Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 14

[p. 458]

Berichten van buiten
Vakliteratuur en meer
Wilma van der Pennen

Leeslijst

Pat Bloem, ‘Sharing international young adult literature’. In: Bookbird 37 (1999) nr. 2, blz. 51-55.

Het lezen van boeken over andere culturen beïnvloedt de gedachtevorming van kinderen over die culturen en helpt bruggen bouwen tussen de ene cultuur en de andere. Amerikaanse onderzoekers wilden weten of de praktijk deze bewering staaft; ze onderzochten in hoeverre jonge lezers beïnvloed worden in hun meningsvorming door hetgeen ze lezen. Daartoe werd, met behulp van IBBY-leden uit diverse landen, een lijst van boeken samengesteld die ter lezing is aangeboden aan zes (vrouwelijke) vrijwilligers, leerlingen van een middelbare school van rond de dertien jaar. Over de samenstelling van die lijst gaat het artikel.

Er zijn 66 landen benaderd, waarvan er 28 reageerden. Uit ieder land zijn twee titelsuggesties overgenomen, voor zover er een Engelse vertaling beschikbaar was. De boeken spelen niet noodzakelijk in het land dat voor de aanbeveling verantwoordelijk was. Zo vertegenwoordigt Uri Orlev Israël met een boek (De man van de andere kant) dat in Polen speelt. Al met al levert de lijst een aardig, zij het beperkt overzicht van verschillende culturen. ‘Just as the concept of adolescence varies from one country to the next, and just as there variety of maturity and life experiences within the adolescent cultures of one country, so too does an international list of young adult books show wide diversity.’

Bloem onderstreept de conclusies uit eerder Amerikaans onderzoek dat er in VS grote behoefte is aan meer vertalingen. Er verschijnen van te weinig landen boeken in vertaling: wel titels uit de Germaanse en Franse taalgebieden, veel minder uit andere delen van de wereld en ‘(...) teenagers have a need to see their peers from all parts of the world depicted in fiction’.

Interessant is de uiteindelijke titellijst, waarin Nederland is vertegenwoordigd door Thea Beckman (Kruistocht in spijkerbroek) en Evert Hartman (Oorlog zonder vrienden). ‘A clear indicator that the students recognized the gold in these books is that they did not stop reading after the research officially ended. The local library now has a tattered and well-thumbed copy of the out-of-print Dutch book Crusade in Jeans (...) by Thea Beckman, a 275-page historical novel that continued to make the round even after the project had ended.’

[p. 459]

John Marsden

Maureen Nimon, ‘Scales of judgement - justice for all or the strange case of the prophet and pervert, John Marsden’. In: Orana 35 (1999) nr. 3, blz. 5-16

Onlangs verscheen van de Australische schrijver John Marsden Een kille dagenraad, de opvolger van Morgen toen de oorlog begon (1995) en Het holst van de nacht (1999). In Australië telt de serie inmiddels zes delen en de zevende ligt op stapel of is mogelijk recent uitgekomen. Het ligt in de bedoeling dat uitgeverij Gottmer/Jenny de Jonge alle in vertaling zal laten verschijnen. In het eerste deel wordt een groep jongeren na terugkomst uit een vakantiekamp geconfronteerd met het feit dat hun land bezet is door een onbekende mogendheid. Om uit handen van hun bezetter te blijven kiezen zij voor gewelddadige acties. Ook in dit derde deel, dat in Australië nog voor publicatie uitverkocht was, gaan ze de strijd aan, uiteindelijk gesteund door het buitenland.

Maureen Nimon, onderzoekscoördinator aan de school voor communicatie en informatie, onderdeel van de universiteit van Adelaïde, houdt zich bezig met onderzoek naar de sociale en culturele functie van jeugdliteratuur. Van haar hand verscheen in Orana een uitgebreid artikel over Marsdens serie, waarin zij antwoord zoekt op vragen als: welke plaats neemt de serie in binnen de Australische jeugdliteratuur?; welk wereldbeeld spreekt uit de boeken?; wat vindt de kritiek ervan?; wat heeft Marsden nagestreefd met zijn boeken en welke invloed heeft het enorme succes dat hem in zijn geboorteland ten deel valt op een eventueel vervolg?

Ik beperk me hier tot de weergave van Nimons slotconclusie: ‘Marsden has created popular heroes from webs of Australian myth. His succes with his targeted audience measures how effectively his stories resonate with the images of nationhood they hold. He writes in the convention of the romantic male adventure; his novels are simplistic, fantastic, self-deluding and indulgent. However, these features do not themselves justify the proposition that his books should not be part of the leisure time reading of Australian adolescents.’

Rushdie-interview

Farrukh Dhondy, ‘Speech and the silence of speech’. In: Books for keeps, (2000), nr. 121, blz. 14-17.

Interview met Salman Rushdie naar aanleiding van de verschijning in Engeland van een nieuwe editie van diens eerste boek voor kinderen, Haroun and the sea of stories (1990) dat in Nederland in hetzelfde jaar is uitgebracht onder de titel Haroen en de zee van verhalen. In dit boek, dat hij schreef voor zijn toen

[p. 460]

10-jarige zoon Zafar, zit voor de goede verstaander en kenner van Rushdies geschiedenis meer dan alleen het verhaal over de verhalenverteller Rasjied Chaliefa, wiens verhalenstroom op een kwade dag blijkt opgedroogd.

