Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 16

[p. 146]

Vakliteratuur en meer
Wilma van der Pennen

Kinderliteratuur en andere media
Barnboken, Vol. 24 (2001) nr. 2; themanummer: kinderliteratuur en andere media

Dit themanummer van Barnboken, het Zweedse tijdschrift voor kinder- en jeugdliteratuur, sluit goed aan bij het onderwerp van dit nummer van Literatuur zonder leeftijd. Het tijdschrift wijdde een nummer aan kinderliteratuur en de bewerking daarvan in andere media. In twee bijdragen komt de relatie tussen kinderboeken en drama aan de orde. Karin Helander behandelt het Zweedse drama op basis van kinderboeken. Gunilla Lindqvist laat zien hoe op kleuterscholen kinderen worden aangemoedigd om een verhaal na te spelen.

Torsten Rönnerstrand onderzoekt hoe radio-programma's voor kinderen, gebaseerd op kinderboeken, een politieke rol speelden tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de bijdrage van Eva Nordlinder worden literaire computerspelletjes aan een kritische blik onderworpen. In Den gotiska Alice i underlandet-traditionen i litteratur, film, musik och dataspel (The gothic tradition of Alice's Adventure in Wonderland manifested in literature, film, music and computer games) laat Matthias Fyhr zien hoe de verhalen over Alice van Lewis Carroll een rol spelen in andere media.

Marika Andreae draait het thema om: zij geeft een voorbeeld van een nieuwe vorm van kinderliteratuur, namelijk op internet. Als voorbeeld bespreekt ze de serie internetdetectives van Michael Coleman. Margareta Krantz vertelt over de verfilming van het boek dat ze samen met Johan Hagelbäck schreef, Spöknattens minsta buu! Zij lieten kinderen actief deelnemen aan het dramatiseren van het verhaal. Tot slot een bijdrage van Kajsa Paulsson, over het omzetten in boekvorm van verhalen en liedjes van Thomas Funck, die oorspronkelijk voor de radio geschreven zijn.

Uit Leesidee jeugdliteratuur

Geert de Brabander, ‘Het is de liefde die wij niet begrijpen. Medea, een oud en eigentijds verhaal’. In: Leesidee jeugdliteratuur 8 (2002), afl. 1, blz. 36-38.

Geert de Brabander vertelt vanuit de praktijk - ze is lerares aan een Vlaamse middelbare school - hoe zij haar leerlingen voorbereidde op het bezoek aan het toneelstuk Mamma Medea, de bewerking van het Medea-verhaal door Tom Lanoye

[p. 147]

(Prometheus, 2001). Ze probeert haar ca. 17-18-jarige leerlingen voor de klassieke literatuur te enthousiasmeren, wat soms lukt door moderne expressievormen erbij te betrekken. Ter voorbereiding op het theaterbezoek liet ze de leerlingen de Medea-bewerking van Ed Franck lezen (Averbode, 1999), waarmee ze hun nieuwsgierigheid naar de toneelbewerking wilde prikkelen. In het artikel licht ze toe waarom Lanoyes bewerking niet overtuigde, hoewel zij en haar leerlingen getroffen werden door diens taal: ‘Lanoyes dialogen zijn levensecht, en soms ontroerend mooi...’. De verwachtingen van de leerlingen waren gevormd door Francks interpretatie van het verhaal. Lanoye voldeed niet aan deze verwachtingen. De Brabander besluit met de opmerking: ‘Misschien kunnen we alleen blijven luisteren naar die eeuwige verhalen, en samen zoeken naar één, of meerdere of geen antwoord op de vraag of Medea nu goed was of slecht, of verdriet alle middelen heiligt, en of mannen en vrouwen, ouders en kinderen überhaupt wel (lang en gelukkig) kunnen samenleven.’

