Literatuur Zonder Leeftijd. Jaargang 8

[p. 112]

Als je maar diep genoeg graaft, krijg je het vanzelf wel warm
Jeannine Boset

Eigenlijk zou ik dit verhaal moeten beginnen met het beschrijven van mijn ouders, die mijn jeugd hebben bepaald en mij hebben gemaakt tot wie ik ben. Of ik zou mijn uiterlijke kenmerken op moeten sommen, zodat iedereen denkt mij te kennen en een oordeel over me klaar heeft.

NEE.

Ik ga vertellen over Marjolein. Een kind dat in mijn leven kwam en alles onbeduidend maakte. Haar komst wil ik beschrijven, structureren. Een kunstmatige structuur, een schijnzekerheid, ik weet het. Omschrijvingen kunnen de werkelijkheid slechts verbloemen. Toch moet ik over haar schrijven; ik kan niet anders. Omdat ik datgene wat ik toen voelde, heb weggestopt. Omdat het soms nodig is alles alsnog te beleven.

Ze zitten aan de half afgeruimde keukentafel. Glazen schaaltjes, wat lepels, een pak vanillevla.

‘Ik kan er toch ook niets aan doen! Het is toch zeker ook jouw verantwoordelijkheid!’

‘Je had gewoon beter uit moeten kijken, verdomme!’

Ik zit op de grond en terwijl ik telkens Ken en Barbie aan- en uitkleed, vraag ik mij af, wat de schelle stem van mijn moeder zou kunnen doen zwijgen.

‘En denk je soms dat het geld me op de rug groeit, hè?’

Ik blader in mijn bijna volle poëzie-album: ‘Wat heb je het liefste? Een mandarijn, een grijs konijn of Naomi in de zonneschijn?’

Snuffel! Snuffel moet eten hebben! Zachtjes schuifel ik naar buiten. Ze zien me toch niet. Snuffeldeknuffel. Warme vacht waarin ik mijn gezicht verstop. Pas als mijn vingers wit zijn en mijn wangen gloeien, ga ik terug naar binnen. Maar voor ik langs mijn moeder heen naar boven kan glippen, voel ik een tintelende slag op mijn wang die mijn hoofd doet bonken.

‘En nou is het àfgelopen met dat naar-buiten-geloop altijd! Kunnen jullie nou nooit eens gewoon luisteren?’

[p. 113]

Abortus provocatus. Maar in die buik een wezentje dat zich genesteld heeft en groeit, pulserend, ritmisch, de voedzame stoffen in zich opnemend.

Nee.

Dat kan niet.

Dat mag niet van God.

Ik wil zo graag een zusje. 's Avonds lig ik in bed en bid tot God. Ik heb een holletje in de dekens gemaakt waar ik mijzelf in genesteld heb. De lichtgevende wijzerplaat van mijn horloge geeft de deken een lichtgroen schijnsel. Totdat mijn ogen echt dichtvallen vertel ik God over het kindje dat komen gaat en dat ik zo ontzettend graag een zusje wil. Geen broertjes meer, God, alsjeblieft geen broertjes meer.

Het kost me moeite om te beschrijven hoe het destijds liep. Bij vrijwel elk woord aarzelt mijn pen. Welke omschrijvingen te gebruiken? Gravend in mijn herinneringen, borrelt er heel veel naar boven. Dingen die ik nog niet wist, gevoelens, waarvan ik niet wist dat ik ze had.

Ik kom op school. Juffrouw Wilma zit aan haar bureau. Haar blonde haar hangt half voor haar gezicht.

‘Juffrouw?’

‘Ja?’ Ze kijkt mij niet aan.

‘Ik krijg een zusje.’

Ze heft haar hoofd langzaam op, tot haar ogen bij de mijne zijn beland. ‘Is het echt?’

Ik knik.

‘Nou, dan moeten we allemaal maar eens een mooie tekening voor jouw moeder gaan maken. Ze zal wel heel blij zijn met zo'n lief babytje erbij!’