In het korte, helaas weinig diepgravende interview spreekt de auteur over zijn schrijverschap voor kinderen, zijn visie op andere schrijvers en over het belang van India voor zijn leven. Enkele citaten:

‘The pleasure of writing for children is what you get back from kids. It's very original and strange and unexpected. I get letters telling me how to write the sequel, what should be his next adventure. They tell me which characters they don't like. What started to happen is that the book gets taught in class and then the whole class will write pieces and the teacher will send me all of them. And the class will have their own go and say what their characters look like.’

‘The book may use the language of a fairy tale but it's not escapist. It's about something real. This whole argument about realism and magic is conceived in the wrong terms. In my opinion, realism in the novel has nothing to do with the rules of naturalism. Realism is the intention of the author to respond truthfully to the world that he sees, and techniques are of secondary concern.’

‘I was writing a story that I could write. I didn't sit down to write a multicultural book, except in the sense that I have multiple cultures inside me.’

Adolescentenroman

Marina Debruijn, Van Bibelebont naar Babylon: een verkenning van de nieuwe adolescentenroman. Leuven, Centrum voor Lezen en Informatie (LINC), 2000.

Wat mooi leek aan te sluiten bij het thema van dit nummer, bleek toch niet helemaal te zijn wat de ondertitel, ‘een verkenning van de nieuwe adolescentenroman’, suggereert. In deze scriptie voor het behalen van het graduaat in het bibliotheekwezen en documentaire informatie (Antwerpen) bespreekt Debruijn niet de contemporaine jeugdroman, maar de rol die de adolescentenroman speelt of kan spelen in de leesontwikkeling van lezers tussen 15 en 20 jaar.

Daartoe brengt ze eerst het verschijnsel in beeld (wat is een adolescentenroman? waarin verschillen adolescentenromans van kinderboeken en boeken voor volwassenen? is er sprake van grensvervaging?). In het onderdeel ‘De lezer’ bestudeert ze of adolescentenromans een antwoord kunnen geven op de toenemende ontlezing onder jongeren, waarna ze de rol van de scholen bespreekt in de leesontwikkeling van de doelgroep (in hun haast de leerling de ‘grote’ literatuur binnen te voeren lijken de scholen het tegendeel te bereiken, namelijk het afwijzen van boeken. Debruijn vraagt zich af: ‘Krijgt de nieuwe ‘literaire’ adolescentenroman wél een plaatsje tussen de ‘grote’ literatoren of kennen de leer-

[p. 461]

krachten deze boeken niet? Debruijn ziet de ‘nieuwe kwaliteitsvolle adolescentenromans’ als aanvulling op de traditionele leeslijsten, ‘omdat ze meer mogelijkheden bieden tot identificatie en omdat hun grotere toegankelijkheid de literaire laag gemakkelijker bereikbaar maakt.’

Nog een citaat: ‘Door de inhoud en de toenemende literariteit lijkt de grens tussen jeugdliteratuur en officiële literatuurgeschiedenis vager te worden; veel schrijvers ontkennen die grens en uitgevers hebben een heel eigen categorie gecreëerd die niet meer tot de kinderboeken behoort. Zonder een behoorlijke literatuurkritiek is er echter nog een lange weg te gaan voor men zal worden aanvaard in de officiële literatuurgeschiedenis.’

[p. 462]

Richtlijnen voor het aanleveren van kopij

Wie kopij wil aanleveren voor Literatuur zonder leeftijd wordt verzocht zich aan de volgende richtlijnen te houden:

-	lever uw tekst aan in Word 97 of Wordperfect 6.1.
-	gebruik zo min mogelijk opmaakcodes (marges, paginering, vet, tabs en dergelijke) en zet de functie ‘afbreken’ uit
-	titels van boeken en dergelijke cursiveren
-	voetnoten moeten zonder automatische opmaakcodes in de tekst gezet worden. Plaats in de lopende tekst tussen haakjes het nummer en tik onderaan het artikel de tekst van alle voetnoten
-	geef bij titelbeschrijvingen van boeken achtereenvolgens auteur, titel, aantal bladzijden, plaats van uitgave, uitgever, jaar van uitgave; bij kranten- of tijdschriftartikelen auteur, titel artikel, naam krant/tijdschrift, datum/nummer aflevering, jaar, paginering.
-	achterin elk nummer nemen we van alle medewerkers aan een nummer enkele personalia op. We verzoeken u dan ook uw artikel vergezeld te laten gaan van beknopte persoonlijke informatie. Niet voor publicatie, maar wel belangrijk voor de redactie zijn uw adres, telefoonnummer en (eventueel) e-mailadres.
-	stuur uw bijdrage op een virusvrije diskette in Word 97 of Wordperfect 6.1 plus een uitdraai op papier naar:

Redactiesecretariaat Literatuur zonder leeftijd

Quirin van Os

Postbus 41

3500 AA Utrecht

Alle kopij wordt besproken in de redactievergaderingen, waarna u zo spoedig mogelijk bericht krijgt of en wanneer uw bijdrage geplaatst zal worden. Inhoudelijke wijzigingen vinden plaats in overleg met de auteur. Daarnaast behoudt de (eind)redactie zich ten alle tijde het recht voor om kleine stilistische wijzigingen aan te brengen en het artikel van een (andere) kop, subkop en intro te voorzien.