Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 19

[p. 85]

‘Soms zou ik willen dat ik in de website zat’
Kinderen krijgen leestips via de Boekenzoeker^1.
Eva Devos

De Nederlandse Taalunie en de Stichtingen Lezen Nederland en Vlaanderen initieerden een website waarmee lezers leestips op maat krijgen: de Boekenzoeker. Deze nieuwe website sluit aan bij de reeds bestaande Boekenzoeker die in Vlaanderen is ontwikkeld in het kader van het project Fahrenheit 451. Eva Devos is vanuit NCJ/Villa Kakelbont belast met de coördinatie van de eerste uitbreiding: de Boekenzoeker voor 8-10-jarigen. Zij schetst in onderstaande bijdrage hoe een en ander werkt.

1. www.boekenzoeker.org.

Voorgeschiedenis

In 2001 startte in Vlaanderen het project Fahrenheit 451, een leesbevorderingsproject voor 15+ van BSO en TSO (vergelijkbaar met VMBO). Fahrenheit 451 ontstond als experiment in de schoot van NCJ/Villa Kakelbont^2. en kwam tot volle ontwikkeling onder de hoede van Stichting Lezen Vlaanderen. In enkele jaren tijd groeide Fahrenheit 451 uit tot een veelzijdig project dat het imago van boeken en lezen grondig aanpakt.

De filosofie achter het project wortelt in de Engelse Reader Development-filosofie, een visie op leesbevordering waarbij de lezer centraal staat. Zo helpt Fahrenheit 451 jongeren bij de keuze van hun boeken, moedigt aan hun vastgeroeste leesvoorkeuren af en toe te doorbreken en risico's te nemen, stimuleert hen leeservaringen te delen en dit alles met respect voor het oordeel van de individuele lezer. Fahrenheit 451 bewandelt verschillende wegen om de status

2. Het Nationaal Centrum voor Jeugdliteratuur, of NCJ/Villa Kakelbont, is een kenniscentrum voor kinder- en jeugdliteratuur dat zijn expertise ten dienste stelt van alle mediatoren en makers van kinder- en jeugdliteratuur. NCJ/Villa Kakelbont wil de deskundigheid over kinder- en jeugdliteratuur bevorderen en de status van de kinder- en jeugdliteratuur verhogen. De twee belangrijkste pijlers van de werking zijn de bibliotheek, met de collecties jeugdboeken en vakliteratuur, en de website www.villakakelbont.be.

[p. 86]

van het lezen en het leesplezier te verhogen bij een leeftijdsgroep die over het algemeen minder geneigd is tot lezen. Eén van de facetten van deze aanpak is van bij aanvang de website www.boekenzoeker.be geweest. Deze site biedt leestips op maat van de bezoeker: door het volgen van een eenvoudige keuzestructuur komt die uit bij leestips die beantwoorden aan zijn interesse.

Tevens ontstond enkele jaren geleden bij Stichting Lezen Nederland de behoefte om een boekenadviessite te ontwikkelen. In opdracht van de Nederlandse Stichting Lezen voerde Janny Nijhof een haalbaarheidsonderzoek uit, dat positieve resultaten gaf. In overleg met beide Stichtingen Lezen besloot de Nederlandse Taalunie (NTU) overeenkomstig de lijnen uiteengezet in haar meerjarenplan letteren, de afstemming van de Nederlandse en Vlaamse boekenadviessites tot één van de prioriteiten te maken.

In 2004-2005 zette het samenwerkingsverband van Nederlandse Taalunie en beide Stichtingen Lezen een pilotproject op. Stichting Lezen Vlaanderen zette zich in voor een uitbreiding en verfijning van de bestaande site voor 15+; Stichting Lezen Nederland coördineerde een Boekenzoeker voor kinderen van 8 tot 10 jaar en verzocht NCJ/Villa Kakelbont de uitvoering van deze site op zich te nemen. Met de keuze voor deze leeftijdscategorie wilde men aansluiten bij de Boekenzoeker voor 15+: de doelgroep van 8- tot 10-jarigen heeft al enige internetervaring opgebouwd, en leest over het algemeen relatief veel en enthousiast. Dit in tegenstelling tot de minder enthousiaste lezers van 15+.

Beide websites werden ondergebracht onder www.boekenzoeker.org.

