Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 16

[p. 4]

[Nummer 57]

Napraatpapegaaien?
Redactionele inleiding

What we call the beginning is often the end
And to make an end is to make a beginning.
(T.S. Eliot, Little Gidding)

In zijn prachtige studie Wat is creativiteit? (1987) zei Sem Dresden het al: ‘Het is niet anders mogelijk of iedereen zegt hetzelfde, herhaalt en doet herleven.’ Ik ben een napraatpapegaai, wist ook Guus Middag, die een vers van Leopold als titel gebruikte voor een bundel poëziebeschouwingen voor jongeren (1990). Wim Hofmans duistere versie van Sneeuwwitje Zwart als inkt (1997) kreeg een motto van Eliot mee (zie hierboven), herleefdichter bij uitstek.

Al van oudsher wemelt het in de jeugdliteratuur van de napraatpapegaaien. Bekende verhalen worden aan de lopende hand be- en verwerkt. Van traditioneel tot postmodern: de moderne jeugdliteratuur speelt het bekende deuntje mee. In Het boek van Bod Pa en De Hemelruiter (Quintana, 1995 en 2001) staan veel levenswijze citaten die de stemming bepalen. Ook Kuijers nieuwe dochter strooit met gedichtjes, die zowel letterlijk als figuurlijk illustreren dat Polleke niet van de straat is. En of het nou de demonische Dementors zijn in Harry Potter of Tom en Thomas in de straten van Londen (Esmé Lammers & Hans Kuyper, 2001): wie een moderne jeugdroman pakt, slaat een traditie open, een boek van leesherinneringen. En daarin geldt: Niets is wat het lijkt, om nog eens een bekende jeugdauteur met citeerdrift aan te halen (Aidan Chambers, 2000).

Het is niet de eerste keer dat Literatuur zonder leeftijd aandacht besteedt aan moderne hervertellingen. Regelmatig hebben wij artikelen gepubliceerd over onder meer Imme Dros, Paul Biegel en Els Pelgrom: jeugdauteurs die oude verhalen ontstoften en nieuw leven in hebben geblazen. Oud en nieuw in de recente jeugdliteratuur overziend, vond de redactie het een goed idee eens uitgebreider stil te staan bij het verschijnsel van de moderne jeugdliteraire bewerking. En om niet al te zuinig te zijn en de diversiteit van het aanbod recht te doen, hebben wij ons niet beperkt tot vaak bejubelde napraatpapegaaien. Nummer 57 heeft dan ook een bont karakter en bevat bijdragen van en over vogels van diverse pluimage.

Gerard de Vriend en Quirin van Os schreven een overzichtsbeschouwing die de lezer inwijdt in het moderne bewerkingenland. In hun kielzog schreven twee clas-

[p. 5]

sici over de nieuwe kleren van oude mythen. Bé Breij onderzoekt hoe Lida Dijkstra bekende verhalen uit Ovidius' Metamorfosen laat herleven in haar Nederlandse jeugddebuut Wachten op Apollo. Imme Dros is al jaren bezig om het antieke verhalengoed een nieuwe gedaante te geven. Vincent Hunink concentreert zich op haar versie van het tot de verbeelding sprekende sprookje van Amor & Psyche.

In het najaar van 2001 kwam de legende van Koning Arthur op wel heel moderne wijze tot leven: via e-mail. Inmiddels is het verhaal Arthur - de zienersteen ook als boek verschenen. Ludo Jongen en Karel Maartense bespreken de Arthurtraditie en de nieuwe dimensie die auteur Kevin Crossley-Holland daaraan geeft.

Isabelle Desmidt heeft een artikel geschreven over de Europese vleugels van de Zweedse held Nils Holgersson. Vliegen we Europa uit, dan komen we terecht in de fascinerende wereld van het Midden-Oosten. Hans Hagen heeft zich al meermalen laten inspireren door de wereld van 1001 nachten en vertelde erover aan redacteur Wilma van der Pennen.

Twee andere redacteuren ondervroegen Tamara Bos en Esmé Lammers, beiden (mede)verantwoordelijk voor ‘bewerksuccessen’ in de bioscoop. Bos schreef het script van de filmbewerking van Annie M.G. Schmidts Minoes, terwijl Lammers eigen scripts verfilmt en verboekt.

Naast boek en film laten ook theatermakers zich inspireren door succesverhalen. Toneelgezelschap Laika speelde dit seizoen Ongelikt, een King Lear voor jongeren. De Vlaamse schrijver Bart Moeyaert schreef het script en Jos Blom las het na.

Kunnen auteurs zichzelf bewerken? Guus Kuijer oogst sinds een paar jaar opnieuw veel succes met zijn boeken over Polleke. Joukje Akveld is wat verbaasd over het warme onthaal dat de Polleke-boeken hebben gekregen. Zijn Madelief en Polleke wel directe familie van elkaar?

Aan enkele belangrijke gebeurtenissen konden wij niet voorbijgaan. In januari 2002 overleed grand old lady Astrid Lindgren. Van Rita Verschuur verschijnt een boek vol herinneringen aan Lindgren. Verschuur geeft de lezers van LZL alvast een inkijkje. Majo de Saedeleer herdenkt de dood van Lieve Beaten.

Bijna ongemerkt bereikte in 2001 een Bear of Very Little Brain de respectabele leeftijd van 75 jaar. ‘Hipy Papy Bthuthdth Thuthda Bthuthdy!’ schreef Owl al in 1926. Van jeugdboekenschrijvers Edward van de Vendel en Peter van Gestel en illustratoren Charlotte Dematons en Sieb Posthuma komen vier andere Cheers For Pooh. August Hans den Boef gedenkt een andere jubilaris: Peter Rabbit, die dit jaar precies een eeuw geleden ‘geboren’ werd.

[p. 6]

Tenslotte bevat dit nummer een toespraak (Toon Tellegen bij de opening van de Imme Dros & Harrie Geelen-tentoonstelling in het Letterkundig Museum), een dankwoord (Ted van Lieshout naar aanleiding van de Nienke van Hichtumprijs), een bijdrage over Peter van Gestels Winterijs en natuurlijk de vakliteratuur.

Wie geweest is, is nu
en wat worden zal, is geweest,
en God roept bij zich wat voorbij is.
Prediker

Martijn de Bont