Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 9

[p. 53]

Waar hangt uw engel?
Columnistische bespiegelingen
Bart Moeyaert

Soms, als het avond is, zet ik geen muziek op. Dan is het bijvoorbeeld winter, en luistert het hele huis mee met wat ik lig te denken. Mijn muren bekijken me, zoals ik daar lig op de bank, met mijn hoofd scheef, zodat ik de ruggen in mijn boekenkast kan lezen. Verder gebeurt er niets. Het blijft, om u een idee te geven, een half uur stil op straat. Ik hoor bij wijze van spreken alleen mijn plankenvloer krimpen.

Als u niet beter wist, zou u zeggen dat iedereen weleens toe is aan rust, maar ik neem aan dat u wel beter weet. Als ik 's avonds mijn boekenkast lig te lezen, dan rust ik niet. Dan werk ik. Werk ik hard zelfs.

Op zo'n moment laat ik me niet makkelijk storen, zelfs niet door mijn Beschermengel. Zij is een vriendelijk, goeiig mens met vleugels, daar niet van, maar ze denkt dat ze altijd met me mee moet voelen. Terwijl ik daar lig, vindt ze het soms nodig om neuriënd met me mee te kijken, en ongevraagd een opmerking te maken. Ze bedoelt het goed, maar haar opmerkingen komen altijd fout aan. Ik geef haar ook geen antwoord, als het mij niet past. Ik plak haar bij wijze van spreken in een hoek tegen het plafond. Want als ik met haar in discussie ga, wat zoveel is als een werelds gesprek beginnen met mijzelf, loopt het fout. Een neutrale opmerking als: Hier staan toch een paar kasten vol verhalen bij elkaar, kan de hele sfeer verpesten. Dan duikel ik voor ik het weet van een paar kasten vol verhalen een depressie in, met vragen als waarom schrijf ik nog en is niet alles al geschreven. Wereldse gesprekken met uw Engel kunt maar beter vermijden.

Beschermengelen hebben ook

[p. 54]

geen verstand van inspiratie. Als u boeken schrijft, moet u er eens opletten: uw Beschermengel begint òf hard te lachen òf hard te gillen, als uw Muze op bezoek komt. Er wordt wel beweerd dat Beschermengelen uit de hemel komen, of uit de zesde chakra, ik wil het kwijt zijn, maar in feite zijn ze wereldser dan de mensen zelf. Met hun opmerkingen proberen ze schrijvers tot vergelijken te dwingen. Kijk, auteur X heeft ook al over dat onderwerp geschreven. Wel ànders, maar toch. Zou je je boek nog wel schrijven? Ze meten ruggen van boeken na, en zeggen: Je hebt al twaalf centimeter boekenplank gepubliceerd. Gefeliciteerd. Soms neuzen Beschermengelen ook in uw rekeninguittreksels. Dat eerste boek van je, dat verkoopt zo goed. Zou je er eens niet nog zo eentje schrijven? En in het slechtste geval verwarren ze zichzelf met een Muze, wat ze helemaal niet zijn. Een Muze vertelt van binnenuit wat een auteur moet gaan schrijven, maar een Beschermengel zegt rechttoe rechtaan wat het gat is in de markt. Schrijf eens over een meisje dat haar ouders ziet scheiden, omdat haar moeder lesbisch is, daar bestaat geen jeugdboek over. Of: Die brief van dat jongetje dat vraagt of je geen boek over zijn leven wil schrijven, zou je daar eens niet op ingaan, dan schrijf je tenminste nog eens een ècht jeugdboek. Zulke dingen zeggen Beschermengelen.

Natuurlijk doen ze het om u tegen de wereld te beschermen, dat is hun werk, maar laat u niet misleiden. Verwar uw Engel niet met uw Muze, u eet ook geen peer als u een appel eet. Beschermengelen zitten op uw schouder als u de straat oversteekt. Ze geven door uw mond antwoord, als u bij een ruzie begint te schelden. Ze pakken u bij de kraag, als u over een brede sloot springt. Een Beschermengel is een lijfwacht. Verder gaat hun bevoegdheid niet. Als u boeken schrijft, kun u het haar of hem maar beter meteen duidelijk maken: Jij moet alleen maar zorgen dat mij niks overkomt. Dat horen ze niet graag, dat kan ik u wel vertellen. Ze vloeken en ze morren, en ze voorspellen u een hoop last. Dat is het enige waar ze gelijk in hebben: last krijgt u, als u niet naar uw Engel luistert, en voor uw Muze kiest.

Een Muze komt of komt niet, een Muze fluistert en vraagt geen antwoord, een Muze denkt alleen aan de wereld waarin u zelf bestaat. Jij bent

[p. 55]

jij, zucht ze. Jij bent wat je schrijft, dus schrijf het, schrijf het!

Ooit fluisterde een Muze Carson McCullers in het oor dat ze over het meisje Frankie van twaalf moest schrijven. Ooit zei een Muze tegen Roddy Doyle dat hij over Paddy Clarke van dertien moest schrijven. Ooit blies een Muze Els Pelgrom in het oor dat ze over Sofie van pakweg negen moest schrijven. En Carson en Roddy en Els, die deden het nog ook. Het rare was dat alleen Els' Beschermengel huilde van woede: Jij krijgt last, je vraagt erom! En de Engel kreeg gelijk. Met haar De bruiloft ging Carson beroemd dood, en met zijn Paddy Clarke Hahaha kreeg Roddy de Bookerprize. Geen mens die zei dat het eigenlijk kinderboeken waren, geen haan die ernaar kraaide. En Els? Die kreeg een Gouden Griffel en een hoop heisa, want heel veel mensen zeiden dat Kleine Sofie en Lange Wapper een boek voor volwassenen was, en anderen vonden het een kinderboek, en er werden woorden aan versleten, en discussies, en complete studies.

De Engel van Els is onderhand in behandeling bij een psycholoog, want Els schrijft gewoon door, zoals haar Muze het wil. Zelf vind ik dat niet eens moedig van haar. Ik ben gewoon blij dat ik niet de enige persoon ben die zijn Beschermengel tegen het plafond plakt en vervolgens het raam openzet om de Muze binnen te laten.

Niet letterlijk, nee. Een avond zonder muziek is al goed voor haar bezoek. Als het maar stil is in huis, want het enige wat geen auteur mag missen, is het gefluister in de lucht. Jij bent jij, en: Schrijf het, schrijf het! Daar kan geen Engel een speld tussen krijgen, als u hem of haar maar snel genoeg tegen het plafond plakt.