Ze staat op, slaat haar arm om me heen. Ik voel de druk van haar hand op mijn schouder, ruik een zweem van iets zoets. Warm gevoel in mijn buik. Veel te snel laat ze me weer los om zich met iemand anders bezig te houden.

En dan. Leeg huis. Stil. Schrik. Geen thee.

Mamma is ziek, zeggen ze. En mijn zusje is dood, zeggen ze. Misschien.

[p. 114]

Samen met pappa rijd ik naar het ziekenhuis. Ik mag voorin zitten.

Een lange lege gang. Allemaal deuren. Mamma ligt alleen op een kamer. Ze huilt. Omdat ze alleen ligt, denk ik. Haar buik is nog even dik als gisteren. Het prikbord is een kaal, groen vlak zonder kaarten. Wel hangt er een gekruisigde Jezus boven de deur.

Een mollige verpleegster komt binnen en vraagt heel lief of ik met mamma naar beneden wil.

WAT GAAN ZE DOEN?

Ik knik ja. De zuster ruikt net zo zoet als juf Wilma. Samen rijden we mamma's bed in de lift, naar beneden, door groene gangen met kleine raampjes. In een kamer is een oude vrouw die vet op mamma's buik smeert.

‘Het zal erom spannen, mevrouw.’ En tegen mij, wijzend op een scherm met bewegende grijze vlakken:

‘Kijk. Dat is jouw broertje of zusje.’

Terugdenkend aan die tijd, zie ik pas hoe snel de eenzaamheid in mij groeide. Ik had voldoende reden om gelukkig te zijn: ik werd goed behandeld, goed gevoed en gekleed, had een beschermd leven. Toch stuitte ik telkens op een muur van onbegrijpelijke dingen en had ik alleen mijn kinderhanden om die af te breken.

En ik kon het niet.

Het is koud buiten en vannacht is er een pak sneeuw gevallen. Samen met de buurkinderen maken Ruben en ik een sneeuwpop. Mijn vingers tintelen, mijn wanten zijn kletsnat, maar ik geef er niet om. Het is een prettige kou.

Als de sneeuwman bijna af is, worden de eerste kinderen naar binnen geroepen; langzaam maar zeker volgen er steeds meer. Wij niet. Pappa is nog niet thuis.

DAN IS HET VAST NOG GEEN VIJF UUR.

Het is al schemerig. Ik ben moe. Ik ga op de slee zitten en graaf mijn vingers diep in de sneeuw. Als je maar diep genoeg graaft, worden ze vanzelf wel warm.

Ruben hangt dreinerig tegen me aan en zeurt dat zijn sokken nat zijn. In het licht van de straatlantaarn is de gestaag vallende sneeuw zichtbaar. Het is al helemaal donker.

DAN IS HET VAST AL NACHT.

Ik heb een loopneus. Waar blijft pappa nou? Plotseling staat hij daar. Hij ziet ons, blijft stilstaan, zet zijn tas neer. Hij kijkt naar mij.

[p. 115]

(Wat ziet hij?) Hij huilt. Ik weet niet wat ik moet doen. Ik kijk terug.

Ik zie hoe zich een flinterdun laagje sneeuw vormt op de zwarte tas. Ik kan niet ophouden ernaar te kijken: hoe het zwart bedolven wordt onder de kleine vlokjes wit.

Toen ik laatst nieuwe schoenen kocht, moest ik opeens denken aan de keer dat mijn vader nieuwe schoenen voor me kocht en ik ze trots liet zien aan mijn moeder in het ziekenhuis, en hoe ik schrok toen ze begon te huilen en zei dat het het verkeerde merk was.