De Boekenzoeker voor 8 tot 10 jaar kreeg eenzelfde structuur als de Boekenzoeker voor 15+; de verdere uitbouw van beide sites verliep parallel. Ook werd tijdens het voorbije jaar contact opgenomen met verwante initiatieven, zoals de Leestipmachine van de PBC Drenthe.

Het is de bedoeling dat na afloop van het pilotproject deze site wordt verbreed naar een publiek van 6 tot 18 jaar, waardoor de Boekenzoeker op een fundamentele manier bijdraagt aan de doorgaande leeslijn.

Concept van de Boekenzoeker 8-10

Www.boekenzoeker.org helpt een keuze uit het boekenaanbod te maken en heeft als doel het verleiden tot lezen en het laten ontdekken van nieuwe boeken, minder voor de hand liggende boeken en genres waarmee de lezer minder vertrouwd is.

Het suggereren van titels gebeurt op basis van de interesses en eigenschappen van de gebruiker, die ontdekt worden via een intakegesprek en zijn leesvoorkeur.

[p. 87]

1. Rondleiding door de site

De Boekenzoekervos is het centrale figuurtje op onze site: hij begeleidt de kinderen op hun zoektocht naar een goed boek. Hij wijst de bezoekers de weg naar de basismogelijkheden om de site te gebruiken, het bladeren en het registreren, en naar enkele bijkomende functies op de site.

a. Bladeren (op zoek naar een leestip)

Bij deze optie is de algemene interessesfeer van de bezoeker op het moment van het bezoek bepalend voor de boekentips die hij krijgt.

Het boekenaanbod op de site is opgesplitst in twee hoofdgebieden: boeken rond een bepaald gevoel en boeken rond een bepaald thema. Bezoekers worden uitgenodigd een eenvoudige beslissingsboom te volgen: in eerste instantie kiezen ze voor één van de twee hoofdgebieden door positief te antwoorden op de vragen ‘Wil je iets te weten komen over je favoriete onderwerp? Of heb je een favoriet soort boeken?’ of ‘Wil je een boek dat past bij hoe je je nu voelt? Of hou je van droevige boeken of juist van boeken waarmee je kan lachen?’.

Na het maken van deze keuze wordt de bezoeker uitgenodigd om te kiezen voor een specifieke categorie. Binnen die twee grote velden zijn er in totaal 24 categorieën afgebakend, waarvan de meeste ook nog eens in subcategorieën zijn verdeeld. In elke (sub)categorie vinden de bezoekers een aantal boekentips. Voorbeelden van categorieën zijn: vrolijk, boos, verliefd (bij gevoelens) en andere landen, doe-boeken, sport (bij onderwerpen). Een boek kan tot verschillende categorieën behoren.

Een boekpresentatie bestaat uit de volgende onderdelen:

•	boekcover
•	titel van het boek, naam van de auteur en eventueel de naam van de illustrator. Deze zijn doorklikbaar naar de informatiefiches op de site van Villa Kakelbont.
•	de uitgever, het jaar van uitgave, het aantal bladzijden
•	een knop waarmee je een citaat uit het boek kan oproepen
•	een korte inhoudelijke aanduiding
•	een leeftijdsaanduiding
•	dubbel navigatiesysteem om te bewegen tussen de boekpresentaties
•	interactieknoppen, m.n. om een stem uit te brengen, een commentaar te schrijven, en een boekentip door te sturen

[p. 88]

Zodra er 5 stemmen uitgebracht zijn, kan men een stemgemiddelde zien. Een bezoeker kan maar één maal stemmen voor elk boek. Op basis van de uitgebrachte stemmen wordt een top 10 samengesteld. Gebruikers kunnen hun commentaren op een boek posten; deze komen pas on line als ze gescreend zijn door NCJ/Villa Kakelbont. Via Boekenzoeker kunnen de gebruikers ook een boek aanraden aan iemand anders.

Bladeren door de categorieën is de meest eenvoudige en laagdrempelige manier om de Boekenzoeker te gebruiken.

b. Registreren (op zoek naar een persoonlijke leestip)

Bezoekers van de Boekenzoeker kunnen zich ook laten registreren. Bij de registratie krijgt de bezoeker eenmalig een ‘intake gesprek’. Tijdens dit intakegesprek worden gegevens over de gebruikers verzameld, zoals de nationaliteit, de klas waarin ze zitten, geslacht, en hun hobby's. Om de laagdrempeligheid van de site te bewaken, is registreren niet verplicht. Niet-geregistreerde bezoekers kunnen alle functies van de site gebruiken.