In hetzelfde nummer van Leesidee vinden we een bespreking van de verfilming van Minoes, naar het bekende verhaal van Annie M.G. Schmidt over de dame die zich erg kats gedraagt (blz. 39-40) en de aankondiging van verfilmingen die ons nog te wachten staan (blz. 40-42): Pettson & Findus de katonaut, een nieuwe film over de oude Pettson en zijn kat Findus, gemaakt naar de boeken van Sven Nordqvist; Tsatsiki 2, naar de boeken over de gelijknamige hoofdfiguur van Moni Nilsson-Brännström. Niet op een bestaand jeugdboek gebaseerd maar veelbelovend is de film Mirakel, een ‘cultklassieker’ van Scandinavische bodem: ‘Een maffe musical, boordevol camp en kitsch, maar zo swingend als een geroutineerd mambo-orkest...’. Genoemd worden onder meer nog Tom & Thomas, Het dagboek van Anne Frank (‘een omstreden poging om dit klassieke verhaal in tekenfilmvorm te gieten’), en Emiel en de detectives (naar Erich Kästner). De aankondigingen gelden voor Vlaanderen, maar genoemde films zullen ongetwijfeld ook in de Nederlandse bioscopen te zien zijn.

Tot slot leverde Vanessa Joosen een korte bijdrage in dit nummer van Leesidee over de toekenning van de Children's Laureate van het Verenigd koninkrijk aan Anne Fine (blz. 33). Fine is daarmee de tweede winnaar van de prijs die in het leven is geroepen door Michael Morpurgo en Ted Hughes en die wordt gesteund door de boekenketen Waterstone's. Quentin Blake mocht zich als eerste de winnaar noemen van deze prijs, waarmee beoogd wordt de discussie aan te zwengelen over de rol van jeugdliteratuur in de Britse samenleving. Zie ook: www.childrenslaureate.org en www.annefine.co.uk.

[p. 148]

Platform Leesbevordering
The European Platform for the Promotion of Reading

In 2001 startte een aantal organisaties op het gebied van leesbevordering uit vijf verschillende Europese landen The European Platform for the Promotion of Reading. Zij vormen een netwerk dat het lezen in algemene zin wil promoten. Initiatiefnemers zijn Stichting Lezen (tevens voorzitter en secretariaat), het Nationaal Centrum Jeugdliteratuur en het Vlaamse Fonds voor de Letteren (België), Booktrust (Engeland), Internationales Instutut für Jugendliteratur und Leseforshung (Oostenrijk) en Stiftung Lesen (Duitsland).

Het doel van het platform is de uitwisseling van kennis van en ervaringen met projecten, activiteiten en onderzoeken. Men wil komen tot samenwerking en internationale fondsenwerving. Daartoe worden nieuwe strategieën ontwikkeld en wordt gewerkt aan het vergroten van het imago van het lezen en het verbeteren van de leesomgeving.

Bezoekers van de website van het platform (www.eu-read.com) kunnen zich in kennis stellen van waar men zich - ook in de afzonderlijke landen - mee bezighoudt. Aardig is het nieuwsoverzicht: ‘(...) it contains headlines and summaries, as well as dates for your diary and the news archives.’ Zo kan men lezen dat Stiftung Lesen in samenwerking met 20th Century Fox een campagne op scholen start naar aanleiding van de film Moulin Rouge van Baz Luhmann, en dat diezelfde stichting een project aanbiedt rond de verfilming van het boek The Lord of the Rings. Verder is er een uitgebreid overzicht van relevante links, ook naar instellingen in Zwitserland, De Verenigde Staten een Canada.

Het is de bedoeling dat het aantal deelnemende instellingen jaarlijks toeneemt. Voor 2002 is een uitbreiding met twee instanties gepland (welke dit zijn wordt niet vermeld). Aandachtspunten voor 2002 zijn 1) Onderzoeksresultaten als basis voor leesbevorderingsprojecten, 2) Het belang van leesbevordering, 3) Inventarisatie van verschillende thema's van lezen, leesgedrag en leesbevordering, en 4) Samenwerking met andere instellingen en organisaties intensiveren.

Een eigentijdse bibliotheek
De virtuele bibliotheek: www.bibliotheek.nl

Op 23 november 2001 opende de virtuele bibliotheek officieel haar deuren. Met deze door NBLC Vereniging van Openbare Bibliotheken ontwikkelde website zetten de bibliotheken een belangrijke stap om hun maatschappelijke functie te kunnen blijven vervullen, ook in het digitale tijdperk. De virtuele bibliotheek bun-

[p. 149]

delt de gezamenlijke kennis en informatie van de openbare bibliotheken. De bezoeker kan putten uit alle collecties van alle openbare bibliotheken.