Eindelijk! Ik ren naar Snuffel, ga met mijn neus tegen zijn natte neus liggen en vertel wat ik gehoord heb. Dat het onhoudbaar is. Dat ze het gaan halen. ‘Het’, dat is mijn zusje. Nog een paar dagen en dan bestaat ze. Ze kan bij mij op de kamer, verzin ik. Als ze wat groter is, kan ze zelfs bij mij in bed. Dat lijkt me zo fijn, zo'n klein lijfje tegen me aan. Dan ga ik vlechten in haar haar maken en mag ze met mijn barbies spelen. En als ik groot ben, twintig, of nee, eenentwintig en getrouwd, en zij is elf, dan mag ze bij me komen logeren.

Hoe lijkt je dat, Snuffel?

Het is al drie uur als pappa binnenkomt. De hele dag heb ik bij mijn tante gespeeld met Ken en Barbie, zittend op de prikkende, oranje vloerbedekking, heel voorzichtig, want ik mag niets vies maken. De klok tiktetiktetikte terwijl tante Loes streek, afwaste, poetste en ik limonade met een rietje lurkte.

En nu is pappa hier en hij kijkt niet blij.

ZOU HET DAN TOCH EEN BROERTJE GEWORDEN ZIJN?

‘Een meisje’, zegt hij. Hij kijkt niemand aan. Tante Loes komt dichterbij, legt haar hand op zijn schouder.

IK KAN NIET BEWEGEN.

‘Tweeëneenhalf pond. Een keizersnee.’ Kort.

‘En Marianne?’

‘Goed, voor zover dat dat kan in zo'n situatie.’

Hij kijkt naar mij. (Ziet hij mij?)

‘Kom eens bij je pa.’

Eindelijk!

‘Pappa, ik heb een zusje, hè, een zusje. Zeg dan hoe ze heet!’

Hij kijkt. Oud. Het zal toch niet op het laatste moment niet doorgaan?

‘Marjolein heet ze.’ Doodse stilte.

[p. 116]

‘Weet je nog dat tante Willeke zo ziek was en al heel vroeg doodging?’

Ik knik. ‘Die was gek. Gehandicapt.’

Pappa huilt. Eén traan loopt via zijn neus naar zijn mond. Ik kijk ernaar als hij verder praat. Ik zit niet meer lekker, maar ik durf me niet te bewegen.

Wat doen ze eigenlijk in elkaars leven, de mensen? Vrienden, geliefden, ouders. De boel overhoop halen. Beloftes doen en die niet nakomen. In het wilde weg gangen graven, na verdwijnen een uitgewoond labyrint achterlaten. Soms, bij een onverwachte beweging, valt er nog wat poeder uit.

Zo werd mij iets afgenomen wat nog nauwelijks had bestaan, wat ik nog niet eens in mijn handen had gehad.

Ik herinner me dat ik huilde, schreeuwde. Waarom schreeuwde ik? Omdat ik pijn had. Een schreeuw betekent altijd pijn. Tenzij men marktkoopman is of honger heeft, betekent een schreeuw pijn.

Ik kan ze niet stoppen, de tranen. Ze druppelen langs mijn neus, in mijn mond, op tafel. Met gierende uithalen huil ik, zo, dat het pijn doet in mijn buik.

En ondertussen leg ik op tafel, heel precies, al mijn potloden en viltstiften en alle gekleurde blaadjes die ik heb.

IK GA EEN TEKENING MAKEN.

Ik kies een roze velletje en een balpen. En ik teken. Mijn hoofd bonkt, mijn blik is vertroebeld, ik heb een snotneus van al het huilenhuilenhuilen, ik ga een beetje dood, maar onderwijl teken ik, met uiterste precisie, mijn zusje, mijn mooie, lieve, nieuwe zusje zoals ik gehoopt had dat het zou zijn.

ALS IK EENENTWINTIG WAS EN ZIJ ELF.

Twee keer begin ik opnieuw, maar ik blijf doorgaan, want ik moet mijn zusje tekenen, het zusje dat ze me beloofd hebben, dat ik zo graag wilde hebben, God, dat ik zou krijgen, Snuffel.

SNUFFEL, IK HEB EEN ZUSJE.

[p. 117]