Geregistreerde gebruikers kunnen zich bij elk bezoek aanmelden en kunnen op hun persoonlijke pagina lijstjes aanleggen van hun favoriete boeken binnen en buiten de Boekenzoeker. Alle commentaren die ze hebben geschreven en alle stemmen die ze hebben uitgebracht worden ook op deze pagina bijgehouden. Op deze manier ontstaan gebruikersprofielen, die het leesadvies van de Boekenzoekersite een stap verder brengen dan de simpele ‘blader volgens interesse’-methode. Het systeem is namelijk in staat lezerseigenschappen en boekenvoorkeuren van geregistreerde gebruikers bij te houden en correlaties te ontdekken tussen deze twee parameters. Hierdoor ontstaat de mogelijkheid, nadat voldoende statistisch materiaal verzameld is, om de gebruikers persoonlijke leestips te geven.

Dit procédé is niet nieuw. Amazon.com is een van de pioniers op het vlak van collaborative filtering (het automatisch aanmaken van persoonlijke aanbevelingen voor een gebruiker door parallellen te trekken tussen de voorkeur van deze gebruiker en die van vele anderen), maar al lang niet meer de enige site die deze techniek gebruikt.^3:

Om deze functie te kunnen vervullen, moeten eerst voldoende gebruikers geregistreerd zijn en op voldoende boeken gestemd hebben. Zonder voldoende statistische gegevens kunnen geen persoonlijke aanbevelingen worden gedaan; tijdens de pilotfase is dit dus nog geen actieve optie.

3: Trendwatchers en marketingmensen spreken zelfs van een nieuwe hype, het ‘twinsumerisme’, waarbij mensen zich bij hun consumeergedrag laten leiden door wat anderen met een vergelijkbaar consumeer- en voorkeurenpatroon hebben ervaren. Zie www.trendwatching.com/trends/TWINSUMER.htm.

[p. 89]

c. Zoeken (op zoek naar een specifiek boek of een specifiek onderwerp)

Bezoekers van de site kunnen ook vrij zoeken in de Boekenzoeker.

Er kan gezocht worden op schrijver, illustrator, titel(woord) en op trefwoord.

De zoekresultaten worden getoond zoals de boekpresentaties, met dezelfde aangeboden informatie, interactieknoppen en navigatiemogelijkheden. Als bijkomende informatie worden bij elke boekpresentatie ook de (sub)categorieën vermeld waarin dit boek is opgenomen. De (sub)categorieën zijn doorklikbaar, zodat de gebruiker zonder veel moeite boeken vindt die op een of andere manier verwant zijn met zijn gevonden resultaat. Dit stimuleert meteen de doorstroming naar de bladerfunctie: gebruikers die hun zoektocht starten met een boek dat ze al kennen, sporen zo ook hen onbekende boeken op.

d. Top 10

Op basis van alle uitgebrachte stemmen wordt een top 10 samengesteld. Het boek met de hoogste gemiddelde score staat op de eerste plaats; bij boeken met dezelfde gemiddelde score wordt het boek waarop meer mensen gestemd hebben het hoogst gerangschikt.

Er moet minstens vijf maal op een boek gestemd worden voordat een gemiddelde score wordt berekend. De boeken in de top 10 worden op dezelfde manier en met dezelfde gegevens getoond als de zoekresultaten.

e. Boekentip van de week

Bij het openen van de site wordt in een pop up-scherm wekelijks een nieuw boek voorgesteld. Ook deze boekentip van de week wordt getoond zoals de gewone boekpresentaties, met verwijzing naar de (sub)categorieën waarin het boek is ondergebracht.

f. Pagina voor bemiddelaars

Op de startpagina wordt ook verwezen naar een pagina voor bemiddelaars, zoals leerkrachten en ouders, met onder meer een handleiding over het gebruik van www.boekenzoeker.org in de klas, een volledig overzicht van boeken die in de Boekenzoeker zijn opgenomen en een colofon.

