Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 20

[p. 81]

Herinneringen aan Wim Hofman
Servetjes werden volgetekend
Francien Braaksma

Jarenlang maakte Francien Braaksma samen met Wim Hofman deel uit van de redactie van het tijdschrift Leesgoed. Begin jaren tachtig nodigde Hofman haar uit om na een redactievergadering bij hem in Vlissingen te overnachten. Braaksma over deze eerste kennismaking met het Vlissingen van Wim en over hun latere ontmoetingen.

Bij eindstation Vlissingen staat tegen een paaltje een goed onderhouden herenfiets, de fiets van Wim. De wandeling naar zijn huis is kort, maar lijkt lang te duren vanwege de snel veranderende omgeving en vergezichten. Eerst langs de oude vissershaven, dan langs de Westerschelde, over strand, basaltkeien, langs oude, half vergane zeeweringspaaltjes, troep. Om deze wandeling te beschrijven, raak je gemakkelijk aan het opsommen, iets wat Wim Hofman in zijn verhalen ook graag doet. Zo'n opsomming bevat dan meteen al een aantal ingrediënten die bij hem in tekeningen en verhalen regelmatig terugkeren, zoals de fiets, en aanspoelsels.

Een kanjer van een molen met stenen onderstuk boven op de dijk. Even daaromheen lopen, en we belanden in de oude binnenstad, vlakbij het huis waar Wim met zijn vrouw Toke en de twee kinderen woont. Het huis is een oud, solide gerestaureerd herenhuis met hoge balken zolderingen en krakende houten vloeren. Duizenden boeken. Hier en daar een schilderij van eigen hand aan de muur. De volgende morgen volgt een deskundige rondleiding door Vlissingen.

Gedurende dit bezoek werd weinig over boeken gesproken. Maar ik weet nu dat hij goed kan zwijgen en luisteren en ineens met een verhaal kan komen waar je elk woord van zou willen onthouden. Zoals het verhaal over wat hij meemaakte in de Tweede Wereldoorlog als heel klein jongetje, schuilend onder de trap van een muziekkoepel met zijn moeder. Er stroomde vocht langs de trap naar beneden, bloed. Dit verhaal werd in 1985 afgedrukt in de verhalenbundel Straf.

Ondertussen waren Wim en ik aan het corresponderen geraakt. Af en toe stuurde ik hem en zijn vrouw een bizarre, lelijke of saaie ansichtkaart. De reactie terug was dan meestal een brief waar vaak iets in stond over het waarschijn-

[p. 82]

lijk wel gure of anderszins ‘vreselijke’ weer in Groningen. De brieven waren prachtig van taal, soms ook nog geïllustreerd of er zaten tekeningetjes bij ingesloten.

Die ene keer dat ik had geschreven ‘nu kom je zeker alweer niet op mijn verjaardag’ was hij er ineens wel, onderweg naar Duitsland voor een lezing in Aurich. Het was zo'n dag waarop de zon bloedrood onderging, vanuit mijn huisje op de vlakte was dat goed te zien.

Zijn brieven eindigden nogal eens met tot de volgende vergadering of zie je op de volgende vergadering. Dat gebeurde vervolgens maar zelden, Wim was dan verhinderd en op de volgende vergadering was ik ziek of om een andere reden afwezig. Die keren dat wij elkaar wel troffen, hadden wij het meeste contact door samen op te lopen naar het station na afloop van een vergadering. Hij liep sneller dan ik en half buiten adem luisterde ik dan naar zijn verhalen. Hij was er vast van overtuigd dat de wereld verkeerd in mekaar zat en soms praatte hij over de duizenden gedachten die in zijn hoofd altijd maar door ronddraaiden. Op de vergaderingen van Leesgoed had ik daar wat van bespeurd: onder het vergaderen door kwam er een aantekenboek te voorschijn, waar hij snel wat in opschreef, soms zag dat er uit als een gedicht. Servetjes werden vol getekend. Hij leek langzaam en afwezig, maar een onverwachte vraag of opmerking van zijn kant deed dat idee weer teniet.

[p. 83]

Nog twee maal trof ik hem in Groningen, de ene keer was hij daar om een lezing te houden voor mijn collega's van de Provinciale Bibliotheekcentrale. De andere keer kwam hij iets zeggen bij een tentoonstelling van kinderboekillustraties in Appingedam, waar ook werk van hem te zien was. Na een gezamenlijke rondwandeling langs de grachten van Groningen, op een veel te hete dag, kreeg ik op het station in Groningen, vlak voor hij de trein instapte, een op het perron gevonden knoop met daarop de letters DH, toevallig de initialen van mijn toenmalige afdelingshoofd, maar Wim wist dat niet. Eerder had ik hem in een impuls een kristallen bolletje gegeven, afkomstig uit een esoterisch winkeltje. Achteraf zei Wim dat ik dat gekopieerd had uit zijn boek Het vlot, waar het meisje Pia de hoofdpersoon een grote glazen knikker geeft, zodat hij nog eens aan haar zal denken. Dat boek had ik al wel in mijn bezit, maar alleen nog maar bekeken, niet gelezen...