 250 Overijsselse oude kinderboeken van de zeventiende eeuw tot circa 1920. De collectie bevat daarnaast 175 historische volks- en kinderprenten uit de 17e tot en met de 19e eeuw.
Alle boeken en prenten hebben iets te maken met de provincie Overijssel. Soms vinden de verhalen ergens in Overijssel plaats. In veel gevallen is de schrijver of illustrator afkomstig uit Overijssel. Daarnaast maken boeken en prenten ook deel uit van de collectie omdat ze in Overijssel gedrukt zijn. Behalve Deventer en Zwolle is in het bijzonder Almelo als drukkerstad met ruim vijftien uitgaven goed vertegenwoordigd. De boeken en prenten zijn van groot belang voor het historisch onderzoek op het gebied van sociale geschiedenis, volkscultuur en pedagogiek.
Bij een groot aantal boeken kan de tekst volledig en eenvoudig doorzocht worden. Dit is vooral bijzonder omdat het oude boeken betreft met vaak een zeer afwijkend lettertype. Voor onderzoekers is die functie heel belangrijk en kan het een schat aan informatie opleveren. Verder is het voor iedere geïnteresseerde leuk om eens uitgebreid te bladeren door zo'n oud, vaak kleurrijk geïllustreerd, kinderboek. (WvdP)
| |
| |
| |
Hofman in Zeeland
Dat het in 2006 het jaar van Wim Hofman was, bleek uit een eerder nummer van Literatuur zonder leeftijd, waarin de 65-jarige auteur centraal stond (nr. 69; voorjaar 2006). Het Letterkundig Museum wijdde begin dit jaar een tentoonstelling aan de jubilaris. Eind augustus startte in Zeeland het Hofman-jaar, met diverse tentoonstellingen en uitvoeringen op basis van zijn boeken. Naast de tentoonstelling De jonge Wim Hofman (t/m 22 januari 2007) organiseert het Zeeuws Maritiem muZeeum twee andere exposities rond Wim Hofman, Op reis met Wim Hofman (t/m 5 februari 2007) en De zee van Wim Hofman (t/m 3 december 2006). Kunstruimte de Willem 3 Vlissingen organiseert een expositie onder de naam de Machines en verwanten: modern beeldend werk van Wim Hofman (t/m 7 januari 2007).
Kijk voor meer informatie op de website van Stichting de Stoorworm [www.stoorworm.nl]. (WvdP)
| |
In memoriam
- Op 27 juli overleed in zijn woonplaats Nieuwersluis de illustrator W.G. van de Hulst jr. Van de Hulst (4 juni 1917) is vooral bekend geworden vanwege zijn boekillustraties, met name de illustraties die hij maakte voor de kinderboeken van zijn vader, de bekende protestantse auteur W.G. van de Hulst (1879-1963).
- Op 4 september overleed de Australische auteur Colin Thiele (Eudunda, 16 november 1920). Hij heeft ruim 100 boeken en gedichtenbundels geschreven, voor kinderen en volwassenen. In Nederland kreeg hij in 1986 een Zilveren Griffel voor Stormboy. Andere titels die in het Nederlands zijn vertaald zijn Pingo (1985), De ‘Blue Fin’ (1987), Vrij (1992) en De boomhut (1994). |
|
Auteursrechtelijk beschermd