2. Boekenaanbod

De Boekenzoeker kan niet anders dan een beperkte selectie van de hele boekenproductie aanbieden. Bij de samenstelling van het corpus aan boeken in de Boekenzoeker is dan ook rekening gehouden met verschillende selectiecriteria. Essentieel is de aanbevelingswaardigheid en kwaliteit van de titels. Verder spelen factoren als verkrijgbaarheid (in bibliotheek of boekhandel), het evenwicht

[p. 90]

tussen verrassend en populair, evenredige verdeling van moeilijkheidsgraad, spreiding over de verschillende categorieën, het evenwicht tussen fictie en nonfictie en de diversiteit van stijlen een rol. In de zomer van 2005 telde de Boekenzoeker-databank 130 titels. Van het huidige boekenaanbod is 30% uitgegeven bij een Vlaamse uitgever; 70% bij een Nederlandse uitgever. De helft van het boekenaanbod is verschenen in 2004-2005; een kwart in 2003 en een kwart is verschenen in de periode 1998-2002; omwille van de verkrijgbaarheid in boekhandel en bibliotheek worden oudere boeken gewoonlijk niet opgenomen. Non-fictie maakt 21% van het boekenaanbod uit.

De selectie en beschrijving van het corpus gebeurt door een Vlaams-Nederlandse redactieraad bestaande uit Wilma van der Pennen, Jan Smeekens, Marita Vermeulen en Eva Devos. Feedback over het aanbod werd tijdens het pilotproject uiteraard door de deelnemende scholen geleverd.

Twee modaliteiten van het beheerssysteem leveren daarnaast indirect en permanent feedback over lacunes in het aanbod. Ten eerste slaat het beheerssysteem alle zoekopdrachten van de gebruikers op. Dit biedt de mogelijkheid na te gaan welke auteurs, titels of onderwerpen het meest gevraagd worden om op deze manier het aanbod daarop te laten inspelen. Ten tweede kunnen geregistreerde gebruikers, zoals gezegd, op hun persoonlijke pagina een lijst van hun favoriete boeken aanleggen. De zo door de gebruikers gesuggereerde titels worden opgenomen in het Boekenzoekercorpus, als zij passen binnen de genoemde selectiecriteria.

Verloop van het pilotproject

In juni 2004 werd begonnen met het uitdenken van de site, in een overleg van de Nederlandse Taalunie, Stichting Lezen en NCJ/Villa Kakelbont. De technische uitwerking van de site werd uitbesteed aan websitebouwer Dimitri De Vos, die ook de Boekenzoeker voor 15+ verzorgt. Sebastiaan van Doninck, een jonge illustrator die in 2004 een Vlag en Wimpel van de Penseeljury en in 2005 een Boekenpluim won, ontwierp de Boekenzoekervos en maakte het beeldmateriaal. De inhoudelijke uitbouw van de site (vastleggen van de categorieën, opstellen van het format van de boekpresentatie en het intakegesprek, invoeren van het boekenaanbod) gebeurde door NCJ/Villa Kakelbont in samenwerking met de redactieraad. Bij de verdere ontwikkeling van de site functioneerde de redactieraad ook als klankbord.

Vijf basisscholen in Nederland en vijf basisscholen in Vlaanderen werden uitgenodigd om de Boekenzoeker uit te testen. De kinderen uit groep 5, 6 of 7 (Nederland) en het derde, vierde of vijfde leerjaar (Vlaanderen) met een voorkeur voor de twee jongste leeftijdsgroepen, kregen toegang tot de site. Door de

[p. 91]

gecontroleerde toegang van enkel de relevante klassen uit de testscholen, en dus door het zo veel mogelijk uitsluiten van bezoekers die niet tot de bedoelde leeftijdsgroep behoren, trachtten we de statistische gegevens die we wilden verzamelen over leesvoorkeuren ‘zuiver’ te houden.

Bij de selectie van de pilotscholen werd rekening gehouden met enerzijds de internettoegang op school en de internetervaring van de leerlingen, anderzijds de toegang tot een sterk uitgebouwde (school)bibliotheek en eventueel goede banden van de school met de plaatselijke boekhandel; dit in verband met de beschikbaarheid van de geadviseerde titels. Ook werd gezorgd voor een zekere representativiteit: scholen van verschillende types en overtuigingen, scholen op het platteland en in de stad, ‘witte’ en gemengde scholen.