Een van de belangrijkste pijlers vormt de Aquabrowser: een zoekmachine, die associatief en simultaan door verschillende bronnen zoekt. Momenteel zijn dat een landelijk boekenbestand, geselecteerde onderwijsbronnen en een verkorte selectie van de Krantenbank, het digitale archief van PMC. De kracht van deze zoekmachine is het zoeken in geselecteerde bronnen. De informatie is altijd objectief en vrij van commerciële boodschappen. Er wordt voortdurend gewerkt aan uitbreiding van de digitale bibliotheekcollectie met nieuwe bronnen en bestanden. Een daarvan is het literatuurplein: een virtuele ontmoetingsplaats voor literatuurliefhebbers. Bestaand onderdeel is het leesplein, de ontmoetingsplek voor kinderen en volwassenen die informatie zoeken over jeugdboekenschrijvers en -illustratoren, hun boeken, landelijke leesbevorderingsacties en -materialen. Het leesplein wordt binnenkort in een nieuw jasje gestoken en uitgebreid met onder meer een projectenbank (leesbevorderings- en taalstimuleringsprogramma's) en een databank anderstalig materiaal.

Astrid Lindgren
Astrid Lindgren, Het land dat verdween: persoonlijke notities van Astrid Lindgren. Amsterdam, Ploegsma, 2002.

Op 28 januari 2002 overleed Astrid Lindgren, 94 jaar oud. Zoals u in dit nummer kunt lezen zal in de zomer een boek van Rita Verschuur verschijnen met haar persoonlijke herinneringen aan de schrijfster (Prometheus). Bij Ploegsma, uitgever van de Astrid Lindgren-bibliotheek, verscheen dit voorjaar een herdruk van een boek met persoonlijke herinneringen van de beroemde Zweedse schrijfster: Het land dat verdween. Ze vertelt daarin over Småland, waar zij op 14 november 1907 geboren werd. Zij blikt terug op een gelukkige jeugd met ouders die elkaar hun hele leven liefhadden, haar broers en zusje, de dienstmeisjes en knechten, mensen uit het armenhuis, zwervers en rare snuiters. Maar ook kijkt ze terug op haar schrijversschap en haar passie voor lezen. En op haar succes: haar werk is vele malen bekroond, verfilmd en in meer dan zeventig talen vertaald.

Ploegsma startte de Astrid Lingren-bibliotheek ter gelegenheid van haar 90^ste verjaardag. De bibliotheek is nu bijna compleet en telt momenteel negen titels: Lotta uit de Kabaalstraat, Ronja de roversdochter, Michiel van de Hazelhoeve, Karlsson van het dak, De gebroeders Leeuwenhart, De kinderen van Bolderburen, Mio, mijn Mio, Madieke van het rode huis en Rasmus en de landloper. De boeken zijn geïllustreerd door onder anderen Alex de Wolf, Philip Hopman, Annet Schaap

[p. 150]

en Thé Tjong-khing. De gebroeders Leeuwenhart heeft de originele illustraties van Ilon Wikland.

De verjaardag van de Nederlandse Kinderjury
De Nederlandse Kinderjury viert feest: jubileum-editie

Dit jaar wordt voor de vijftiende keer de Nederlandse Kinderjury georganiseerd, aanleiding voor de CPNB, naast het NBLC en de NPS initiatiefnemer, dit op een speciale manier aan te pakken. Mochten deelnemers (6-12-jarigen) andere jaren uitsluitend kiezen uit titels die in het voorgaande jaar voor het eerst uitkwamen, dit jubileumjaar mag gestemd worden op ieder kinderboek, hoe lang geleden ook voor het eerst verschenen. Dat moet volgens de organisatie ‘het favoriete kinderboek aller tijden’ opleveren. Op 15 mei wordt de uitslag bekend gemaakt in een speciale televisie-uitzending van de NPS. Benieuwd hoeveel ‘klassiekers’ hier tussen zitten!