De leerkrachten engageerden zich om alle leerlingen in contact te brengen met de site, bij voorkeur meerdere malen en hen indien nodig, te motiveren om de site te bezoeken; verder vroegen we de leerkrachten de leerlingen die de site bezoeken te observeren en hiervan kort verslag uit te brengen. Of de bezoeken aan de site al dan niet in lesverband gebeurden, beslisten de leerkrachten zelf.

De deelnemende scholen kregen een handleiding voor het gebruik van de Boekenzoeker, een dossier voor de leerkracht met lessuggesties rond de Boekenzoeker en een boekenpakket van twintig recente boeken uit de Boekenzoeker voor de klas- of schoolbibliotheek.

Hoewel het niet zozeer de bedoeling was om de Boekenzoeker te integreren in de lessen of om de Boekenzoeker te profileren als een didactisch, schoolgebonden instrument, heeft de benadering van de kinderen via de school enkele onmiskenbare voordelen. In de eerste plaats stelt het ons in staat grotere groepen kinderen tegelijkertijd in te schakelen in het project. Bovendien verzekert de ondersteunende rol die de leerkrachten spelen ons van een regelmatig gebruik van de site.

Tien scholen zegden toe de Boekenzoeker uit te testen. Twee scholen moesten om praktische redenen (geen toegang meer tot het internet op school en personeelswisselingen) tijdens de pilot afhaken. De leerkrachten van de pilotscholen kregen een introductiesessie rond de Boekenzoeker en konden met vragen terecht bij NCJ/Villa Kakelbont.

De evaluatie van de Boekenzoeker gebeurde in twee stappen. Bij de start ontvingen alle scholen een observatieformulier. In een latere fase kregen de scholen een tweede vragenlijst en werden ze opnieuw bezocht of telefonisch benaderd. Bij deze gelegenheid werd dieper ingegaan op de ervaringen die de scholen in de observatieformulieren noteerden, werden de scholen gevraagd naar eigen suggesties en hun opinie over geplande aanpassingen ter verbetering van de

[p. 92]

site. Doel van de observatieformulieren en de evaluatiegesprekken was niet het in kaart brengen van de kennis of leesattitude van de leerlingen, maar het oordeel over en het gebruik door de leerlingen en de leerkrachten van www.boekenzoeker.org. Aandachtspunten hierbij waren de aantrekkelijkheid van de site, de helderheid van de navigatiemogelijkheden, het taalgebruik, het boekenaanbod en het gebruik van de verschillende modaliteiten van de Boekenzoeker.

Bevindingen

In de zomer van 2005, tijdens het schrijven van dit artikel, is het pilotproject nog niet afgerond. Toch tekenen zich een aantal voorlopige conclusies af.

Wat betreft de algemene opzet scoorde de Boekenzoeker goed: van de acht scholen die observatieformulieren indienden, bevestigden alle scholen dat www.boekenzoeker.org beschikt over een kindvriendelijke en duidelijke structuur en een helder navigatiesysteem; dat de site over het algemeen door de kinderen aantrekkelijk wordt gevonden; dat het taalgebruik aangepast is aan de doelgroep en dat zelfstandig werken op de site in de regel geen probleem vormt.

De bij het testpubliek meest populaire gebruiksstrategieën en interactiemogelijkheden bleken het bladeren, het zoeken en het stemmen op een boek. Een commentaar posten op een boek gebeurde iets minder frequent, waarschijnlijk omdat dit al meer inspanning van de gebruikers vraagt. Zeker in de aanvang van het pilotproject vertoonde het boekenaanbod enkele hiaten; enkele populaire Nederlandse auteurs waren niet vertegenwoordigd en het aandeel van de non-fictieboeken was vrij beperkt. Uiteraard wordt het boekenaanbod voortdurend uitgebreid.

Hoe de Boekenzoeker geïntroduceerd werd bij de leerlingen verschilt per school. Sommige scholen moedigden het bezoek aan in de schoolcontext, met name voor het individueel werken, maar gebruikten de site niet tijdens de lessen. Sommige scholen gebruikten de Boekenzoeker tijdens de lessen ICT, taal of tijdens het bibliotheekbezoek. De leerlingen werden niet verplicht om de Boekenzoeker thuis te gebruiken, maar af en toe gebeurde dit wel spontaan. Haast geen enkele bezoeker haakt vrijwel meteen af; bij het overgrote deel van de bezoekers duurde een bezoek tussen tien minuten en een half uur.

Eén school twijfelde sterk aan het aanstekelijke of leesbevorderende effect van de Boekenzoeker en stelt dat de kinderen liever op de klassieke manier een boek zoeken; de andere scholen zijn erg enthousiast over het Boekenzoeker-effect.

Enkele factoren bleken duidelijk bij te dragen aan een positieve Boekenzoeker-ervaring.

Vrij voorspelbare factoren, waarop de Boekenzoeker zelf weinig invloed heeft, waren de attitude ten opzichte van het lezen en de ervaring met het internet.

[p. 93]

Kinderen die graag lezen voelden zich doorgaans meer in hun leesgedrag gestimuleerd door de Boekenzoeker en toonden zich vasthoudender in hun zoekgedrag dan kinderen die niet graag lezen. Niet-lezers zapten meer door de site heen, al vermeldde één school uitdrukkelijk dat ook kinderen die weinig lazen, spontaan de Boekenzoeker wilden gebruiken en gemotiveerder gingen lezen. Meisjes, die over het algemeen meer lezen dan jongens, bleken de Boekenzoeker ook fanatieker te raadplegen dan jongens, die iets sneller verveeld zijn.

Vertrouwdheid met internet verhoogt de kans dat de Boekenzoeker effectief gezien wordt als bron van leesadvies. In verschillende klassen heeft slechts een kleine minderheid van de kinderen thuis toegang tot internet.

Een derde factor was de herkenbaarheid van de titels. Verrassend veel bezoekers gebruikten de zoekfunctie, meestal om hun favoriete auteur of een pasgelezen boek op te zoeken. Een positief zoekresultaat kan in zo'n geval een aanknopingspunt zijn om via Boekenzoeker leesaanbevelingen te geven. Een negatief zoekresultaat creëert een gevoel van teleurstelling, iets wat, in de mate van het mogelijke en rekening houdend met onze selectiecriteria, vermeden moet worden.

Ten vierde bleek de inzet van de betrokken leerkrachten cruciaal in dit pilotproject. Deels is dit te verklaren door de ‘onzichtbaarheid’ van de Boekenzoekersite. Juist vanwege het pilotkarakter van dit project konden kinderen uitsluitend door hun leerkracht gewezen worden op het bestaan van de Boekenzoeker: er waren geen andere stimuli om de site te bezoeken. Telkens wanneer de leerlingen geattendeerd werden op het bestaan van de site, ontstond een hernieuwde interesse in de site. Zo waren er bijvoorbeeld duidelijk piekmomenten in het posten van commentaren.

Er zijn scholen die de Boekenzoekerboeken speciaal opzij hielden voor de kinderen uit de pilotklassen; één school kocht van elk Boekenzoekerboek een exemplaar dat de kinderen mee naar huis mochten nemen. Speciale Boekenzoeker-klasbibliotheken stimuleerden natuurlijk het bezoeken van en het terugkeren naar de site.

Voor één school vormde de deelname aan het pilotproject de aanleiding om een onderzoek te organiseren naar de invloed van boekensites op de leesbelangstelling van de leerlingen. De klas werkte intens rond Boekenzoeker en andere sites, en via een enquête peilde de ICT-verantwoordelijke de bevindingen van de kinderen. De Boekenzoeker bleek in deze enquête beslist een positieve ervaring voor de kinderen zelf.^4.

4. De beschrijving van dit project en de resultaten van dit onderzoek zijn raadpleegbaar op: www.toverlaars.nl; www.toverlaars.nl/grassroot/grassroot_boekpromotie.htm en www.toverlaars.nl/grassroot/grassroot%20boekenenquete.htm.

[p. 94]

Bij al deze vrij hoopvolle geluiden is één bevinding nog onvermeld gebleven: de registratiefunctie bleef in het schooljaar 2004-2005 weinig gebruikt. Weliswaar hebben meer dan de helft van de leerlingen van de pilotscholen de registratieprocedure met het intakegesprek doorlopen, maar slechts een klein percentage meldde zich consequent bij elk bezoek aan.

Het verzamelen van gebruikersvoorkeuren is een bekend knelpunt bij alle collaborative filtering systemen: tot op het moment dat het systeem een kritische massa aan gegevens heeft verzameld, vraagt het een inspanning van de gebruikers (zich registreren en zich aanmelden bij elk bezoek) zonder dat ze daarvoor iets (persoonlijke leestips) in de plaats krijgen.

Ook bij de Boekenzoeker voor 8-10 jarigen deed deze moeilijkheid zich voor, omdat enerzijds gebruikers het bestaan van de registratie- en aanmeldfunctie vergaten, of omdat dit in hun ogen niet nuttig of functioneel was. Overigens kampte de Boekenzoeker voor 15+ met hetzelfde probleem. In de zomer van 2005 werden een aantal aanpassingen doorgevoerd om dit tweeledig probleem op te lossen. Een aangepaste startpagina verwijst explicieter dan in het voorbije schooljaar het geval was naar de registratiefunctie en het nut daarvan. Ook is de eenmalige registratieprocedure visueel aantrekkelijker gemaakt.

Wetend dat gebruikers graag hun stem uitbrengen en hun mening posten, leek het bovendien zinvol de gebruikers bij deze functies extra te attenderen op de inlogmogelijkheid, evenwel zonder verplichting. Inloggen verplichten bij het bezoeken van de site is namelijk een strategie die niet werkt, zo leerde de ervaring van de collega's van Stichting Lezen Vlaanderen ons. Daarnaast moesten we voor de gebruiker het heraanmelden bij elk bezoek direct nuttig en dus aantrekkelijk maken. De introductie van een nieuwe bewaar- en printfunctie, die enkel beschikbaar is voor aangemelde bezoekers, zal vooral de enthousiaste gebruikers/lezers stimuleren om zich aan te melden. Deze functie wordt getoond als een extra knop bij elke boekenfiche, naast stemmen, commentaar posten en doorsturen. Door op deze knop te klikken, slaan de kinderen deze boeken op in een afdrukbaar lijstje om mee te nemen naar de bibliotheek. Deze lijst is ook gelinkt aan hun persoonlijke pagina. Het uitbouwen van deze optie maakt de site beslist praktischer en gebruiksvriendelijker.

Een andere mogelijkheid werd spontaan gesuggereerd door de kinderen zelf, die in verschillende van de geposte commentaren de tip geven om de site ‘nog’ aantrekkelijker te maken, met name door de introductie van (boeken)spelletjes. Onderzoek lijkt te bevestigen dat spelletjes een belangrijk aspect zijn van het gebruik van het internet door kinderen^5.. Aanmelden verplicht maken om ook

5. Zie bijvoorbeeld: http://www.futurenetwork.nl/docs/kidsinternet.doc.

[p. 95]

(boekgerelateerde) spelletjes te spelen zou wel eens een efficiënte manier kunnen zijn om het aanmelden te stimuleren, zelfs bij kinderen die minder graag lezen. Deze mogelijkheid wordt dan ook ernstig overwogen.

Tijdens de eindfase van het pilotproject in het najaar van 2005 testen de pilotscholen de geoptimaliseerde site grondig; daarna wordt de Boekenzoeker opengesteld voor het brede publiek.

Besluit

Www.boekenzoeker.org biedt een voortdurend vernieuwd aanbod veelzijdige boekentips. De kennis van de gespecialiseerde leesbevorderaars wordt op deze manier via het internet bereikbaar gemaakt voor een groot publiek. Dit zorgt voor een zekere anonimiteit voor de bezoeker, maar omdat het leesadvies gebaseerd is op voorspellingen van leesvoorkeuren, krijgt de site toch een persoonlijke toets. Bovendien genereert de site zelf informatie om het aanbod aan te vullen en te verbeteren.

De reactie van één van de deelnemende leerlingen laat zien dat www.boekenzoeker.org een meerwaarde kan bieden in het virtuele leesbevorderingslandschap.

Ik vind de website heel erg leuk, ik heb er al vaak op gekeken. Ik zou het supercool vinden als jullie de website zouden uitbreiden met nog wat spelletjes. Ik hou zelf ook heel veel van lezen. Ik heb al heel veel boeken van jullie gelezen!!!!! Het zijn superleuke boeken en ik ben van plan om ze allemaal te gaan lezen. Ik droom er van om de website uitgebreid te zien. Vooral Paardengek vind ik heel leuk. Ik heb het al een stuk of 3× gelezen!!!!! Soms zou ik willen dat ik in de website zat. Groetjes, Lauri